دەربڕە (ماتماتیک)

دەربڕە یان بڕ ^[1] یان دەستەواژە ^[2] (بە ئینگلیزی: Expression) کۆمەڵە یان دەستەیەکی دیاریکراو لە ھێماکانی بیرکارییە، کە پێکھاتووە لە ژمارەکان، گۆڕەکەکان، و کردارە بیرکارییەکان، بەو مەرجەی ئەم پێکھاتە بە شێوەیەکی واتادار و دروست (well-formed) پێناسە کرابێت.

دەربڕەی جەبری

لە دەربڕەیەکی جەبری، یان ژمارەییدا، ئەگەر پتر لە یەک کردار ھەبێت، پێویستە ڕیزکردنی کردارەکان، ڕەچاو بکرێت، (بۆ نموونە لەکاتی ھەژمارکردنی دەربڕەی ژمارەیی ${\displaystyle 3\times 2+1}$، ئەگەر ڕەچاوی ڕیزکردنی کردارەکان نەکرێت، دوو بەھای جیاوازی ${\displaystyle 7}$ یان ${\displaystyle 9}$ دەست دەکەوێت (لە بیرکاریدا، دەکاتە ${\displaystyle 7}$).

نموونە

${\displaystyle 0+0}$

${\displaystyle 8x-5}$   (ڕادەداری ھێڵی)

${\displaystyle 7{{x}^{2}}+4x-10}$   (ڕادەداری دووجا)

${\displaystyle {\frac {x-1}{{{x}^{2}}+12}}}$   (بڕێکی ڕێژەیی)

یان

${\displaystyle f(a)+\sum _{k=1}^{n}\left.{\frac {1}{k!}}{\frac {d^{k}}{dt^{k}}}\right|_{t=0}f(u(t))+\int _{0}^{1}{\frac {(1-t)^{n}}{n!}}{\frac {d^{n+1}}{dt^{n+1}}}f(u(t))\,dt.}$

ھەموو ئەمانە، بە شێویەکی واتادار و دروست پێناسە کراون، دەربڕەیەکی بیرکارین. بەڵام

${\displaystyle )x)/0}$ یان ${\displaystyle \times 4)x+,/y}$

شێوەیەکی دروستی نییە، بۆیە لە ڕیزی دەربڕە بیرکارییەکاندا نایەتە ئەژمار.

پەراوێزەکان

1. بیرکاری کتێبی قوتابی، پۆلی حەوتەمی بنەڕەتی
2. فەرھەنگی بیرکاری نەوزاد عومەر محێدین

سەرچاوەکان

• بەشداربووانی ویکیپیدیا، «Expression (mathematics)»، ویکیپیدیای ئینگلیزی. سەردان لە ١٨ تشرینی دووەمی ٢٠١٨.

• دەروازەی ماتماتیک
• دەروازەی جەبر