Ниигэм
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ниигэм гэдэгынь үргэн удхаараа хүмүүнэй зохёон байгуулалтатай, шэг зорилготой харилсаа, үйлэ ажаллалгын системэ, тэдэнэрэй үрэ дүндэ бии болоһон үнэтэ зүйлнүүдэй нэгэдэл, өөрынгөө байнга нүхэн һэргээжэ байдаг бэе даанги тогтолсооной ниилэбэри юм.
Хадамал | |
---|---|
Монгол үзэгээр | |
буряад кирилл. | Ниигэм |
монгол кирилл. | Нийгэм |
хальмаг кирилл. | Ниһм |
Уйтан удхаараа ниигэмынь байнгын нютаг дэбисхэртэй, улас түрэ, эдэй засагай бүрин тусгаар тогтонолтой, бэе дааһан соёлтой, ниигэмые бүридүүлэгшэ олон түмэниинь сэдьхэл зүйн хубида нэгэдэмэл шэнжэтэй байха хүнүүдэй томо ниитэлиг юм. Мүн ниигэм гэһэн ойлголтые тайлабарилха маша олон хандалигууд байдаг. Тухайлбал Германиин социолог Макс Веберэйхигээр ниигэм гэдэг бол бусад хүнүүд болон үйлэдэ ябадалда хандаһан ниигэмэй бүтээгдэхүүн болодог хүнүүдэй харилсан үйлэшэлэл юм. Т. Парсонс ниигэмые тодорхойлхо доо холбогжо эхилэлэй сэгынь хэм хэмжээ ба үнэтэ зүйлнүүд байдаг хүнүүдэй хоорондын харилсаанай тогтолоо гэжэ үзэжэ Карл Марксынхигаар бол ниигэм гэдэгынь хамтын үйлэ ажаллагаанай ябасада бүрилдэһэн хүнүүдэй хоорондын харилсаанай түүхын ёһоор хүгжэгшэ согсоо юм. [1]
Ниигэмынь маша нарин ниилэмэл бүтэсэ, зохёон байгуулалта, үргэн агуулгатай, оршон тогтонол,өөршэлэлтэ, хүгжэл бүхы зүйрлэн хэлэбэл, амиды организм лугаа өөрөө хүгжэгшэ, хүниие хүгжүүлэгшэ томо тогтолсоо мүн. Ниигэмэй гаралга хубисал, хүгжэл, түүниин уг мүн шанар, ерээдүйн түлэб, хандалигые философи, түүхэ, социологи, улас түрэ, эрхэ зүй, эдэй засаг, соёл шудалал, антропологи, ёһон зүй, хэлэн шэнжэлэл зэргэ ниигэмэй болон хүмүүнлигэй шэнжэлхэ ухаанууд тала бүриһөөнь абажа үзэжэ тайлбарилдаг.
«Ниигэм» гэһэн ойлголто, түүниин удха, агуулгые элирхылхэ олон талата асуудалые «Монгол ниигэм», «Америкын ниигэм», «Хүнэй ниигэм», «Ниигэм бол хүнүүд», «Ниигэмэй бүлэг», «Ниигэмэй харилсаа», «Ниигэмэй хүгжэл», «Эргэнэй ниигэм» гэхэ мэтэ нэрэ томьёо, ухагдахуунаар тодорхойлон хэлэлсэдэг.