From Wikipedia, the free encyclopedia
Slobodna država Portoriko (španski: Estado Libre Asociado de Puerto Rico; engleski: Commonwealth of Puerto Rico) jedno je od Američkih ostrvskih područja, ostrvska država u Karibima udružena sa SAD-om. Sastoji se od ostrva Portoriko i više manjih ostrva: Vieques, Culebra, Culebrita, Palomino, Mona i Monita. Portoriko je najistočnije i najmanje ostrvo Velikih Antila
 | Ovaj članak ili neki od njegovih odlomaka nije dovoljno potkrijepljen izvorima (literatura, veb-sajtovi ili drugi izvori). |
| Portoriko Commonwealth of Puerto Rico Estado Libre Asociado de Puerto Rico |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
_(Americas_centered).svg) Položaj Portorika
|
||||||
| Država |  SAD |
|||||
| Glavni grad | San Juan (Portoriko) |
|||||
| Službeni jezik | engleski i španski jezik | |||||
| Upravni oblik | Pridružena teritorija | |||||
• guvernerka |
Pedro Pierluisi | |||||
| Zakonodavstvo | ||||||
| Površina | ||||||
• Ukupno |
9104 km2 | |||||
| Stanovništvo | ||||||
• Ukupno |
3667084 | |||||
| Pozivni broj | +1 787/ +1 939 | |||||
| Veb-sajt | www2.pr.gov/prgovEN/Pages/default.aspx | |||||
Otkrio ga je Kristofor Kolumbo na svom drugom putovanju 1493. čime je postao dijelom španskih posjeda. 15 godina kasnije Juan Ponce de León počeo je s koloniziranjem ostrva, što je dovelo do istrebljenja domorodaca i "uvoza" crnih robova. Još prije dobijanja unutrašnje autonomije 1897. od Španije, na ostrvu je 1837. ukinuto ropstvo.
Godinu kasnije, 10. decembra 1898, SAD su anektirale Portoriko. To je bila posljedica Špansko-američkog rata. Donošenjem Jonesovog akta (1917) Portoriko ponovo dobija pravo na unutrašnju samoupravu, koja se 1948. još proširuje. 25. jula 1952. ostrvo dobija status dominiona.
U glasanjima 1967. i 1993. Portorikanci su se izjasnili protiv nezavisnosti i za nastavak povezanosti sa SAD-om. Reorganizaciju u standardnu američku saveznu državu su odbili; prednost su dali statusu iz 1952.
Portoriko je pridružena slobodna država unutar SAD-a.
Portorikanci su građani SAD-a, ali na izborima u SAD-u nemaju glasačko pravo. U Predstavničkom domu Kongresa SAD-a Portoriko je zastupljen s jednim predstavnikom, ali bez prava glasa.
Na jednom od malih ostrva ispred Portorika, Viequesu, mornarica SAD-a je od Drugog svjetskog rata testirala oružje, ne obazirući se pritom previše na stanovništvo i okoliš. Građani su povremeno zaposjedali to područje. Borili su se, dijelom potpomognuti i od strane lokalnih političara, za trenutni prekid manevara. Municija, među ostalom i ona s osiromašenim uranijem i ostaci hemikalija dovode, po njihovom mišljenju, do povećanog postotka obolijevanja djece od raka, kao i do drugih utjecaja na zdravlje stanovništva. Nakon političke borbe, koja je trajala decenijama, 2001. postignut je dogovor s vladom SAD-a, pa je u julu 2003. počelo povlačenje vojnih snaga SAD-a s Viequesa.
Političko podneblje u Portoriku razlikuje se od američkog. Imaju više stranaka, koje su svojim djelovanjem okrenute prije svega unutrašnjim problemima Portorika.
Ostrvo ima puno brdovitih područja (60% površine), ali ima i područja s kišnim šumama, pustinjama i plažama.
Ostrvo je okruženo vrlo dubokim dijelovima okeana: duž sjevera ostrva proteže se Portorikanska brazda sa dubinom od 9.219 m u Atlantiku, a na jugu je Venecuelanski bazen dubine 5.649 m u Karipskom moru.
Stanovništvo Portorika podijeljeno je na 78 općina. Više od 80% od nepunih 4 miliona stanovnika jesu katolici (prakticirajući katolici su njih oko 55%). Iako je ostrvo dio SAD-a, samo njih oko 10% izjašnjava se da su Amerikanci. Većina (87%) sami sebe vide kao potomke Španaca ili afričkih robova. Kao prvi jezik, španski govori više od 93% stanovništva, a prvi jezik je engleski samo za njih 7%. Na univerzitetima se uglavnom predaje samo na engleskom.
Spisak domorodačkih naroda (prema Lehmannu, 1920):
Najvažniji poljoprivredni proizvodi su šećerna trska, banane, kahva, ananas i duhan, a važan je i ribolov. Važnije industrijske grane su prehrambena proizvodnja, tekstilna i industrija cementa, te proizvodnja strojeva, ali je važan privredni faktor i turizam.
U Arecibu se u jednoj kotlini nalazi radioteleskop Arecibo, najveći radioteleskop na svijetu.
Na ostrvu vlada (sup)tropska klima s prosječnom temperaturom od 28 °C. Sjeverna obala i viši dijelovi imaju redovne pljuskove, dok je južni dio relativno suh.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
