نەخۆشییەکی باو و کوشندە لە زۆر حاڵەتدا، بە زۆری هێرش دەکاتە سەر سییەکان From Wikipedia, the free encyclopedia
سیل نەخۆشییەکی درمە بەھۆی بەکتریای مایکۆبەکتریەم تیوبەرکڵۆسز (ئێم تی بی) مرۆڤەکان تووشدەبن.[١] سیل بە شێوەیەکی گشتی کار لە سییەکان دەکات، لەگەڵ ئەوەش دەتوانێت کار لە بەشێکی دیکەی لەش بکەن.[١] زۆربەی ھەوکردن نیشانەیان نییە، کە تێیدا باروودۆخ ئەوەیە ناسراو بە سیلی پێراو (غەیب).[١] نزیکەی ١٠٪ی پێراو چوونە پێشی ھەوکردن بۆ نەخۆشیی چالاک ئەگەر ئەنترییتید بەجێ ھێڵرا، دەکوژێت نزیکەی نیوە لە ئەوانە کار لەیان کرد. نیشانەی کلاسیکی سیلی چالاک.
 | ئەم وتارە لەوانەیە پێویستی بە خاوێنکردن ھەبێت تا بگات بە شێوازی ستانداردی نووسین. |
 | ئەم وتارە بەزۆری یان بەتەواوی پشت بە تەنیا یەک سەرچاوە دەبەستێت. |
سیل بڵاو بوونەوەیە بەناو ھەوایە کاتێک خەڵک سیلی چالاکیان ھەیە نیشانەکانیان یان کۆکەی سی، تف، قسە کردن، یان دەپژمێت. خەڵک لەگەڵ سیلی پێراو نەخۆشیەکە بڵاو ناکاتەوە. ھەوکردنی چالاک زیاتر ڕوو دەدات زۆرجار لە خەڵک لەگەڵ ئێچ ئای ڤی / ئەی ئای دی ئێس و لە ئەوانە کە دەستنیشان کردنی دووکەڵی سیلی چالاک لەسەر بنەمای تیشکی ئێکسی سنگە، ھەروەھا تاقیکردنەوە و کەلتووری وردبینیی شلەی لەش. دەستنیشان کردنی سیلی پەنھان پشت پێ دەبەستێت لەسەر تاقیکردنەوەی پێستی ڤاکسینی دژی نەخۆشی سیل.
پێشگیریی سیل گەڕان بەدوای نەخۆشی ئەوانە بەشداری دەکات لە مەترسیی بڵند، دۆزینەوە و چارەسەری زووی ئەم نەخۆشییە، و کوتان لەگەڵ باسیل: - لە شیش یا داردەست دەچێت و زنجیرە دەبەستێتەکە کالمەتتە-گوەرین (بی سی گی) کوتان. ئەوانە لە مەترسیی بڵند خێزان دەگرێتەوە، شوێنی کار، و پەیوەندیی کۆمەڵایەتیی خەڵک لەگەڵ سیلی چالاک. چارەسەر بەکارھێنانی دژە زیندەی زۆر داوا دەکات بەسەر ماوەیێکی درێژ. بەرگریی دژە زیندە گرفتێکی گەشە سەندنە لەگەڵ زیاد کردنی ڕێژەی سیلی دەرمان-بەرگەگری زۆر (ئێم دی ئار - تی بی) و بەفراوانی تا ٢٠١٨ یەک-چارەکی دانیشتوانی جیھان بیرە کە تووش ببرێت لەگەڵ سیل. ھەوکردنی نوێ ڕوو دەدەن لە نزیکەی ١٪ی دانیشتوان ھەر ساڵێک. لە ٢٠١٧، زیاتر لە ١٠ ملیۆن نەخۆشی سیلی چالاکی ھەبوو کە بووە ھۆی ١٫٦ ملیۆن مردن. ئەمە دەگاتە ئەوەی کە ژمارە یەک بەھۆی مردن لە نەخۆشییەکی درمەوە. لە ٥٠٪ی لە ھیندستان بوو.
سیل لەوانەیە ھەر بەشێکێک لە لەش تووش ببێت، بەڵام زۆربەی بەشێوەیەکی گشتی ڕوو دەدات لە سیەکان (ناسراو بە سیلی پوولمەنێری). سیلی ئەکستراپولمۆناری ڕوو دەدات کاتێک سیل دەر دەکەوێت ئۆوتسیدە ئۆف سیەکان، ھەرچەندە سیلی ئەکستراپولمۆناری لەوانەیە پێکەوە بژیێت لەگەڵ سیلی پوولمەنێری.
نیشانە و نیشانەی گشتی تا دەگرنەوە، ساردی، ئارەق دەکاتی شەو، لەدەستدانی ئارەزووی خواردن، دابەزاندنی کێش، و شەکەتی. بزماری گرنگ بەکوتەک لێ دان لەوانەیە ھەروەھا ڕوو بدات.
ھۆی سەرەکیی سیل سیلی میکۆباکتەریومە (ئێم تی بی)، ێک بچووک، ئێرەوبیک، باسیل: - لە شیش یا داردەست دەچێت و زنجیرە دەبەستێتی نۆنمۆتیلە. ناوەرۆکی چەوریی بڵندی ئەم نەخۆشیزا ڕوون دەکاتەوە بۆ زۆریی تایبەتمەندیی پزیشکیی بێھاوتا. ئەو ھەر دابەش دەکات ١٦ بۆ ٢٠ کاتژمێر، کە ڕێژەیێکی یەگجار ھێواشە بردراوردی کرد لەگەڵ بەکتریای دیکە، کە عادەتەن دابەش دەکەن لە کەمتر لە ئان کاتژمێر. میکۆباکتەریایێک بیلایەری چەوریی پەردەی دەرەوەی ھەیە. ئەگەر لەکەیێکی گرام ئەنجام دەدرێت، ئێم تی بی یان زۆر بەبێھێزی " گرام-ئیجابی " لەکە یان بۆیە لە ئەنجامی چەوریی بڵند ناھێلێتەوە و [میکۆلیک] ناوەرۆکی ترشی دیواری خانەی. ئێم تی بی دەتوانێت ڤایرۆس لەناوبەری بێھێز بەرگەگرتن و بژیێت لە دەوڵەتێکی وشک بۆ چەندین ھەفتە.
لە سروشت، ژوورۆچکەی بەکتریاکە دەتوانێت تەنھا گەشە بسێنێت لە نێو خانەکانی زیندەوەرێکی خانەخوێ، بەڵام م. سیل دەتوانێت ڕۆشنبیر بێت لە تاقیگەکە.
دەستنیشان کردن سیلی چاڵاک تەنھا دای مەزراند لەسەر نیشانە و نیشانە زەحمەتە، ھەروەک نەخۆشیەکە دەستنیشان دەکەن لە ئەوانە کەیێک بێھێز کراو سیستەمی بەرگرییان ھەیە. دەستنیشان کردنێکی سیل دەبێت، لەگەڵ ئەوەشدا، ڕەچاو بکرێت لە ئەوانە لەگەڵ نیشانەی نەخۆشیی سی یان دەستووری نیشانە بەردەوام درێژتر لە دوو ھەفتە
تیشکی ئێکسێکی سنگ و کەلتووری بەلغەمی زۆر بۆ باسیللیی ڕۆژووی-ترش بە شێوەیەکی نموونەیی بەشێک لە ھەڵسەنگاندنی بەراییە. [ینتەرفەرۆن-γ] پشکنینی ئازاد کردن و تاقیکردنەوەی پێستی ڤاکسینی دژی نەخۆشی سیلی سوودی بچووکن لەکە دەر کەوتن جیھان. ئینتەرفیرۆن پشکنینی ئازاد کردنی گاما: تیپی سێیەمە لە ئەلفوبێی یۆنانی ([ئای گی ئار ئەی]) کۆنترۆڵ کردنی ھاوشێوە ھەیان بب لە ئەوانە لەگەڵ ئێچ ئای ڤی دەستنیشان کردنێکی کۆتای پێھاتووی سیل دەکرێت لەلایەن دیاری کردنی م. سیل لە نموونەیێکی پزیشکی (بۆ نموونە، بەلغەم، جەراعەت، یان پشکنینی شانەییێکی شانە). لەگەڵ ئەوەشدا، کرداری کەلتووری زەحمەت بۆ ئەم زیندەوەرە ھێواش-ڕوواوە دەتوانێت دوو شەش ھەفتە ڕوو بکاتە بۆ خوێن یان کەلتووری بەلغەم. بەم جۆرە، چارەسەر زۆرجار دەست پێ دەکرێت لەپێش کەلتوور تەئکید دەکرێنەوە.
تاقیکردنەوەی گەورە کردنی ترشی نوکلێییک و ئادەنۆسینە [دیمیناسە] تاقی دەکەنەوە لەوانەیە دەستنیشان کردنی خێرای سیل ڕێ بدەن. ئەم تاقیکردنەوە، لەگەڵ ئەوەشدا، بەڕۆتینی ڕا ناسپێررێت، ھەروەک ئەوان بەدەگمەن دەگۆڕن چۆن کەسێک مامەڵە لەگەڵ دەکرێت. خوێن تاقی دەکاتەوە تا دژەتەن ھەست بکات بە دیاریکراو یان ناسک نیە، بۆیە ئەوان ڕا ناسپێررێن.
ەکە [مانتۆوکس] تاقیکردنەوەی پێستی ڤاکسینی دژی نەخۆشی سیل زۆرجار ڕا دەھێرێت خەڵک شاشە لە مەترسیی بڵند بۆ سیل. ئەوانە کە لەوەوپێش ئیمیەنایزد بوون لەگەڵ [باسیللە] کوتانی کالمەتتە-گوەرین لەوانەیە ئەنجامێکی تاقیکردنەوەی ھەڵە-ئیجابیێت ھەبێت. تاقیکردنەوەکە لەوانەیە بە درۆ نەرێنی بێت لە ئەوانە لەگەڵ سارکۆید، گرێیلمفاویی ھۆجکین، بەدخۆراکی، و زۆربەی بە شێوەیەکی دیار، سیلی چاڵاکئینتەرفیرۆن پشکنینی ئازاد کردنی گاما: تیپی سێیەمە لە ئەلفوبێی یۆنانی، لەسەر نموونەیێکی خوێن، ڕا دەسپێررێت لە ئەوانە کە ئیجابین بۆکە [مانتۆوکس] تاقیکردنەوە. ئەمانە کار تێ ناکرێن لەلایەن کوتان یان زۆربەی میکۆباکتەریای ژینگەیی، بۆیە ئەوان کەمتر ئەنجامی ھەڵە-ئیجابی دروست دەکەن. لەگەڵ ئەوەشدا، ئەوان کار تێ دەکرێن لەلایەن م. [سزولگای]، م. [مارینوم]، و م. [کانساسیی]. ئای گی ئار ئەی س لەوانەیە ھەستیاری زیاد بکات کاتێک بەکاری ھێنا جگە لە تاقیکردنەوەی پێست، بەڵام لەوانەیە کەمتر ناسک بێت لە تاقیکردنەوەی پێست کاتێک بەتەنھا بەکاری ھێنا.
ەکە وڵاتە یەکگرتووەکان پاراستن خزمەتگوزاری ھێزی ئەرک ([یوو ئێس پی ئێس تی ئێف]) خەڵکی گەڕان بەدوای نەخۆشیی ڕا سپاردووە کە لە مەترسیی بڵندن بۆ سیلی پەنھان لەگەڵ یان تاقیکردنەوەی پێستی ڤاکسینی دژی نەخۆشی سیل یان پشکنینی ئازاد کردنی گاما: تیپی سێیەمە لە ئەلفوبێی یۆنانیی-ئینتەرفیرۆن. لەو کاتەی ھەندێک ھەیانە ڕا دەسپێرن تاقی کردنەوە کرێکاری چاودێری تەندروستی، بەڵگەی سوود بۆ ئەمە ھەژارە تا ٢٠١٩. بنکەکان بۆ کۆنترۆڵی نەخۆشی و پێشگیری (سی دی سی) لە ی وەستا ڕا سپاردن ساڵانە تاقی کردنەوەی کرێکاری چاودێری تەندروستی بەبێ کەوتنەبەر دەزانن لە ٢٠١٩.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
