From Wikipedia, the free encyclopedia
Византиин эзэнтэ гүрэн гү, али Зүүн Римэй эзэнтэ гүрэн — Дундада зуунай үедэ оршожо байһан, Константинополь хотодо ниислэлээ байгуулһан, эзэн хаанта түрэтэй Римэй эзэнтэ гүрэн. Оршон һуурин хүнүүд болон хүршэнүүд энэ уласые Римэй эзэнтэ гүрэн гэжэ нэрэдэдэг байһан болоод мүн Romania (грекээр: Ῥωμανία, Rhōmanía) гэдэг байгаа. «Римэй эзэнтэ гүрэн», «Византын эзэнтэ улас»-ай хоорондохо илгаань сэбэр оршон үеын ойлголто болоод хэзээнһээ эхилэн Византиин эзэнтэ гүрэн гэхэнь тодорхой бус байдаг болобош Эзэн хаан I Константин ниислэлээ Никодемиаһаа (Анатолиин хахад арал дахи) Босфорой хоолой дахи Византий руу шэлжүүлжэ Константинополь (өөрөөр "Шэнэ Рома"шье гэдэг) болгоһон хугасаае шухалда тоосодог[4].
| Византиин эзэнтэ гүрэн грек: Βασιλεία Ῥωμαίων лата: Imperium Romanum | |||||||
| Эзэнтэ гүрэн | |||||||
| |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
 I Юстиниан үеын Византиин эзэнтэ гүрэнэй эгээ ехэ эзэмдэлгэ | |||||||
| Ниислэл | Константинополь | ||||||
| Ехэ хотонууд | Константинополь, Рома, Иерусалим | ||||||
| Хэлэн(үүд) | Грек хэлэн, Латин хэлэн | ||||||
| Шажан | Православна христосой шажан | ||||||
| Мүнгэн тэмдэгтэ | Солид | ||||||
| Газар нютаг | 3 500 000 | ||||||
| Хүн зон | 35 000 000 (6 зуун), 5 000 000 (1281 он) | ||||||
| Засаглалай хэлбэри | Хаанта засаг | ||||||
| Обог удам | 2 дохи Флавинууд, Палеологууд, г.м. | ||||||
| Хаан | |||||||
| - 330–337 | I Константин (түрүүшын хаан) | ||||||
| - 1449–1453 | XI Константин (һүүлшын хаан) | ||||||
Эзэнтэ гүрэн илангаяа Рома-Персиин болон Византи-Арабын дайнай үеэр нютаг дэбисхэрһээ алдажа, доройтоһон болобошье Европо дахи эдэй засаг, соёл, сэрэгэй хүсэнэй хубида хамагай нүлөөтэй гүрэн хэбээр байһан. Эзэнтэ гүрэн Македониин династиин үедэ һэргэжэ, X зуунай һүүл гэхэд Газар Дундын Тэнгисиин зүүн бүһэ нютагта хамагай хүсэрхэг гүрэн боложо дахин һэргээ. Гэбэшье 1071 онһоо хойшо Эзэнтэ гүрэнэй гол нютаг Бага Азиин ехэхэн хэһэгэй сельджук турк үүдэдэ алдаа. XII зуунда Комнэнийн һэргэлтын үеэр бага зэргэ һэргэжэ, ноёрхолоо хэһэг зуур дахин тогтооһон болобош тэрэнэй залгамжалагшадай үедэ дахин доройтоһон. 1204 ондо Хэрээһэтэнэй дүрбэдүгээр аян дайнаар Эзэнтэ гүрэн үхэлэй сохилто амсажа, задаршье бутран, хоорондоо үрсэлдэгшэ Византын Грек болон Латин уласуудта хубаагдаа. Константинополь ябаандаа һэргэжэ, Палеологой удамай эзэн хаашуул эзэнтэ гүрэнэйе 1261 ондо дахин байгуулһан болобош XIV зуунда дараалһан олон эрхэтэнэй дайн боложо, эзэнтэ гүрэнэй хүсэниие улам бүри һулруулһан. Үлэһэн нютаг дэбисхэрэй ехэнхиие Византи–Османай дайнаар алдажа, уламаар XV зуунда Константинополь хото, үлэһэн нютаг дэбисхэрэй хамта Османай туркуудтэ эзэлэгдэжэ мүхэбэ.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
