![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/VFPt_Solenoid_correct2.svg/langbxr-640px-VFPt_Solenoid_correct2.svg.png&w=640&q=50)
Сахилгаан
From Wikipedia, the free encyclopedia
Сахилгаан зай (ᠴᠠᠬᠢᠯᠭᠠᠨ ᠵᠠᠢ) гү, али зайн гал (ᠵᠠᠢ ᠶᠢᠨ ᠭᠠᠯ) — сахилгаан сэнэгэй байдалай, үйлэшэлэлэй, хүдэлөөнэй уламһаа үзэгдэл юм. Хубиие грегээр “электрон” гэдэг. Эндэһээ “сахилгаан” гэдэг үгэ гараһан байна. Зүлгэһэнэй дараа өөр бэетые өөртөө татаха болоһон бэеэ сахилгаанжаһан гү, али сэнэглэгдэһэн бэе гэнэ.
Хуба — олон мянган жэлэй үмэнэ дэлхэй дээрэ ургажа байһан шилмүүһэтэ модоной дабирхай, эбонит–хүхэрэй холисо ехэтэй каучук юм байна.
Бэеэ сахилгаанжуулха ба сэнэглэхэд 2 бэе оролсоно. Үрэһэн 2 бэе хоёул сэнэглэгдэжэ бэеэ өөртөө татана. Мүн шүргэлтээр сахилгаанжуулжа сэнэг шэлжүүлжэ болоно.
Эбонитые нооһон / арһаар / зүлгэхэд сүрэгөөр, өөр сабааг нооһоор зүлгэхэд сүргөөр тус тус сэнэглэгдэжэ түлхэлсэнэ. Эбонит сабаанда торгоор зүлгэһэн шэл һабаае ойротуулхад эергэ сэнэгтэй болохо ушар татана. Иимэһээ 2 түрэлэй сэнэг байдаг байна.
Сахилгаан сэгэгые электрометр гэдэг багажаар элирүүлдэг, сэнэгые нэгэ бэеһээ нүгөөд зөөжэ болоно. Хуба болон эбонит һабаае сэнэглэжэ бортогондо хүргэхэд эжэл сэнэгтэй боложо таталсана. Харин торгоор зүлгэһэн шэл һабаае ойртуулхад таталсана. Үүнһээ 2 түрэлэй сэнэг байдаг гэжэ дүгнэнэ. Ингэжэ эжэл сэнэг түлхэлсэжэ, эсэргүү сэнэг таталсана.
Атомын бүтэсэ: Сүмиие тойрон электрон эргэлдэжэ байдаг.