![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/%25D0%2598%25D0%25B7%25D0%25BC%25D0%25B5%25D1%2580%25D0%25B5%25D0%25BD%25D0%25B8%25D0%25B5_%25D0%25BA%25D1%2580%25D0%25BE%25D0%25B2%25D1%258F%25D0%25BD%25D0%25BE%25D0%25B3%25D0%25BE_%25D0%25B4%25D0%25B0%25D0%25B2%25D0%25BB%25D0%25B5%25D0%25BD%25D0%25B8%25D1%258F.jpg/640px-%25D0%2598%25D0%25B7%25D0%25BC%25D0%25B5%25D1%2580%25D0%25B5%25D0%25BD%25D0%25B8%25D0%25B5_%25D0%25BA%25D1%2580%25D0%25BE%25D0%25B2%25D1%258F%25D0%25BD%25D0%25BE%25D0%25B3%25D0%25BE_%25D0%25B4%25D0%25B0%25D0%25B2%25D0%25BB%25D0%25B5%25D0%25BD%25D0%25B8%25D1%258F.jpg&w=640&q=50)
Kasaysayan sa pagsukod sa presyon sa dugo
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ang sinugdang konsepto sa sistemang cardiovascular gihan-ay ni Hippocrates kinsa nagtuo nga ang lawas gilangkoban sa tulo ka sistema. Ang pamatyag ug panabot maoy buluhaton sa utok ug kaugatan. Ang atay ug ugat naghatag sa lawas ug kahimsog nga gikinahanglan alang sa pagtubo. Ang kaugatan naghatag sa lawas og kusog nga makapatunhay sa kinabuhi. Si Galen mipalapad niini ug miproponer nga ang sustansiya sa kaugatan mao ang dugo nga kanunayng gipadaghan sa kasingkasing.
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/%D0%98%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%BA%D1%80%D0%BE%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%B4%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F.jpg/640px-%D0%98%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%BA%D1%80%D0%BE%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%B4%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F.jpg)
Sa 1616, si William Harvey sa iyang tratasyon milantugi sa konsepto nga gihuptan ni Galen ug namugos nga ang lawas adunay makanunayong gidaghanon sa dugo nga nagsirkular sa usa lang ka direksiyon. Usa ka komun nga praktis niadtong panahona mao ang pagpagawas og dugo nga maoy nakahimong dili madawat sa panahom ni Harvey tungod kay nakasupak kini sa kaayohang dulot niining maong panambal. Ang pagdawat sa iyang mga ideya nagpaabot pag dugang katuigan.
Hinunoa, dili lang kining maong higayon nga gihagit ang ideya ni Galen. Ang mga Ehiptohanon nagtuo nga ang dugo naglihok sulod sa lawas sa mga agianan nga mahimong mabarado maong migamit silag linta sa pagpaluag niini.
Si Reberendo Stephen Hales, usa ka beterinaryong Briton mipasundayag sa pagsukod sa presyon sa dugo sa 1733. Nagtuwad og bayeng kabayo si Hales samtang iyang gipaslakan og pundidong tubo ang usa ka ugat sa kabayo. Kining maong pundidong tubo iyang gisumpay ngadto sa usa ka tubong bildo nga gipabarog. Iyang nabantayan nga ang salamin nga tubo nag-ulpot-ulpot ug hinungdan kini sa presyon sa ugat. Kining maong paagi nakahatag og piho nga pagsubay sa presyon sa dugo apan tungod sa iyang madanglog nga karakter, limitado lamang ang iyang kagamitang klinikal.
Sa 1847, si Carl Ludwig migamit og kymograph nga gisumpay sa catheters nga gitusok sa ugat sa tawo ug nakahimo sa pagtali sa unang higayon sa presyon sa dugo sa tawo. Ang kymograph ginama sa pormang-U nga manometer nga gidugtong sa pundidong tubo nga gitusok sa ugat. Sulod sa tubo sa manometer, gipahimutang ang usa ka garing nga buya diin ang dagang nagpundo. Ang dagang molihok pataas-paubos ug magsulat sa nagtuyok nga dram nga nagpakita sa kausaban sa presyon sa dugo. Ang terminong ‘kymograph’ gikan sa Greyigong pulong nga nagkahulogag ‘tigsulat sa balod’. Ang pagsukod sa presyon sa dugo nagpabilin nga danglog.
Ang binag-ong konsepto sa presyon sa dugo ug ang iyang panginahanglan sa praktikal nga pamaagi sa pagsukod niini nakadani og daghang mga tigpanuki-duki bahin niining maong kahimoan. Sa 1855, si Karl Vierordt nakapaniid nga iyang mapapas ang pagpitik sa ugat pinaagi sa moburot nga puyo nga ibaligtos sa bukton.
Binase niining maong konsepto, si Etienne Jules Mary, usa ka mananambal nga Pranses— usa ka sinematograper sa 1860, migama og sphygmomanometer nga nagpakita sa pagpiho sa pitik sa pulso, lamang, sa managlahing resulta sa pagsukod sa presyon sa dugo. Hinunoa, kining maong pamaagi nagpamatuod nga mas praktikal alang sa kagamitang klinikal.
Sa 1818, si Samuel Siegfried Karl Ritter Von Basch, naghimog pamaagi diin ang bag sa tubig nga gidikit sa manometer makahimo sa pagsukod sa presyon sa dugo pinaagi sa pagpaniid sa lebel sa likido nga gikinahanglan aron pagpapas sa pitik sa ugat. Ang lebel sa presyon nga nakab-ot nakompirmar pinaagi sa direktang katerisasyon sa ugat. Ang imbensiyon sa sphygmomanometer gipahinungod kaniya alang sa iyang paningkamot nga mahatagan og katumanan ang di-danglog nga pamaagi sa pagsukod sa presyon sa dugo.
Ang desinyo ni Von Basch wala makaani og pagdawat sanglit sagad sa mga mananambal nagtuo nga ang bag-ong teknolohiya makadaot lamang sa tradisyonal nga pamaagi sa dayagnosis. Ug ang kasagaran wa makabig sa kamahinungdanong medikal sa pagdeterminar sa presyon sa dugo. Apan ang paningkamot sa pagpahamis pa sa sphygmomanometer nagpadayon hangtod nga nahimugso ang sphygmomanometer nga may espring. Apan tungod sa kalisod niining ikalibrar ug sa pagka di kasaligan ilabi na sa grabeng mga pasyente, walay mipabor niini.
Sa 1896, si Scipione Riva-Rocci nakagama og sphygmomanometer nga migamit og mercury. Mao kini ang sinugdanan sa atong modernong mercurial sphygmomanometer. Aron pagpapiot sa brachial nga ugat, ang masudlag-hangin nga puyo ilikos sa ibabawng bahin sa bukton. Ang puyo isumpay sa sa manometer nga puno sa mercury nga maoy magdeterminar sa presyon nga gihandos sa puyo diha sa bukton.
Si Harvey Cushing samtang naglulinghayaw sa Italya sa 1901, nakabagat sa kang Riva-Rocci nga sphymomanometer ug iyang gidala ang konsepto dihang nauli siya sa Estados Unidos. Nagtuo siya sa potensiyal niini ug iyang gipalambo alang sa kagamitang klinikal. Human niadto, ang sphygmomanometry nahimong naandang praktis. Si Cushing ug George Crile nahimong nag-unang lumilihok sa paggamit sa sphygmomanometry diha sa mga klinika.
Ang pamaagi sa pagsukod sa presyon sa dugo niadtong panahona mao ang pagpaniid sa lebel sa presyon sa marka sa sphygmomanometer sa higayon nga ang ugatnong pagpitik mohunong. Dinhi, limitado lamang ang pagbanabana sa presyon sa dugo sa purong systolic. Usa ka Rusong tigpanuki-duki kansang ngalan mao si Nikolai Korotkoff nakabantay sa 1905 nga may talagsaong kasikas nga nagagikan sa ugat nga gipiit sa managlahing bahin sa pagpaburot sa puyo. Ang maong kasikas ginganlag kasikas-Korotkoff nga nahitakdo sa masaba nga pagdagayday sa dugo lusot sa gipiit nga ugat mao nga matumbok ang systolic ug diastolic nga presyon sa dugo.
Ang pamaagi ni Korotkoff nakapugos paggamit sa stethoscope sa pagpaminaw sa kasikas sa ugat nga giduot atol sa pagsukod sa presyon sa dugo. Ang pagka kasaligan ug pagka tukma niining paagiha mitabon sa kanhiayng pamaagi ug busa nakadawat og lapad nga pagdawat.
Ang sphygmomanometer gipailawom pag dugang pagpahamis nga nakahimo niining mas tukma. Ang bag-ong mga modelo naglangkob usab sa pamaaging oscillometric nga pagsukod sa presyon sa dugo. Ang estandard nga auscultatory sphygmomanometry nahitakdo sa presyon sa puyo nga gikinahanglan aron pagpakupos sa ugat ug sa katugbang nga kasikas nga nagagikan niini aron madeterminar ang systolic ug diastolic nga presyon sa dugo.