From Wikipedia, the free encyclopedia
Džez (engleski: jazz) jest muzički stil koji je nastao u Sjedinjenim Američkim Državama početkom 20. vijeka.
 | Ovaj članak ili neki od njegovih odlomaka nije dovoljno potkrijepljen izvorima (literatura, veb-sajtovi ili drugi izvori). |
| Džez | |
|---|---|
| Izvorno ime | Jazz |
| Stilsko porijeklo | |
| Kulturološko porijeklo | Kraj 19. stoljeća, New Orleans, SAD |
Osnovne muzičke karakteristike su: sinkopa, vibrato i stalna muzička pulsacija u taktu 4/4, koja nema odgovarajuću paralelu u klasičnoj muzici. Najuobičajenija forma je tema sa varijacijama koje se improvizuju na stalni harmonijski skelet originalne teme. Usljed toga su stvaraoci u džezu izvođači, a ne kompozitori kao u klasičnoj muzici.
Centralni instrument svakog džez-ansambla je bubanj sa pomoćnim udaraljkama, koji sa klavirom, gitarom i kontrabasom čini ritam-sekciju. Naročito se primjenjuju puhački instrumenti (saksofon, klarinet, truba i trombon, mada ponekad se koriste i flauta, oboa, rog i vibrafon). Veličina ansambla varira od trija do punog simfonijskog džez-orkestra, u kome svaki instrument može imati ulogu soliste. Dok u malim ansamblima svi instrumenti improvizuju na zadatu temu, džez-orkestar se služi pisanim aranžmanima, a improvizuju samo pojedini solisti.
Mada džez muzika ne isključuje mogućnost plesanja, ona se približuje više tipu klasične koncertne muzike nego plesnoj muzici i oštro se razlikuje od šlagera.
U historijatu džeza prvi period, nazvan „Nju Orleans“, po mjestu postanka i nastao je mješavinom muzike američkih crnaca i evropske muzike, završava se oko 1918. godine.
Poslije Prvog svjetskog rata stvoren je novi stil, nazvan „diksilend“, u kome važnu ulogu ima kolektivna improvizacija.
Oko 1930. godine, nekoliko istaknutih muzičara, među kojima klarinetista Benny Goodman, stvorilo je tzv. sving, koji se oslanja na zvučnost velikih orkestara i pisane aranžmane.
U toku Drugog svjetskog rata, zaslugom saksofoniste Charlie Parker-a i trubača Dizzy Gillespie-a, stvoren je stil po imenu bi-bap - on se od svinga razlikuje sitnijom ritmičkom podjelom i većom harmonskom složenošću, u kojoj se ogleda uticaj evropske muzike.
Dalji korak u istom pravcu predstavljao je i kul, stvoren oko 1950. godine. Godine 1956, stvoren je modern bap, a jedna od revolucionarnijih reformi u džezu bila je 60tih – free džez (slobodni džez) sa vanritmičkim i potpuno ili poluimprovizacijskim formama, najpoznatiji predstavnici su: Ornette Coleman (Ornet Kolman), John Coltrane (Džon Koltrejn), Sun Ra (San Ra), Art ensemble of Chicago (Art ensembl of Čikago), te fusion (pretapanje) sa Miles Davisom (Majls Dejvis), Dizzy Gilespiem (Dizi Gilespi) i Johnom McLaughlinom (Džon Mklafi).
Velikoj popularnosti i univerzalnosti džez muzike doprinijeli su ne samo heterogeni elementi njenog umjetničkog izraza, nego i sami njeni propagatori, izvođači koji su po nomenklaturi veliki virtuozi na svojim instrumentima.
Džez na Wikimedia CommonsuSeamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
