Ngièng Hók

Chăng-kō̤ Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄ Háng-cê gì bēng-buōng. / 參考閩東語漢字其版本。

---

Ngièng Hók
Chók-sié	1854 nièng 1 nguŏk 8 hô̤  Hók-ciŭ
Guó-sié	1921 nièng 10 nguŏk 27 hô̤  (67 huói) Hók-ciŭ
guók-cĭk	Chĭng-dièu, Dṳ̆ng-huà Mìng-guók
â̤ gōng	Háng-ngṳ̄
Mū-hâu	Royal Naval College
Cék-ngiĕk	譯者, cáuk-gă, 社會學者
Gó-ciō	Báe̤k-gĭng Dâi-hŏk, Hŭk-dáng Dâi-hŏk
Cáuk-pīng	天演論
Lâu-mā	王氏, 朱氏, 江氏
Giāng	嚴璩, 嚴琥, 嚴瓛, 嚴璿, 嚴玷, 嚴璸, 嚴璆, 嚴瓏, 嚴頊

Ngièng Hók (嚴復, 1853 nièng 12 nguŏk 10 hô̤ – 1921 nièng 10 nguŏk 27 hô̤), cê Gĭ-dô̤ (幾道), Hók-ciŭ-nè̤ng, sê Dṳ̆ng-guók gê̤ṳng-dô̤i gì sṳ̆-siōng-gă, huăng-ĭk-gă.

1867 nièng, Ngièng Hók diē Hók-ciŭ Sùng-céng Hŏk-dòng hŏk-sĭk sāi sùng. 1877 nièng, ĭ liù-hŏk Ĭng-guók hŏk-sĭk hāi-gŭng, 1879 nièng duōng-lì Dṳ̆ng-guók. 1895 nièng Gák-ngū Hāi-ciêng Dṳ̆ng-guók ciêng-bâi cĭ-hâiu, ĭ kăi-sṳ̄ ciŏng cêng sâ̤ să̤-huŏng siĕng-céng gì sṳ̆-siōng gái-siêu diē Dṳ̆ng-guók, bī-gáu chók-miàng gì huăng-ĭk cáuk-pīng ô «Tiĕng Iēng Lâung» (天演論) gâe̤ng «Guók Hô Lâung» (國富論).

Ngièng Hók ciŏng «Tiĕng Iēng Lâung» diē-sié gì lâng guó „natural selection“ gâe̤ng „survival of the fittest“ hŭng-biék huăng-ĭk siàng „ŭk gêng tiĕng dĕk“ (物競天擇) gâe̤ng „sék-ciā sĕng-còng“ (適者生存). Ngièng Hók siōng tŭng-guó cī lâng guó uâ gó̤-só Dṳ̆ng-guók-nè̤ng, ék-diâng diŏh ôi-lāu guó-găk hô-giòng kṳ̀ng-gīng hóng-dáu, nâ-mò̤ cêu â̤ ké̤ṳk bĕk-nè̤ng kiă.

Ngièng Hók huăng-ĭk să̤-huŏng cáuk-pīng, tái-dô iā nêng-cĭng. Găh «Tiĕng Iēng Lâung» gì sê̤ṳ diē-sié, ĭ siā gáu: „Ĭk-sê̤ṳ săng nàng: Séng Dăk Ngā“ (譯事三難: 信達雅). Séng, cêu sê ng-sāi gāi-biéng nguòng cáuk-ciā gì é-sé̤ṳ; Dăk, cêu sê ngṳ̄-ngiòng diŏh tŭng-sáung, hù-hák ngṳ̄-huák; Ngā, cêu sê sāi sṳ̀ cô̤ guó diŏh ô ngā-dé. Cī guó uâ dó̤i hâiu-sié īng-hiōng cêng duâi, ék-dĭk gáu gĭng-dáng, nè̤ng ĭng-nguòng nêng-ùi „Séng“ „Dăk“ „Ngā“ sê puáng-duáng huăng-ĭk hō̤ ngài gì biĕu-cūng (chŭi-iòng Ngièng Hók cê-gă táu-dā̤ mò̤ cūng-kuāng gōng guó).