Galaksija Sombrero (poznata i kao M104, NGC 4594, IRAS 12373-1120, MCG -2-32-20, PGC 42407 i UGCA 293) jest spiralna galaksija udaljena približno 47 miliona sg od Zemlje i locirana u sazviježđu Djevica. Najveći prečnik je 8,60 (118 hiljada sg), a najmanji 4,2 ugaonih minuta (57 hiljada sg).[b]
| NGC 4594 | |||
|---|---|---|---|
.jpg) | |||
| Podaci posmatranja Epoha: J2000.0 | |||
| Sazviježđe | Djevica[1] | ||
| Rektascenzija | 12sat. 39m 59,3s [2] | ||
| Deklinacija | -11° 37' 21'' [2] | ||
| Crveni pomak | 0,003416 ± 0,000017[2] | ||
| Radijalna brzina | 1079 ± 9[3] | ||
| Galaktocentrična brzina | 904 ± 7 | ||
| Udaljenost | 14,4 Mpc, 47,0 Msg (baz. na crveni pomak) [2] | ||
| Tip | spiralna galaksija (Sa) [2] | ||
| Prividne dimenzije | Najveći prečnik: 8,60 u.m. (118 Ksg [b]) Najmanji prečnik: 4,20 u.m. (57 Ksg [b]) [3] | ||
| Prividna magnituda (V) | 8,0 (vidljivo) 9,0 (B-Band) [2] | ||
| Površinska svjetlost (V) | 11,6 mag/u.m.2 [2] | ||
| Apsolutna magnituda (V) | -22.79 mag (vidljivo) -21.79 mag (B-band) [a] | ||
| Uglovna pozicija | 89° [2] | ||
| Ostale oznake | |||
| M 104 • PGC 42407 • Sombrero galaxy • IRAS 12373-1120 • MCG -2-32-20 • UGCA 293[2][3] | |||
| Karta | |||
  | |||
| |||
Prvo otkriće napravio je Pierre Méchain 11. maja 1781. nakon izdavanja knjige s Messierovim katalogom.[2][4][5] Charles Messier u vlastitoj kopiji kataloga rukom je zapisao podatke o još pet otkrivenih objekata (kasnije prepoznatih kao M104 do M109). Otkriće M104 objavljeno je 1783. u Berlinskom astronomiskom godišnjaku.[6][7] William Herschel je samostalno otkrio galaksiju 1784. godine.
Karakteristike
M104 se nalazi na udaljenosti od 29.3 miliona s.g. Njene prividne dimenzije su 8.7' u dužinu i 3.5' u širinu. Stvarni prečnik galaksije je 74,500 s.g.
Prsten prašine
Galaksija je poznata po svom obliku koji izgleda kao šešir Sombrero.[8] Naime, ekvator galaktike M104 naget je 6° prema nama i zbog toga galaksiju gledamo skoro iz profila. Pruga prašine i gasa koji presjeca disk galaksije je ustvari prsten plina i prašine koji okružuje jezgro. Prsten sadrži većinu molekularnog hidrogena u galaksiji [9] i mjesto je gdje se formiraju nove zvijezde.[8]
Jezgro
Jezgro galaksije je klasificirano kao centralna regija niske ionizacije. Takve jezgre karakterizirane su optičkim spektrom koji otkriva ionizirani gas koji je ustvari samo slabo ioniziran (atomima nedostaje samo nekoliko elektrona). Izvor ionizacije u jezgri se još ne zna. Najčešći izvori ionizacije su mlade zvijezde ili aktivna galaksijska jezgra. Spektroskopska posmatranja u infracrvenom dijelu spektra pokazala su da centar M104 nije ispunjen mladim zvijezdama tako da je aktivno galaksijsko jezgro vjerovatni izvor ionizacije.[8]
Centralna supermasivna crna rupa
Koristeći spektroskopske podatke s teleskopa CFHT i Hubble, astronomi su došli do zaključka da je u centru M104 supermasivna crna rupa.[10] Podaci dobiveni posmatranjem brzine rotacije zvijezda blizu centra pokazali su da je masa navedene crne rupe oko milijardu puta veća od mase Sunca. Time je crna rupa u M104 postala jedna od najmasivnijih crnih rupa u obližnjim galaksijama.
Kuglasti skupovi
M104 ima relativno veliki broj kuglastih skupova. Njihov broj je procijenjen na između 1,200 i 2,000.[11][12][13] Odnos broja kuglastih skupova i sjaja galaksije je značajno veći nego u Mliječnom putu ali je otprilike podjednak galaksijama s jednako velikim centralnim ispupčenjima.
Amaterska posmatranja
M104 je moguće lako uočiti u 100 mm teleskopu pod razumno tamnim nebom. U 200 mm teleskopu pruga prašine je vidljiva kao nagli prekid u sjaju galaksije. Pod veoma tamnim nebom 200 mm teleskop će pokazati i južni, tamniji dio galaksije odvojen prugom prašine. Veći teleskopi će još jasnije pokazati prugu prašine i tamniji južni dio galaksije.
Najbliži NGC/IC objekti
Sljedeći spisak sadrži deset najbližih NGC/IC objekata.[c]
| Ime | Udaljenost od NGC 4594 (uglovnih minuta)[3][c] |
Rektascenzija (J2000)[3] | Deklinacija (astronomija) (J2000)[3] | Tip[3] |
|---|---|---|---|---|
| NGC 4524 | 1,57 | 12sat. 33m 54,4s | -12° 1' 38'' | galaksija (Sbc) |
| NGC 4680 | 1,73 | 12sat. 46m 54,7s | -11° 38' 11'' | spiralna galaksija (S/P) |
| IC 811 | 1,86 | 12sat. 44m 47,0s | -10° 11' 53'' | prečkasta spiralna galaksija (SB0) |
| NGC 4663 | 1,86 | 12sat. 44m 47,0s | -10° 11' 53'' | prečkasta spiralna galaksija (SB0) |
| NGC 4658 | 1,93 | 12sat. 44m 37,7s | -10° 5' 4'' | prečkasta spiralna galaksija (SBbc) |
| NGC 4700 | 2,3 | 12sat. 49m 7,8s | -11° 24' 42'' | prečkasta spiralna galaksija (SBc) |
| NGC 4682 | 2,39 | 12sat. 47m 15,5s | -10° 3' 50'' | prečkasta spiralna galaksija (SBc) |
| NGC 4708 | 2,48 | 12sat. 49m 41,6s | -11° 5' 37'' | spiralna galaksija (Sab) |
| NGC 4484 | 2,78 | 12sat. 28m 52,7s | -11° 39' 6'' | spiralna galaksija (Sc) |
| NGC 4714 | 3,09 | 12sat. 50m 19,2s | -13° 19' 28'' | eliptična galaksija (E-S0) |
Galerija
Visoka rezolucija galaksije Sombrero.
Napravljeno sa Spitzerom
2MASS
Također pogledajte
Bilješke
- a Prividna magnituda od 8,0 – Apsolutna magnituda: M = m - 5 ((log10 DL) - 1), gdje je m=8,0 i DL=14,4 * 106.
- b 8,60 ugaonih minuta – S = A * D * 0,000291 * P, gdje je A=8,60, D=14,4 i P = 3,2616.
- c Bazirano na euklidsku udaljenost.
Reference
Literatura
Vanjski linkovi
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
