Нигери
From Wikipedia, the free encyclopedia
Нигери (англи: Nigeria), албан ёһоор Холбооной Бүгэдэ Найрамдаха Нигери Улас (англи: Federal Republic of Nigeria), 36 можо улас, нэгэ Холбооной Ниислэлэй Нютаг дэбисхэрһээ тогтохо, үндэһэн хуулита холбоотой улас юм. Тус уласынь Түб Африкада, баруун талаараа Бенин, зүүн талаараа Чад, Камерун, хойто талаараа Нигер уласуудтай хилэлнэ. Урда таладань Атлантын далайн нэгэ хэһэг болохо Гвинейн булан оршоно. Ниислэл хадаа Абуджа хото. Тус уласай хамагай томо болоод нүлөө бүхы 3 угсаатаниинь хауса, игбо, йоруба юм.
Холбооной Бүгэдэ Найрамдаха Нигери Улас Jamhuriyar Tarayyar Najeriya (хауса) Orílẹ̀-èdè Olómìniira Àpapọ̀ Nàìjíríà (йоруба) Ọ̀hàńjíkọ̀ Ọ̀hànézè Naìjíríyà (игбо) | |
---|---|
Уряа: "Эб нэгэдэл ба этигэл бэшэрэл, Энхэ тайбан ба хүгжэл дэбжэлтэ"
| |
Түрын дуулал: "Бодогты, Нютагархид!" | |
Нийслэл |
Абуджа 9°4′N 7°29′E |
Томо хото | Лагос |
Албан хэлэн | Англи (Нигериин) |
Үндэһэнэй хэлэн |
Хауса Игбо Йоруба |
Нютагай хэлэн[1] | 525 шахуу хэлэн[2] |
Арад түмэн (2018)[3] |
|
Демоним | Nigerian |
Түрэ засаг | Federal presidential republic |
• President |
Muhammadu Buhari |
• Vice President |
Yemi Osinbajo |
• Senate President |
Ahmed Lawan |
• House Speaker |
Femi Gbajabiamila |
• Chief Justice |
Olukayode Ariwoola (acting) |
Уласай хурал | National Assembly |
• Дээдэ танхим |
Senate |
• Доодо танхим |
House of Representatives |
Independence from United Kingdom | |
• Declaration |
1 October 1960 |
• Federation |
1 October 1963 |
• Current constitution |
29 May 1999 |
Дэбиcхэр газар | |
• Бүхэлидөө |
923,769 км2 (31) |
• Уһанай хуби (%) |
1.4 |
Хүн зон | |
• Тоосоо 2022 |
216,746,934[4] (7) |
• Тоололго (2006) |
140,431,691 |
• Нягтарал |
218 |
ДНБ (ХАШТ) | 2022 оной тоосоо |
• Бүгэдэ |
$1.237 ехэ наяд[5] (25) |
• Нэгэ хүндэ |
$5,853 (129) |
ДНБ (нэрлэһэн) | 2022 оной тоосоо |
• Бүгэдэ |
$498.060 тэрбум[5] (29) |
• Нэгэ хүндэ |
$2,356 (137) |
ОТББЭ (2020) |
35.1[6] дундаж |
ХХИ (2019) |
0.539[7] бага · 161 |
Мүнгэн тэмдэгтэ | Найра (₦) (NGN) |
Сагай бүһэ | UTC+01:00 (WAT) |
Жолоодолгын тала | баруун[8] |
Телефоной код | +234 |
Интернет домэйн | .ng |
Холбооной Бүгэдэ Найрамдаха Нигери Улас Federal Republic of Nigeria
Àpapọ̀ Olómìnira ilẹ̀ Nàìjíríà Ȯha nke Ohaneze Naíjíríà Jamhuriyar Taraiyar Nijeriya | ||||||
|
||||||
Уряа: англи: "Unity and Faith, Peace and Progress" «Эб нэгэдэл ба этигэл бэшэрэл, Энхэ тайбан ба хүгжэл дэбжэлтэ» |
||||||
Түрын дуулалай нэрэ: англи: ""Arise, O Compatriots" «Бодогты, Нютагархид!» |
||||||
Ниислэл | Абуджа | |||||
---|---|---|---|---|---|---|
Албан хэлэн | Англи хэлэн | |||||
Түрэ засаг | Юрэнхылэгшын бүгэдэ найрамдаха засаг | |||||
- | Юрэнхылэгшэ | Гүдлак Жонатан | ||||
- | Дэд юрэнхылэгшэ | Намади Самбо | ||||
Байгуулха | ||||||
- | Ехэ Британиһаа | 1960 оной 10 һарын 1 | ||||
Дэбиcхэр газар | ||||||
- | Бүхэлидөө | 923,768 км2 (32) | ||||
- | Уһанай процент (%) | 1.4 | ||||
Хүн зон | ||||||
- | Тоосоо (2012) | 162,471,000[9] (7) | ||||
ДНБ (ХАШТ) | 2011 оной тоосоо | |||||
- | Бүгэдэ | $415.132 тэрбум[10] | ||||
- | Нэгэ хүндэ | $2,589 | ||||
ДНБ (Нэрлэһэн) | 2011 оной тоосоо | |||||
- | Бүгэдэ | $247.128 тэрбум[10] | ||||
- | Нэгэ хүндэ | $1,541 | ||||
ОТББЭ (2003) | 43.7 (дундаж) | |||||
ХХИ (2011) | 0.459[11] (доогуур) (4) | |||||
Мүнгэн тэмдэгтэ | [[Нигери найра (₦)]] (NGN) | |||||
Сагай бүһэ | +1 | |||||
Интернет домэйн | .ng | |||||
Телефоной код | +234 |
Нигери гэхэ нэрэнь тус уласай нютагаар урдаха Нигер мүрэнэй нэрэһээ гаралтай болоод Нигер, ареа (талбай) гэһэн үгдые ниилүүлэн бүтээжээ. Уг нэрые хожом Британиин колониин захирагша Барон Лугардын эхинэр болоһон Флора Шау 19-р зуунай һүүлшээр бодожо олоһон гэдэг.
Нигерииинь Африка түбиин хамагай ехэ хүн зонтой улас болоод дэлхэйдэ наймада жагсана. 148 сая эрхэтэнтэй тус уласынь эгээл ехэ хүн зонтой 'хара' улас юм. Бүһэ нютагтаа нүлөө бүхы тус уласынь «Next 11» гү, али эдэй засагаар дэлхэйе ударидаха дараагай 11 уласай тоондо нэрлэгдэһэн болоод Британиин хамтын нүхэрлэлэй гэшүүн улас юм. Нигеригай эдэй засагынь Олон Уласай Валютын Сангай тоосоогоор 2008 ондо 9 % байһан болоод 2009 ондо 8,3 % байха түлэбтэй байгаань[12][13][14][15] тус уласые дэлхэйн хамагай хурдасатай хүгжэгшэ оронуудай нэгэндэ зүй ёһоор оруулжа байгаа юм.