From Wikipedia, the free encyclopedia
Niadtong ika-24 sa Pebrero 2022, gisulong sa Rusya ang Ukranya. Mosugod ang kalihokan pagkahuman sa dugay nga krisis sa militar ug ang suporta alang sa Rusya sa Republika sa Katawhan sa Donetsk ug Republika sa Katawhan sa Luhansk sa mga adlaw sa wala pa ang pagsulong. Aduna 'sab pag-uswag sa Armadong Kusog sa Rusya sa Donbas rehiyon sa silangang Ukranya niadtong ika-21 sa Pebrero 2022. Gikondena ang pagsulong (kusganon gisaway) sa daghang mga nasod. Sa Rusya, may daghang batok-gubat ka mga protesta.[1][2]
Sa mga 06:00 ka takna sa Moscow (UTC+3), ang Pamuno-Nasod sa Rusya nga si Vladimir Putin, gipahibalo niya sa usa ka operasyong militar sa sidlakang Ukranya. Paglabay sa pipila ka minuto, nagsugod ang mga pag-atake sa mga dapit sa tibuok nasud, lakip ang kaulohang Kyiv. Gipahayag sa Ukrainian Border Service nga ang mga poste sa utlanan niini uban ang Rusya ug Belarus kay giatake.[3][4]
Pipila ka mga minuto pagkahuman sa pagpahibalo ni Putin, nadungog kuno ang mga pagbuto sa Kyiv, Kharkiv, Odessa ug sa Donbas.[5] Ang mga opisyal sa Ukranya miingon nga ang Rusya mitugpa sa mga katigoman sa Odessa ug Mariupol ug naglunsad og barko ug mga balistikong igsusupot ngadto sa mga tugpahanan, punoang buhatan sa militar, ug ang mga depot sa militar sa Kyiv, Kharkiv, ug Dnipro.[6][7] Mao kini ang kinadak-ang pag-atake sa usa ka nasod batok sa lain sa Uropa sukad sa Ikaduhang Gubat sa Kalibotan.[8]
Si Pamuno Volodymyr Zelensky miingon nga aduna'y martial law sa Ukranya.[9] Ug sa ulahi iyang gimandoan ang Ukrainian Army nga pamatyon ang daghang Rushong mga mananakop kutob sa mahimo.[10]
Pipila ka gutlo human sa pagsulong niadtong ika-24 sa Pebrero, ang kagamhanan sa Ukranya miingon nga nailog sa Rusya ang Chernobyl ug Pripyat.[11] Sa 22:00 ka taknaâ (UTC+2), nakuha sa mga Rushong tigpugos ang Kapuloang Snake pagkahuman sa usa ka pag-atake sa dagat ug hangin sa pulo.[12] Ang napulog-tulo ka mga guwardiya sa utlanan sa pulo gituohan nga namatay sa pagpamomba human nagdumili sa pag-surrender sa usa ka barkong iggugubat sa Rusya. Gipahibalo ni Pamuno "Zelenskyy" nga ang mga guwardiya sa utlanan igahatagan og Pagkahuman sa Pagkamatay (Posthumously) sa Ulohang Bayani sa Uranya, ang pinakataas nga dungog sa nasod.[13] Bisan pa, nahibal-an sa ulahi nga ang mga guwardiya sa utlanan buhi ug nadakpan sa mga Rushong tigpugos.[14][15]
Niadtong ika-25 sa Pebrero, samtang ang mga tropang Ruso miduol sa Kyiv, gihangyo ni Zelenskyy ang mga mulupuyo sa paghimo'g mga molotov cocktail aron ma-neutralisahin ang kaaway.[16][17] Sa laing bahin, nanawagan si Putin sa militar sa Ukranya nga ipukan ang kagamhanan. Mihatag og 18,000 ka mga pusil ang Ukranya ngadto sa mga mulupuyo sa Kyiv nga kinsa'ng ganahan makig-away.[18] Ang pipila ka mga Rushong tigpugos nakasulod sa amihanang Kyiv, apan wala pa mouswag sa unahan.[19]
Niadtong ika-27 sa Pebrero, gimando ni Pamuno Putin ang mga pwersang nukleyar sa Rusya nga mahimong "espesyal nga pahibalo" tungod sa "agresibong mga pahayag" sa NATO.[20] Nianang adlawa, gipahibalo ni Pamuno Zelenskyy nga ang mga opisyal sa Ukranya ug Rusya miuyon nga magkita, nga wala’y kondisyon.[21] Sa mao gihapong adlaw, usa ka pag-atake sa hangin (airstrike) sa Rusya ang nakapatay og 70 ka mga sundalo gikan sa Ukranya sa base militar sa Okhtyrka.[22]
Niadtong ika-1 sa Marso, ang Belarus miapil sa pagsulong, nga nagsuporta alang sa Rusya samtang ang mga katigoman niini misulod ngadto's Chernihiv sa amihanang Ukranya.[23] Sa samang adlaw, adunay labing menos usa ka pag-atake sa Kyiv; Kauban ang AFP isip usa ka tinubdan, ang medya misulat nga "Russian strike stirs symbolism at Kyiv Holocaust site".[24] Pagkasunod adlaw, giangkon sa Rusya nga nailog ang unang dakong dakbayan, ang pantalan sa Black Sea sa Kherson, samtang nagkakusog ang panagsangka sa daghang bahin sa Ukranya, lakip ang mga sibilyang dapit.[25] Sa mao gihapong adlaw, misugod ang International Criminal Court sa pag-imbestigasyon sa posibleng mga salaod sa gubat nga nabuhat gikan sa Ukranya.[26]
Niadtong ika-3 sa Marso, gipasa sa Ukranya ang usa ka balaod nga nag-ingon nga ang mga nadakpan nga kagamitan sa militar sa Rusya ug mga tangke dili kinahanglang ideklara ug ang buhis dili ipahamtang sa kanila.[27] Pagkasunod adlaw, giatake ug gibombahan sa mga Rushong tigpugos ang nukleyar nga planta dagitab sa Zaporizhzhia. Ang nag-unang reaktor wala maigo ug wala mahitabo. Bisan pa, ang mga kahadlok sa wala pa matapos ang panagbangi misangpot sa pagkunhod sa mga kantidad sa merkado sa lana ug enerhiya.[28] Sa mao gihapong adlaw, ang mga western media lakip ang BBC, CNN, ug daghan pang uban mihunong sa ilang pagbalita bahin sa Rusya, pagkahuman sa bag-ong lehislasyon naghulga sa 15 ka tuig nga pagkabilanggo tungod sa pagpakaylap sa “pekeng balita”.[29]
Niadtong ika-5 sa Marso, gipahibalo sa Rusya ang usa ka temporaryong hunong-buto aron tugutan ang mga sibilyan nga mobiya sa mga lungsod sa Mariupol' ug Volnovakha.[30][31] Pagkasunod adlaw, ang Tugpahanang Pangkalibutanon sa Havryshivka giguba gikan sa Rusya, samtang si Pamuno-Nasod Zelenskyy nanawagan alang sa usa ka no-fly zone aron mahunong ang kaugma-ong mga pag-atake sa Ukranya.[32]
Niadtong ika-7 sa Marso, gisalikway sa Ukranya ang usa ka sugyot sa Moscow nga magbukas og mga agianan alang sa mga kagyo pagkahuman giingon sa Rusya nga ang mga kagyo tugutan lamang nga makaabut sa Belarus o Rusya.[33]
Niadtong ika-13 sa Marso, 30 ka mga igsusupot gikam sa Rusya ang miigo sa base militar sa Yavoriv, ginagamit alang sa pagbansay sa NATO ug duol sa utlanan sa Poland, nga 35 kabuok ang namatay ug 134 kabuok ang nasamad.[34]
Niadtong ika-24 sa Marso, gipahibalo sa NATO ang upat ka bag-ong mga panggubatang pundok sa may sumada nga 40,000 ka mga katigoman ang ipadala ngadto sa Bulgaria, Hungary, Romania ug Slovakia, uban na ang sgipauswagang kaandam alang sa potensyal nga kemikal, biolohikal, radiolohiya ug nukleyarang mga hulga.[35][36]
Niadtong ika-3 sa Abril, giakusahan sa Ukranya ang Rusya ug si Putin sa mga salaod sa gubat tungod sa mga pagpamatay sa sibilyan sama sa Bucha massacre.[37][38] Ang Pamuno-Nasod sa Tinipong Bansa nga si Joe Biden nanawagan kang Putin nga husayon tungod sa mga salaod sa gubat.[39][40] Niadtong ika-7 Abril, ang Rusya gipahunong gikan sa Tilingban sa Tinipong Kanusaran alang sa Tawhanong Katungod. (United Nations Council on Human Rights) Nagsunod kini sa usa ka boto nga gisuportahan sa 97 ka mga nasod.[41]
Niadtong ika-8 sa Abril, giatake sa Rusya ang estasyon sa treno sa Kramatorsk gamit ang mga misil, nga nakapatay sa daghang mga sibilyan nga naningkamot sa pagbakwit, lakip ang mga bata.[42][43] Niadtong ika-13 sa Abril, ang Moskva, mao ang kinadak-ang barko sa dagat nga nalunod sukad sa kataposan sa Ikaduhang Gubat sa Kalibotan, nalunod human sa pagbuto sa baybayon sa Ukranya.[44]
Ang Pamuno-Nasod sa Moldova nga si Maia Sandu, miingon nga 4,000 ka Ukranhong mga lungsoranon ang mitabok ngadto sa Moldova sukad sa pagsugod sa pagsulong.[45] Nangandam na ang Poland nga makakita sa daghang mga dangpanan nga mosulod niining nasod.[46] Aron mapasayon ang mga pagtabok sa utlanan, gitangtang sa Poland ang mga lagda sa pagsulod sa batok sa COVID-19.[47] Ang mga Ukranhong dangpanan misugod 'sab sa pagtabok sa Romania. Kasagaran kanila mao'y nakasulod pinaagi sa Siret sa Suceava County.[48] Ang nasod Romania miingon nga ang mga dangpanan dili na kinahanglan nga magkuwarentinas o mosunod sa mga lagda sa batok-COVID.[49]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
