From Wikipedia, the free encyclopedia
Чарльз Диккенс (англи: Charles Dickens; 1812 оной 2 һарын 7 — 1870 оной 6 һарын 9) Англиин шүүмжэлэнги реализмын эгээн томо түлөөлэгшэ болон ниигэмэй һэдэбтэ олон романаараа дэлхэйдэ алдар суутай зохёолшо юм.
Уһан боомтын доодо албанай түшэмэлэй хүбүүн Диккенс бага балшар наһанһаа дутагдаха гашагдахын зоблон амалуулжа, эсэгэнь үри түлэбэриһөө боложо шорондо ороһон тула арбан наһатайһаа хара боро ажал хэн ябаһанаа һүүлдээ һониной сурбалжалагша, Англиин парламентда бэшээшээр ажалжа хүдэлһэниинь тэрэнэй хубида нэгэ ёһоной ехэ һургуули боложо, хожомонь зохёолшо болоходонь нүлөөлһэн байна. Тэрэнэй үзэл бодол түлэбшэхэдэ Англида гараһан чартистуудай хүдэлөөн, 1840-өөд оной Европо дахиные хамарһан сүлөөлхэ хүдэлөөн эергэ нүлөө үзүүлбэ.
Диккенс һонин хэблэлэй газар ажаллажа байха үедөө Лондон хотын үгытэй ядуу хороололойхинай ажа байдалые дүрсэлһэн хэд хэдэн найруулал бэшэһэнээ Боз гэдэг хуурмаг нэрээр «Бозой найруулалнууд» (Sketches by Boz, 1836) нэрэтэйгээр ниитэлүүлһэн байна. Энэ номдоо Англида баян хооһоной илгаа заае хэтэрхэй гүнзэгыржэ, ядуу хүн хүнэй тоонһоо хаһагдахада хүрээд байһаниие харууһан бэшэһэн байдаг. Хүнүүд тухай бодол найруулалда «Лондон хотынхин хүнжй амида ябаха, үхэхэ хоёрые огто тоохоо болиһониинь гайхамаар. Хүниинь хүнөө үрэбдэхэ, хайралха, дайсагнахын алиньшье алга. Хүн үхөөл гэхэдэ тэрэ хүн одоо мартагдаа гэжэ хэлэхэшье арга алга. Ушарынь, тэрэ хүниие амидадань баһа хэншье дурадаггүй байһан юмшни» гэжэ бэшэһэн байна. Хүн гэдэг эрхэм нэрэ түрэ удха ушараа алдаһанда харюуһан халаглаха сэдьхэлээ элидхэһэн энэ үгэ Диккенсын уран бүтээлэй юрэнхы агуулгые тодорхойлдог юм.
Тэрэнэй түрүүшын томохон бүтээлынь «Пиквигэй клубай өөд болохын үмэнэхи тэмдэглэл» (The Posthumous Papers of the Pickwick Club, 1837) гээх наргяантай шог роман юм. Энэнэй араһаа «Оливер Твистын адал ябадал» (The Adventures of Oliver Twist, 1838), Николас Никльбиин амидарал ба адал ябадал (The Life and Adventures of Nicholas Nickleby, 1839), «Мартин Чезлвит» (1844) зэргэ этэгэд адал ябадалай тухай үгүүлһэн роман, ниигэмэй асуудалнуудые хурсадхан үзүүлһэн «Домби хүбүүн хоёр» (Dombey and Son, 1848), «Хүйтэн байшан» (Bleak House, 1853), «Харьяд үе» (Hard Times, 1854), «Багахан Доррит» (Little Dorrit, 1857), гэмтэ хэрэг мүрдэгшын тухай зохёолой элемент оролсоһон «Ехэ горидолго» (Great Expectations, 1861), «Бидэнэй сүмыниинь нүхэр» (Our Mutual Friend, 1865) зэргэ ниигэм-сэдьхэхын романууд, «Хуушанай эд юумэнэй дэлгүүр» (The Old Curiosity Shop, 1841), «Рождествын дуу» (A Christmas Carol, 1843-1846) зэргэ һургамжын шанартай сентиментал роман, «Барнаби Радж» (Barnaby Rudge: A Tale of the Riots of Eighty, 1841]]), «Хоёр хото тухай хөөрөөн» (A Tale of Two Cities, 1859) түүхын роман, «Дэвид Коперфильд» (David Copperfield, 1850) хүмүүжэлэй романиинь субаран гараһан байна.
Диккенс уран бүтээлэйхи гушаад жэлдэ арбан табан роман, хэд хэдэн хөөрөөн, зүжэг, найруулалай ба үгүүлгын түүбэри (жэшээнь, «Америкэдэ аялһан тухай Америкын тэмдэглэлнүүд») зэргые бэшэһэн болоод баһа «Гэрэй үгэнүүд» (Household Words, 1850–1859), «Бүтэн жэл» (All the Year Round, 1858–1870) гэхэ удха зохёол, уран һайханай хоёр сэтгүүл эрхэлэн гаргажа байга. Диккенс баһа зүжэглэхэ ехэ абьяастай хүн байһан тула һонирхогшодой театруудта тогтомол оролсон тогложо, забһар сүлөөдэнь өөрынгөө зохёолһоо зүжэглэн уншадаг байһан ажа.
Диккенс уран бүтээлэйхи һүүлшын табан жэлдэ гадаадын улас орнуудта уригдан ошожо, зохёолһоо уншдаг байһан болоод һүүлдээ хүнды үбшэн туһаһанай уламһаа хамагай һүүлшынхи томохон бүтээл болохо «Эдвин Друдай нюуса» (The Mystery of Edwin Drood) романаа дүнгэжэ оруулаад дууһагажа амжалтагүй 1870 ондо наһан өөд болоһон байна.
Диккенсын саг үеынхи гол гол хэрэг ябадалые "хуушан Англи" уламжалалаар уран элэглэл, хошогнол, заримдаа бүри энгүүн шог, югөөдэл оруулан үнэн зүб дүрсэлжэ, бурангы ябадал, олохо эдихын шунал, хүшэрхылэл, шүүхэ хуралай булхайе уудалан элшэлжэ, ниигэмэй доодо нюрууда байһан жэрэй олониие үмгөөлжэ хамгаалһан зохёол бүтээлынь Англиин уран зохёолой түүхэдэ нэгэн шухала үе болон үлэһэн юм.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.