Očna mrlja
From Wikipedia, the free encyclopedia
From Wikipedia, the free encyclopedia
Očna mrlja, očna pjega ili aparat očne mrlje ili očna stigma je fotoreceptorska organela koja se nalazi u flagelatnim ili (pokretnim) ćelijama zelenih algi i drugih jednoćelijskim fotosintetskim organizmima kao što su euglenoidi. Omogućava ćelijama da osjete smjer i intenzitet svjetlosti i reagiraju na njega, podstičući organizam da pliva prema svjetlosti (pozitivna fototaksija) ili dalje od nje (negativna fototaksija). Srodni odgovor („fotošok“ ili fotofobni odgovor) događa se kada su ćelije kratkotrajno izložene jakom svjetlosnom intenzitetu, zbog čega se zaustavljaju, nakratko plivaju unazad, a zatim mijenjaju smjer kretanja.
Percepcija svjetla očnom mrljom pomaže ćelijama u pronalaženju okruženja s optimalnim svjetlosnim uvjetima za fotosintezu. Očne mrlje su najjednostavnije i najčešće "oči" u prirodi, a sastoje se od fotoreceptora područja svijetlih narandžasto-crvenih pigmentnih granula.[1] Signali koji se prenose iz fotoreceptora očne mrlje rezultiraju izmjenom obrasca pokreta bičeva, generirajući fototaksijki odgovor.[2]
Pod svjetlosnim mikroskopom, očne mrlje pojavljuju se kao tamne, narandžasto-crvenkaste pjege ili "stigme". Boja potiče od karotenoidnih pigmenata u tijelima koja se nazivaju pigmentne granule. Fotoreceptori se nalaze u plazma membrani koja prekriva pigmentirana tijela.
Aparat očne mrlje roda Euglena sadrži paraflagelatno tijelo koje povezuje očicu sa bičem. Pod elektronskim mikroskopom taj aparat pojavljuje se kao visoko uređena lamelarna struktura, formirana od membranskih štapića u spiralnom rasporedu.[3]
U rodu Chlamydomonas, oćna mrlja je dio hloroplasta i poprima izgled strukture membranskog sendviča. Sastoji se iz membrana hloroplast (spoljne, unutrašnje i tilakoidne) i karotenoida – popunjenih granula koje prekriva plazma membrana. Snopovi granula djeluju kao četvrt-talasna ploča, reflektirajući priliv dolaznih fotona prema nadređenim fotoreceptorima, dok štite fotoreceptore od svjetlosti koja dolazi iz drugih smjerova. Tokom ćelijske diobe i mrlja se dijeli i reformira u ćelijama kćerkama na asimetričan način u odnosu na citoskelet. Ovaj asimetrični položaj očne mrlje u ćeliji je neophodan za pravilnu reagiranje fototaksija.[4]
Najkritičniji proteini u očnim mrljama su fotoreceptorski proteini koji osjećaj svtetlost. Fotoreceptori koji se nalaze u jednoćelijskim organizmima spadaju u dvije glavne grupe: flavoprotein i retiniliden proteini (rodopsini). Za flavoproteine je karakteristično da sadrže flavinske molekule kao hromofora, dok retinilidenski proteini u mrežnjaći. Fotoreceptorski protein u rodu Euglena vjerovatno je flavoprotein.[3] Suprotno tome, fototaksije u rodu Chlamydomonas posreduju arhajski tipovi rodopsina.[5]
Pored fotoreceptornih proteina, očne mrlje sadrže i veliki broj strukturnih, metaboličkih i signalnih proteina. Proteom fotoreceptora u ćelijama roda „Chlamydomonas“ sastoji se od otprilike 200 raznih proteina.[6]
Fotoreceptor euglena je aktivira adenilil ciklaza i to plavim dijrlom svetlosnog spektra.[7] Ekscitacija (podražaj) ovog receptorskog proteina rezultira stvaranjem cikličkog adenozinofenofosfata (cAMP) kao drugog glasnika. Hemijska transdukcija signala na kraju pokreće promjene u obrascima flagelarnog ritma i kretanja ćelija.
Rodopsini arhajskog tipa kod hlamidomonasa (Chlamydomonas) sadrže svetrans retinilidenske hromatofore koji se podvrgavaju fotoizomerizaciji u 13 -"cis" izomere. To aktivira fotoreceptorski kanal, što dovodi do promjene membranskog potencijala i koncentracije ćelijski kalcijevih iona.[5] Transdukcija fotoelektričnog signala u konačnici pokreće promjene u flagelarnim pokretima i na taj način kretanje ćelije.[2]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
