Huà-ìng

Huà-ìng (華人, Ĭng-ngṳ̄: Ethnic Chinese), guōng-ngiê lā̤, sê Dĕ̤ng-ā Dṳ̆ng-guók dê-kṳ̆ mìng-cŭk gì hâiu-iô. Ùng-hióng diē-sié sê gōng „Huà-ìng gì dêng-ngiê â̤ dé̤ṳng buŏng guōng-ngiê gâe̤ng hiĕk-ngiê lâng-bĭh, guōng-ngiê gì Huà-ìng sê dó̤i ô Dṳ̆ng-guók hiék-tūng gì nè̤ng gì tūng-chĭng, hiĕk-ngiê gì Huà-ìng sê ciŏng-muòng cī hī-sâ̤ ī-gĭng dò̤ diŏh huăng-guók guók-cĭk gì huăng-káh, bô hô̤ lā̤ Huà-iô (華裔)“^[2]. Găk Dṳ̆ng-guók bô hô̤ lā̤ Hāi-nguôi Huà-ìng, Nguôi-cĭk Huà-ìng. Dṳ̆ng-huà mìng-cŭk iù iā sâ̤ mìng-cŭk cū-siàng, gâe̤ng să̤-iòng cṳ̄ng-cŭk gì kái-niêng mâ̤-dùng-iông. „Huà“ (華) sê Dṳ̆ng-guók gì dô̤i-chĭng. Să̤-céng sèng-âu Gŏng-tūng (江統) gì «Sā̤-ṳ̀ng-lō̤ng» (徙戎論) diē-sié, Huà-ìng gâe̤ng Dṳ̆ng-guók-nè̤ng (中國儂), Cìng-nè̤ng (秦儂), Háng-nè̤ng (漢儂) gì hàng-ngiê siŏh-iông^[3]. Dòng-dièu ī-âu, Huà-ìng bô hô̤ lā̤ Dòng-nè̤ng (唐儂)^[4]. Muāng-cŭk gióng-lĭk Chĭng-dièu ī-âu, Huà-ìng n̂g-sié Háng-cŭk, gó bău-guák ô gì ké̤ṳk Háng-huá gì siēu-só mìng-cŭk^[5]. Gáu Muāng-chĭng muōi Mìng-guók chĕ̤, Huà-ìng gâe̤ng Huà-gièu (華僑) dŭ dò̤-lā̤ cī dêu găk Dâi-chĭng gīng-nguôi gì Chĭng-dièu-nè̤ng, hàng-ngiê mò̤ hŭng-biék^[6]. Găk ô gì Háng-ngṳ̄ ngṳ̄-gīng dâi-dŏng, „Huà-ìng“ ciā sṳ̀ dô̤i-éng „Iòng-ìng“ (洋人), dăng „Dṳ̆ng-guók-nè̤ng“ sê dô̤i-ĭng „Nguôi-guók-nè̤ng“ (外國儂)^[7]. Gĭng-dáng-nĭk, dêu găk hāi-nguôi gì, nâ ô Dṳ̆ng-huà Ìng-mìng Gê̤ṳng-huò-guók Guók-cĭk, ék-buăng gó̤ ĭ Huà-gièu. Dáng-sê găk ô gì sèng-âu, ôi-lāu huŏng-biêng, â̤ sāi „Huà-gièu Huà-ìng“ cūng-kuāng gì chĭng-hù, mò̤ có̤ guók-cĭk gì hŭng-biék^[8]. Dăng gĭng-dáng-nĭk Huà-ìng hŭng-buó diŏh sié-gái 200 bĭh guók-gă gâe̤ng dê-kṳ̆, nè̤ng-só â̤ gáu 6000 gūi uâng. Gì-dṳ̆ng, Dĕ̤ng-nàng-ā Huà-ìng nè̤ng-só ciéng hāi-nguôi gì Huà-ìng cūng-só gì siŏh-buáng ī-gèng, gì-ché̤ṳ sê Báe̤k Mī. Iâ ô ī-gĭng lŏ̤h-dê săng-gṳ̆ng gì hāi-nguôi Huà-ìng diōng gáu cê-gă gì cū-gă dêng-gṳ̆.

"Huà-ìng" sê siŏh piĕng Bàng-uâ-cê ùng-ciŏng, buóh ché̤ṳ Háng-cê bēng-buōng "華人", dók cŭ-uái.

„Huà-ìng“ gì dêng-ngiê[1]	Chók-cê̤ṳ
1.Dṳ̆ng-huà mìng-cŭk hâiu-iô 2.Dêu găk gáuk-iông guók-gă gì Dṳ̆ng-huà mìng-cŭk âu-iô	«Gáu-ṳ̆k-buô Guók-ngṳ̄ Sṳ̀-diēng»
1.Dṳ̆ng-guók-nè̤ng 2.Ô Dṳ̆ng-guók hiék-tūng gì huăng-guók gŭng-mìng	«Hiêng-dâi Háng-ngṳ̄ Sṳ̀-diēng»
Háng-cŭk	«Hāi-nguôi Huà-ìng Báik-kuŏ-ciòng-cṳ̆»

Huà-ìng gì hŭng-buó

  Huà-ìng ciō-iéu gì hŭng-buó dê-huŏng

  1,000,000 nè̤ng ī-gèng

  100,000 nè̤ng ī-gèng

  10,000 nè̤ng ī-gèng

  1,000 nè̤ng ī-gèng

Gái Ché̤ṳ

• Dṳ̆ng-guók-nè̤ng (中國儂)
• Dṳ̆ng-huà mìng-cŭk (中華民族)
• Huăng-káh (番客)

Chăng-kō̤ cṳ̆-lâiu

1. 張從興. 誰是華人？華人是誰？. 華語橋. (nguòng-sṳ̄ nô̤i-ṳ̀ng còng-dŏng diŏh 2017-05-29).
2. 劉春霞. 關於雙重國籍的思考 (66). 黑龍江省政法管理幹部學院學報. 2008. (nguòng-sṳ̄ nô̤i-ṳ̀ng còng-dŏng diŏh 2022-10-15).
3. 《通典》：「自蔥嶺、于闐之東，燉煌、酒泉、張掖之間，華人來往非少。」
4. 王賡武; 黃堅立. 海外華人硏究的大視野與新方向: 王賡武敎授論文選. 八方文化創作室. June 2002: 100–. ISBN 978-1-879771-61-1. (nguòng-sṳ̄ nô̤i-ṳ̀ng còng-dŏng diŏh 2013-10-12). "就是我想講的唐人，南方就講唐人，北方人因為滿清的關係就講漢人。那麼，到最後什麼時候開始用華人呢？這是很有意思的，與政治變遷有關。"
5. 李安山. 少數民族華僑華人 : 遷移特點、辨識 標準及人數統計. 華僑華人歷史研究. 2003年.
6. 寒冬. 海南華僑華人史. 海南出版社. 2008年: 1–2.
7. 吳趼人. 第七回//恨海. 上海廣智書局. 1906. "定睛看時，五個是洋人，兩個是華人。"
8. 華僑華人提法的由來. 新華網. 人民政協報. 2015-03-08 [2021-05-25]. (nguòng-sṳ̄ nô̤i-ṳ̀ng còng-dŏng diŏh 2021-05-23).

Wikimedia Commons diē-sié ô gâe̤ng Huà-ìng ô-găng-guó gì nô̤i-ṳ̀ng.