Һанаанай эрхэ сүлөө (ᠰᠠᠨᠠᠭᠠᠨ ᠤ ᠡᠷᠬᠡ ᠴᠢᠯᠦᠭᠡ) — үйлэ ажаллалгые гүйсэдхэхэ хүнэй һанаа бодолтой зорилго мэдрэмжэ юм[1]. Эрхэ сүлөөгэй асуудал гээшэ хүн зон өөрөө тодорхойлхо эрхэтэй гү, али детерминировалагдаһан гү. Эрхэ сүлөө тухай арсалдаан Сокрадай үеһөө хойшо эхилэнхэй. Хүнэй үйлэ бүри уридһаа тогтооһон гэбэл, хүниие шагнажа гү, али зэмэлжэ болохогүй. Хариншье һаа, хүнэй эрхэ сүлөө ёһо суртахуунай үйлын «түрүүшын шалтагаан» гэһэн ойлгомжо эрдэм ухаанай тайлбариин хэрэглэсэдэ арсана.
Тус антономиин хоёр талын зааһанай дахажа, гол түлэб хоёр гүн ухаанай һанамжа бии болоһонː нэгэдэхеэр эрхэ сүлөө шалтагаатай гэдэг детерминизм ба хоёрдохёор тэрэниие буруушаадаг индетерминизм. Зорилго мэдрэмжэтэй үйлэ ажаллалгын шалтагаан болодог хүсэн зүйлые дахажа, детерминис үзэл сурталнуудай дунда «геометриин» гү, али механикын детерминизмые (Спиноза, Һоббс) ба психологиин детерминизмые (Теодор Липпс) гэжэ илгарна. Тараадаг индетерминизмые жэшээлбэл, Иоһанн Готлиб Фихте ба Мен де Биранай сургаал илгаруулжа болоно[2].
Зүүлтэ
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
