Metro Manila

Ang Nasodnong Ulohang Bungto (Tinagalog: Pambansang Punong Rehiyon) sa Pilipinas kun Metro Manila sa Ininggles (Tinagalog: Kalakhang Maynila kun Kamaynilaan) mao ang labing mahinungdanong urbanong sentro sa Luzon, natung-an sa Lo-ok sa Manila ug Laguna de Bay. Ang sentro sa rehiyon mao ang Dakbayan sa Manila, ang nasodnong kaulohan sa Pilipinas. Usa kini sa limang opisyal nga metropolitanong dapit sa nasod, apil sa Sugbo, Davao, Naga (Bikol) ug Metro Cagayan de Oro. Kining bungtoa gitawag na lamang og Manila (Tinagalog: Maynila) sa dinaklit.

Kining artikulo bahin sa rehiyon. Alang sa dakbayan, adtoa ang Dakbayan sa Manila. Alang pulong pangmedyos, adtoa ang Mega Manila.

Ang mga residente niining rehiyon gitawag og Manilenyo/Manilenya (Kinatsila: manileño, manileña; manilense). Tinagalog ang tubod nga pinulongan niining rehiyon, apan daghan nang mga ubang etnikong kaliwat (ilabi na mga Bisaya) nga nangapuyo dinhi.

Mga Apil sa Bungto ug Kasaysayan

Ang pag-uswag sa Metro Manila. Gihulagway ang mga takna diin nahimong dakbayan ang matag usa ka dapit. Sa pagkakaron, ang lungsod sa Pateros (itom) lamay wala pa ma-dakbayan.

Ang Dakbayan sa Manila (gitukod tuig 1571) maoy kanhi sentro sa bangkaagan, kagamhanan, ug komersiyo sa tibuok Pilipinas. Sa kiniy giisip nga kaulohang dakbayan, ang panimalay sa Pamuno sa nasod ug ang mga buhatan sa mga miyembro sa Gabinete anaa sa Dakbayan sa Manila kun sa Dakbayang Quezon, nga gitukod niadtong 1939 aron unta himoong kapital, pagbaylo sa Dakbayan sa Manila. Sa nagsugod ang Ikaduhang Kalibotanong Gubat, gimugna ang City of Greater Manila diin nalakip ang Dakbayan sa Manila, Dakbayang Quezon, Dakbayan sa Kalookan ug ilang silingan.

Sa natapos na ang Ikaduhang Kalibotanong Gubat, adunay duha pa ka lungsod, Pasig (kaulohan sa kanhi lalawigan sa Rizal) ug Pasay, nga mingdako ug giapil sa mga sentro sa pag-uswag nianang dapita. Niadtong 1975, panahon sa diktadurya ni kanhi Presidente Ferdinand Marcos, gisugo niya pinaagi sa Presidential Decree 824 ang pagtukod sa Metropolitan Manila Area, nga naglangkob sa Manila, sa mga lungsod sa kasadpang Rizal, lakip na ang kaulohang Pasig: Makati, Mandaluyong, San Juan, Pateros, Taguig, Las Piñas, Parañaque, Muntinlupa, Marikina, Malabon, ug Navotas. Giapil pod ang Polo gikan sa lalawigan sa Bulakan. Gitudlo niya ang iyang asawang si Imelda isip ulo sa Metro Manila Commission, nga gitudlo isip tigdumala niini.

Inighuman sa diktadurya, atol sa reorganisasyon sa kagamhanan, gisugo ni kanhi Presidente Corazon Aquino pinaagi sa Executive Order No. 392 ang pagusab sa ngalan sa Metro Manila Commission, nga ginganlan og Metro Manila Authority. Ang mga pamuno sa mga lungsod ug dakbayan sa Metro Manila maoy nagpili-ay alang sa pagka-Chairman niini. Niadtong 1995, pinaagi sa Republic Act 7924, giusab na hinuon og balik ang ngalan ngadto sa Metro Manila Development Authority, ug ang ining Chairman gipatudlo na lamang sa Pamuno sa nasod.

Kagamhanan

Ang Dakbayan sa Manila mao ang ginapihong kaulohang dakbayan sa Pilipinas, apan ang Metro Manila seat of government kun lingkoranan sa nasodnong kagamhanan. Tungod niini, ang tulo ka mga sangay sa nasodnong kagamhanan giapod-apod sa mga dapit sa Metro Manila.

Ang Sangay Ehekutibo

Ang sangay ehekutibo giapod-apod sa mga dakbayan: ang Buhatan sa Pamuno anaa sa Palasyo sa Malacañan sa Dakbayan sa Manila, ug ang kadaghanan sa mga miyembro sa Gabinete nahimutang sa Dakbayang Quezon. Pananglit: ang Alingtaga sa Alamdag ug Teknolohiya nahimutang sa Dakbayan sa Taguig, samtang ang Alintaga sa Agrikultura ug ang National Housing Authority (NHA) nang-alirong hinuon sa Quezon Memorial Circle.

Ang Sangay Lehislatibo

Ang Taas Balay-Balaoranan (kun Batasan) nahimutang sa Dakbayan sa Pasay, samtang ang Ubos Balay-Balaoranan (kun Camara de Representantes) nahimutang sa Dakbayang Quezon.

Ang Sangay Hudisyal

Ang Halangdong Hukmanan nahimutang sa Dakbayan sa Manila, lakip ang Court of Appeals. Ang Buhatan sa Ombudsman ug ang Court of Tax Appeals nahimutang sa Dakbayang Quezon.

Tan-awa usab

• Imperyal nga Manila