Монголийн импери
From Wikipedia, the free encyclopedia
Монго́лийн импе́ри (монг. Монголын эзэнт гүрэн; Их Монгол улс?, ᠶᠡᠺᠡ
ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ
ᠤᠯᠤᠰ?; Yeke Mongɣol ulus — «Йоккха Монголийн пачхьалкх») — пачхьалкх, кхоллайелла XIII бӀешарахь Чингисхана а, цуьнан тӀаьхьено латта тӀемца даккхарца, дуьненан исторехь уггаре баккхий гуонахьара мехкаш бахарца[9] Махбален Европин тӀера Японин хӀорд тӀе а, Новгородан тӀера Къилба-Малхбален Ази кхаччалц (майда 24 млн км² гергга[10][8] йа 33 млн км²[11]).
Историн пачхьалкх | |||
Монголийн импери | |||
---|---|---|---|
монг. Их Монгол улс | |||
|
|||
1206 — 1368
|
|||
Коьрта гӀала |
Аварга (1206—1235) Каракорум (1235—1260)[1][2][3][4] Шанду (1260—1264)[2] Ханбалык (1264—1368)[2][5] |
||
Мотт (меттанаш) | монголийн, тюркийн, цийн, гӀажарийн[6] | ||
Официалан мотт | монголийн меттанаш[d] | ||
Ахча | балыш, чау, цянь | ||
Майда | |||
Бахархой | 110 000 000 сов ст. (1279)[7] | ||
Урхаллин тайпа | хоржу монархи[d], тIаьхьенан монархи[d] | ||
Законодахаран Ӏедал | Кхурултай | ||
Кар-кара далар | |||
← Йерригмонголийн пачхьалкх | |||
Импери Юань → | |||
Медиафайлаш Викилармехь |
Къагаран муьрехь йукъадоьдура шуьйра Йуккъера Азин, Къилба Сибрехан, Малхбален Европин, Гергара Малхбален, Цийчоьнан, Тибетан меттигаш. XIII бӀешеран шолгӀачу декъехь йолайелира, чекхйелира 1269 шарахь импери йохар[12], ХӀора улусан хано (империн хӀоъан урхалла деш волчу Хубилай воцург) кхайкхийра шеш дозуш доцу кхечу улусан ханех, церан коьртехь лаьттара ЧингизгӀар. Йаккхий кийсигаш Сийлахь Монголин хилира Импери Юань, Джучин улус (Дешин Орда), ХулагугӀеран пачхьалкх (Ильханат) а, Чагатайн улус а. Сийлахь хан Хубилай, тӀеэцначу (1271) Юань императоран титул, коьрта шахьар дехьайаьккхина Ханбалыке (таханлера Пекин), претендент вара массо а улусан коьртаниг хила. XIV бӀешо долалуш метта хӀоттийна формалан йолу империн марталла конфедерацин кепара фактехь маьрша пачхьалкхаш хилла йолу.
1368 шарахь Импери Юань дӀайелира[13], цуьнца дӀайелира Монголийн импери.