Kambodžanski genocid (kmerski: របបប្រល័យពូជសាសន៍) počinio je režim Crvenih Kmera predvođen Polom Potom između 1975. i 1979. Ubijeno je, prema procjenama, između 1.5 i 3 miliona ljudi.[1] Kambodžanski građanski rat rezultirao je uspostavom Demokratske Kampućije od strane Crvenih Kmera, koji su planirali stvoriti formu agrarnog socijalizma zasnovanu na idealima staljinizma i maoizma. To je dovelo do prisilnog preseljenja stanovništva iz urbanih centara, torture, masovnih pogubljenja, prisilnog rada, neuhranjenosti i bolesti, pri čemu je umrlo 25% ukupnog stanovništva Kambodže.[2][3] Genocid je okončan 1979. vijetnamskom invazijom.[4] Do 2009. otkriveno je 23.745 masovnih grobnica.[5]
2. januara 2001, kambodžanska vlada usvojila je zakon o uspostavi tribunala za genocid. Suđenja su počela 17. februara 2009.[6] 7. augusta 2014. Nuon Chea i Khieu Samphan osuđeni su na doživotnu kaznu zatvora zbog zločina protiv čovječnosti počinjenih tokom genocida.
Tajna policija Santebal bila je dio organizicione strukture Crvenih Kmera mnogo prije njihovog dolaska na vlast 17. aprila 1975. Son Sen, koji će kasnije postati zamjenik premijera i ministar narodne odbrane, na čelo sigurnosnog aparata Santebala postavlja druga Ducha. Kada su Crveni Kmeri preuzeli vlast, Duch svoje sjedište premješta u Phnom Penh i direktno izvještava Son Sena. U to vrijeme mala kapela u gradu je korištena za zatvaranje režimovih zatvorenika, kojih je bilo manje od dvije stotine. U maju 1976, Duch svoje sjedište premješta na posljednju lokaciju, bivšu srednju školu Tuol Sleng, u koju je moglo stati 1.500 zatvorenika.
Vlada Crvenih Kmera je hapsila, mučila i ubijala svakoga za koga se sumnjalo da pripada nekoj od kategorija navodnih neprijatelja:
- svakoga s vezama sa bivšom vladom ili stranim vladama.
- profesionalce i intelektualce - u praksi ovo se odnosilo na svakoga ko je bio obrazovan, poznavao strani jezik ili čak nosio naočare.[7] Pol Pot je i sam bio univerzitetski obrazovan (iako je napustio fakultet) sa ukusom za francusku književnost; također je tečno pričao francuski. Mnogi umjetnici, uključujući muzičare, pisce i filmske producente, su pogubljeni. Neki su i danas popularni među Kmerima.
- etnički Vijetnamci, Kinezi, Tajlanđani i ostale manjine, kambodžanski kršćani (uglavnom katolici, a i sama je crkva bila na udaru), Čami (po religiji muslimani) i budistički sveštenici.
- "ekonomski saboteri": mnogi bivši stanovnici urbanih sredina koji su bili krivi zbog manjka poljoprivredne sposobnosti.
Kroz 1970e, a posebno od sredine 1975, partija je uzdrmana frakcijskim sukobima. Došlo je čak i do oružanih pokušaja da se svrgne Pol Pot. Čistke su svoj vrhunac doživjele 1977. i 1978. kada su pogubljene hiljade ljudi, uključujući i neke lidere partije.
Danas se primjeri metoda mučenja korištenih od Crvenih Kmera mogu vidjeti u Muzeju genocida Tuol Slengu.
Sistem mučenja u Tuol Slengu bio je dizajniran tako da zatvorenici priznaju bilo koje zločine za koje su ih optužili njihovi zarobljivači. U njihovim priznanjima, od zatvorenika je traženo da opišu svoje lične pozadine. Ako su bili članovi partije, morali su otkriti kada su se pridružili revoluciji i svoje radne zadatke. Tada su morali povezati svoje izdajničke aktivnosti u hronološkom redu. U trećem dijelu priznanja zatvorenici su otkrivali osujećene zavjere i izdajničke razgovore. Na kraju priznanja nalazio se niz imena izdajnika koji su bili prijatelji, kolege ili poznanici zatvorenika. Neke su liste sadržale više od stotinu imena. Ljudi čija su imena bila na listama često su pozivani na ispitivanje. Tipična priznanja sadržala su više hiljada riječi u kojima su zatvorenici ispreplitali stvarne događaje sa izmišljenim iskazima o njihovim špijunskim aktivnostima za CIA-u, KGB ili Vijetnam.
Oko 17.000 ljudi prošlo je kroz Tuol Sleng (poznat i kao S-21) prije nego su odvedeni na mjesta (poznata i kao polja smrti) izvan Phnom Penha poput Choeung Eka, gdje je većina ubijena (uglavnom pijucima da se ne bi trošila municija) i sahranjena u masovnim grobnicama. Od hiljada ljudi koji su ušli u Tuol Sleng, zna se za samo sedam preživjelih. Tuol Sleng je bio samo jedan od 196 zatvora kojima su upravljali Crveni Kmeri.[8]
Na udaru režima Crvenih Kmera bili su i etnički Vijetnamci, Kinezi, Tajlanđani, Čami, kao i kambodžanski kršćani i budisti. Britanski sociolog Martin Shaw opisao je kambodžanski genocid kao "najčistiji genocid ere Hladnog rata".[9]
Između 327.000[10] i 541.000[11] pripadnika etničkih ili religijskih manjina pogubljeno je tokom genocida.
Meta Crvenih Kmera tokom genocida bile su razne etničke manjine. Režim je vršio prisilno preseljenje manjina i zabranjivao je upotrebu manjinskih jezika. Ovaj pokušaj čišćenja kambodžanskog društva po rasnim, društvenim i političkim osnovama doveo je do čistki vojnog i političkog rukovodstva bivšeg režima, industrijskih lidera, studenata, doktora, novinara i pravnika, kao i kineskih i vijetnamskih etničkih manjina.[12]
Dekretom je zabranjeno postojanje Kineza, Vijetnamaca, Čama i drugih 20 manjina. Ove su manjine činile 15% ukupnog stanovništva Kambodže na početku vladavine Crvenih Kmera.[13]
Pitanje genocida
U Stalnom odboru Crvenih Kmera, četiri člana su bila kineskog porijekla, dva su bili Vijetnamci i dva Kmeri. Neki posmatrači smatraju da miješani sastav čini teoriju o namjernom istrebljenju manjina teškom za dokazati.[14] S druge strane, analitičar političkih ubistava Rudolph Rummel smatra da je postojala jasna genocidna namjera:
Jedna procjena je da je od 40.000 do 60.000 monaha, samo 800 do 1.000 preživjelo. Znamo da je od 2.680 monaha u 8 manastira, samo 70 bilo živo 1979. Što se tiče budističkih hramova koji su naseljavali pejzaž Kambodže, Crveni Kmeri su uništili 95%, a preostalih nekoliko su pretvorili u skladišta ili su ih dodijelili za ponižavajuću upotrebu. Nevjerovatno, za kratak period od godine ili nešto duže, mala grupa Crvenih Kmera uništila je centar kambodžanske kulture, njenu duhovnu inkarnaciju, institucije. Kao dio planirane genocidne kampanje, Crveni Kmeri tražili su i ubijali druge manjine, kao što su muslimanski Čami. U distriktu Kompong Xiem, naprimjer, uništili su pet čamskih zaseoka i navodno masakrirali 20.000 ljudi koji su živjeli tu; u distriktu Koong Neas od 20.000 Čama preživjela su samo 4.[15]
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
