Dendritska ćelija

Dendritske ćelije (DCs) su antigen-prezentirajuće ćelije (poznate i kao "pomoćne ćelije") imunskog sistema sisara. Njihova glavna funkcija je obrađivanje antigenih materijala i prisustvo na spovršini ćelija imunskog sistema. Oni djeluju kao glasnici između urođenog i adaptacijskog imunskog sistema. Imenovane su po drvoliko razgranatim citoplazmatskim nastavcima (starogrč. δενδρίτης, - dendritos = drvo). Stvaraju su u koštanoj srži, uglavnom od mijeloblasta a manjim delom od limfoblasta. Nalaze se u svim tkivima i organima, izuzev mozga i rožnjače, a čine razgranatu mrežu kojom se hvataju različiti antigeni.^[1]

Dendritska ćelija
Dendritska ćelija kože
Umjetnički prikaz površine ljudske dendritske ćelije ilustrirajući listove procesa koji prelaze na površinu membrane. Kada su izloženi HIV-u, neki istraživači vjeruju da ovi listovi obuhvataju viruse u blizini i fokusiraju ih na kontaktne zone sa ćelijom namijenjenoj infekciji. Ove su studije provedene upotrebom ionske abrazije (skenirajuća elektronska mikroskopija), nove tehnologije koju NIH razvijaju i primjenjuju za 3D-ćelijsko snimanje. Izvor: Sriram Subramaniam, Nacionalni institut za rak (NCI) i Donny Bliss, Nacionalna medicinska biblioteka (Sriram Subramaniam, National Cancer Institute (NCI) and Donny Bliss, National Library of Medicine - NLM).
Detalji
Sistem	Imunski sistem
Identifikatori
TH	H1.00.01.0.00038
FMA	83036
Anatomska terminologija

Pregled

U epidermi kože nalaze se kao Langerhansove ćelije, tj. nezrele ili neaktivirane ćelije.^[2] Kada nezrele dendritske ćelije prihvate neki antigen, gube svoje razgranate citoplazmatske produžetke i sa limfom dolaze do sekundarnih limfoidnih organa gde okružuju limfocite međusobno se dodirujući citopalzmatskim produžetcima – interdigitalne ćelije.

U odbrani organizma od infekcija, dendritske ćelije patroliraju tijelom tražeći strane antigene, bez obzira da li su bakterije, virusi ili opasni otrovi. Nakon evidentiranja stranih bjelančevina, koje se češće zovu antigeni, dendritske ćelije ih razlažu u manje komade, prikupljajući antigenske fragmente na svojoj mobilnoj površini. Zatim putuju do limfnih čvorova ili slezene gdje podstiču druge ćelije imunskog sistema da adekvatno odgovore, osobito B-ćelije koje prave antitijela za neutralizaciji napadače i pokretanje posebnog tipa ćelija, zvanih „T-ubice“ da krenu u napad i unište ih. Nova istraživanja pokazuju da su dendritske ćelije podjednako odgovorne i za naizgled suprotnu ulogu u zdravlju, pod nazivom imunotolerancija, koja usporava ćelije-ubice imunskog sistema, sprječavajući ih da napadnu bezopasne tvari ili sopstvena tjelesna tkiva.

Zbog ovakvih funkcija dendritskih ćelija, postale su objekat i problem mnogih istraživanja u medicini i fiziologiji uopće.

Historija

Dendritske ćelije prvi je put opisao Paul Langerhans (otuda "Langerhansove ćelije") krajem devetnaestog stoljeća. Termin "dendritske ćelije" skovali su 1973. godine Ralph M. Steinman i Zanvil A. Cohn.^[3] Za otkrivanje središnje uloge dendritskih ćelija u adaptivnom imunološkom odgovoru^[4] Steinman je dobio Nagradu Alberta Laskera za osnovna medicinska istraživanja u 2007.^[5] i Nobelovu nagradu za fiziologiju ili medicinu, 2011.^[6]

Morfologija i podjela

• Histološka svojstva dendritskih ćelija su njidova obilježavajuća oznaka, jer su po drvolikim nastavcima i sobile današnje ime.
• Porijeklo dendritskih ćelija je iz kostne srži
• Uloga dendritskih ćelija je da hvataju, prerađuju i prezentirajuju antigene, bakterija, virusa i toksine. Prije obavljanja glavnu funkcije, i pokretanja imunskog odgovora, odvijaju njuhova migracija i sazrijevanje.
• Dendritske ćelije se nalaze u limfnim organima, u kožnom epitelu i gastrointestinalnom, respiratornom sistemu i u većini parenhimskih organa.

Najčešća podjela dendritičnih ćelija jena mijeloidne i plazmacitoidna dendritska ćelije" (limfoidne):

Naziv	Opis	Secrecija	Naplatni receptori[7]
Konvencijska dendritska ćelija (prethodni naziv: mijeloidna dendritska ćelija: cDC ili mDC)	Najsličnija monocitima. mDC čine najmanje dva podskupa: (1) češći mDC, koji je glavni stimulator T-ćelija (2) ekstremno rijetki mDC-2, čija je funkcija u borbi protiv infekcije rana	Interleukin 12 (IL-12), Interleukin 6 (IL-6), TNF, hemokini	TLR 2, TLR 4
Plazmacitoidna dendritska ćelija (pDC)	Izgleda kao plazma-ćelije, ali ima izvjesna svojstva slična mijeloidnim dendritskim ćelijama.[8]	Može proizvoditi velike količine interferona-α[9] and were previously called interferon-producing cells.[10]	TLR 7, TLR 9

Razlikovanje ovih tipova može se izvesti upotrbom markera BDCA-2, BDCA-3 i BDCA-4.^[11]

Limfoidni i mijeloidni DC razvijaju se iz limfoidnih i mijeloidnih prekursora, pa su stoga porijeklom hematopoetski. Suprotno tome, folikulske dendritske ćelije (FDC) su vjerojatno mezenhimske], a ne hematopoetskog porijekla i ne izražavaju MHC, klasa II, ali su tako nazvane jer su smještene u limfoidne folikuli i imaju duge "dendritske" nastavke.

Krvne

Krvne DC-e istosmjerne vrijednosti obično se identificiraju i prebrojavaju u protočnoj citometriji. U ljudskoj krvi su definirane tri vrste DC-a: CD1c + mijeloidni istosmjerni DC, CD141 + mijeloidni istosmjerni DC i CD303 + plazmacitoidni istosmjerni DC. Ovo je nomenklatura koju je predložio Odbor za nomenklaturu Međunarodne unije imunoloških društava.^[12] Dendritske ćelije koje cirkuliraju u krvi nemaju sva tipska svojstva onih u tkivu, tj. manje su zrele i nemaju dendrite. Ipak, one mogu obavljati složene funkcije, uključujući proizvodnju hemokina (u CD1c + mijeloidnim istosmjernim krugovima), unakrsnu prezentaciju (u CD141 + mijeloidni DC) i proizvodnju IFN-alfa (u CD303 + plazmacitoidni DC).

In vitro

U nekim aspektima, uzgajane dendritske ćelije in vitro ne pokazuju isto ponašanje ili sposobnost kao ćelije izolirane ex vivo . Unatoč tome, često se koriste u istraživanjima jer su još uvijek mnogo dostupnije od originalnih DC-a. .^[13]

• Mo-DC ili MDDC odnosi se na ćelije sazrele iz monocitima.
• HP-DC su ćelije koje su izvedene iz prekursorskih hematopoetskih ćelija.

Životni ciklus

Formiranje nezrelih ćelija i njihovo sazrijevanje

Dendritske ćelije potiču iz hematopoetskih ćelija potomaka koštane srži. Ovi će se prvobitno transformirati u nezrele dendritske ćelije. Za ove ćelije je karakteristična visoka endocitna aktivnost i nizak potencijal aktiviranja T-ćelija. Nezrele dendritske ćelije stalno nadgledaju okolno okruženje zbog patogena kao što su virus i bakterije. To se postiže putem receptora za prepoznavanje obrazaca (PRR) kao što su receptor koji liči naplatnom (TLR). TLR prepoznaju specifične hemijske tragove koji se nalaze na podskupovima patogena. Nezrele dendritske ćelije mogu također fagocitozirati male količine membrane iz živih vlastitih ćelija, u procesu zvanom glodanje. Jednom kada dođu u kontakt s prezentiranim antigenom, one se aktiviraju u zrele dendritske ćelije i počinju migrirati u limfni čvor. Patogeni se fagocitozom nezrelih dendritskih ćelija razgrađuju proteine na male komade i nakon sazrevanja predstavljaju te fragmente na njihovoj ćelijskoj površini, koristeći molecule glavnog kompleksa histokompatibilnosti (MHC). Istovremeno, oni reguliraju receptore ćelijske površine koji djeluju kao kreceptori u aktivaciji T-ćelija, kao što su CD80 (B7.1), CD86 (B7.2) i CD40 uveliko poboljšavajući njihovu sposobnost aktiviranja T-ćelija. Oni također poništavaju CCR7, hemotaktski receptor koji podstiče dendritičke ćelije da putuju kroz krvitok do slezene ili kroz limfni sistem do limfnih čvorova. Ovdje oni djeluju kao antigen-prezentirajuća ćelija: aktiviraju pomoćne ćelije i ćelije-ubice kao i B-ćelije predstavljajući ih antigenima dobijenim iz patogena, zajedno s neantigenskim specifičnim kostimulacijskim signalima. Dendritske ćelije mogu također inducirati toleranciju T-ćelija (nereagiranje). Određeni lektinski receptori tipa C (CLR-ovi) na površini dendritskih ćelija, koji funkcioniraju kao PRR, pomažu u upućivanju dendritskih ćelija kada je prikladno izazvati imunsku toleranciju umjesto aktiviranja limfocita.^[14]

Svaka pomoćna T-ćelija specifična je za jedan određeni antigen. Samo profesionalne antigen-prezentirajuće ćelije (makrofagi, B-limfociti i dendritske ćelije) su u stanju aktivirati pomoćnu T-ćeliju iz odmaranje, kada je predstavljen odgovarajući antigen. Međutim, u nelimfoidnim organima makrofagi i B-ćelije mogu aktivirati samo memorijske T-ćelije, dok dendritske ćelije mogu aktivirati i memorijske i neaktivirane T-ćelije i najsnažnije su od svih ćelija koje predstavljaju antigen. U limfnom čvoru i sekundarnim limfoidnim organima, sve tri tipa ćelija mogu aktivirati nekorištene T-ćelije. Dok su zrele, dendritske ćelije sposobne su aktivirati antigen specifične CD8⁺ T-ćelije, stvaranje T8⁺ memorijskih T-ćelija zahtijeva interakciju dendritskih ćelija sa CD4 ⁺ T-pomoćnih ćelija.^[15] Ova pomoć CD4⁺ T-ćelija dodatno aktivira zrele dendritske ćelije i licencira ih da efikasno induciraju CD8⁺memorijske T-ćelije, koje se također mogu ekspandirati i drugi puta.^[15][16] Za ovu aktivaciju dendritskih ćelija, izgleda da je potrebna istodobna interakcija sva tri tipa ćelija, naime CD4⁺ T-pomoćnih ćelija, CD8⁺ T- i dendritskih ćelija.^[16]

Kao što je gore pomenuto, mDC vjerojatno nastaju iz monocita, bijelih krvnih zrnaca koja cirkuliraju u tijelu i, ovisno o pravom signalu, mogu se pretvoriti u dendritske ćelije ili makrofage. Monociti se zauzvrat formiraju iz matičnih ćelija u koštanoj srži. Dendritske ćelije izvedene iz monocita mogu se generirati in vitro iz mononuklearnih ćelija periferne krvi (PBMC). Stavljanje PBMC-a u tikvicu za kulturu tkiva omogućava prijanjanje monocita. Tretman ovih monocita interleukinom 4 (IL-4) i faktorom stimuliranja kolonije granulociti-makrofagi (GM-CSF) dovodi do diferencijacije u nezrele dendritske ćelije (iDC) u otprilike sedmicu dana. Naknadno liječenje faktorom nekroze tumora (TNF) dalje diferencira iDC u zrele dendritske ćelije. Monociti se mogu inducirati da se diferenciraju u dendritske ćelije autopeptidom Ep1.B, dobijenim iz apopiproteina E.^[17] To su prvenstveno tolerogene plazmacitoidne dendritske ćelije.^[18]

Životni vijek

Aktivirani makrofagi imaju vijek trajanja od samo nekoliko dana, iako novi dokazi govore da bi se mogao produžiti na sedmice, a ne na dane. U miševa je procenjeno da će se dendritske ćelije nadopunjavati iz krvi brzinom od 4.000 ćelija na sat i podvrgnuti ograničenom broju djeljenja tokom boravka u slezeni u periodu od 10 do 14 dana.^[19]

Istraživački izazovi

Tačna geneza i razvoj različitih tipova i podtipova dendritskih ćelija i njihova međusobna povezanost trenutno je tek marginalno shvaćena, jer su ove ćelije toliko rijetke i teško ih je izolirati da su tek posljednjih godina postale predmetom fokusiranog istraživanja. Različiti površinski antigeni koji karakteriziraju dendritske ćelije postali su poznati tek od 2000. godine; prije toga, istraživači su morali raditi s 'koktelom' nekoliko antigena koji, u kombinaciji, rezultiraju izolacijom ćelija s karakteristikama koje su jedinstvene za DC.

Citokini

Dendritske ćelije su stalno u komunikaciji sa drugim ćelijama u tijelu. Ova komunikacija može biti u obliku izravnog kontakta ćelija-ćelija, na osnovu interakcije proteina ćelija i površina. Primjer za to uključuje interakciju membranskih proteina iz porodice B7 dendritske ćelijs s CD28, prisutnim u limfocitima. Međutim, interakcija ćelija-ćelija se takođe može odvijati na daljinu putem citokina.

Naprimjer, stimuliranje dendritskih ćelija, mikrobnim ekstraktima in vivo, uzrokuje da dendritske ćelije da brzo počnu proizvoditi IL-12.^[20] IL-12 je signal koji pomaže slati naivne CD4 T-ćelije prema fenotipu Th1. Krajnja posljedica je priprema i aktiviranje imunskog sistema za napad na antigene koje dendritska ćelija predstavlja na svojoj površini. Međutim, postoje razlike u proizvedenim citokinima, ovisno o vrsti dendritske ćelije. Plazmacitoidni DC ima sposobnost stvaranja ogromnih količina tipa-1 IFN, koji regrutuje više aktiviranih makrofaga, kako bi se omogućila fagocitoza.^[21]

Bolesti

Blastna plazmacitoidna dendritska neoplazma

Blastnna neoplazma plazmacitoidnih dendritskih ćelija je rijedak tip mijeloidnog karcinoma, koji se maligni pDC infiltrira kožu, koštanu srž, centralni živčani sistem i druga tkiva. Obično se bolest pojavljuje sa lezijama na koži (npr. čvorovima, tumorima, papulama, površinama u obliku modrice i / ili čirevima) koji se najčešće javljaju na glavi, licu i gornjem dijelu trupa.^[22] Ovo ispoljavanje može biti popraćeno infiltracijom cPC-a u druga tkiva, što rezultira otocima limfnih čvorova, povećanom jetrom, povećanom slezenom, simptomima disfunkcije centralnog nervnog sistema i sličnim nepravilnostima u grudima, očima, bubrezima i sl. plućima, gastrointestinalnom traktu, kostima, sinusima, ušima i / ili testisima.^[23] Bolest može biti prisutna i kao pDC leukemija, tj. povećana razina malignog pDC-a u krvi (tj.> 2% nukleiranih ćelija) i koštane srži (tj. citopenija) s propadanjem koštane srži.^[23] Blastna plazmacitoidna dendritska ćelija ima visoku stopu recidiva nakon početnih tretmana različitim režimima hemoterapije. Kao posljedica toga, bolest ima lošu opću prognozu, pa se traže noviji hemoterapijski i nekemoterapijski lijekovi za poboljšanje situacije.^[24]

Infekcija HIV-om

HIV, koji uzrokuje AIDS, može se vezati za dendritske ćelije pomoću različitih receptora eksprimiranih na ćeliji. Najbolji proučavani primjer je DC-SIGN (obično na MDC podskupu 1, ali i na drugim podskupovima pod određenim uvjetima; budući da nisu svi dendritski podskupovi ćelija izraženi kao DC-SIGN, njegova tačna uloga u seksualnom prijenosu HIV-1 nije jasna. Kada dendritska ćelija preuzme HIV, a potom putuje u limfni čvor, virus se može prenijeti na pomoćne CD4 + T-ćelije,^[25] doprinoseći razvoju infekcije. Ova infekcija dendritskih ćelija HIV-om objašnjava jedan mehanizam pomoću kojeg bi virus mogao postojati nakon dužeg HAART-liječenja. Čini se da mnogi drugi virusi, poput virusa SARS koriste DC-SIGN kao 'autostop' do svojih ciljnih ćelija.^[26] Međutim, većina rada sa vezanjem virusa na ćelije koje eksprimiraju DC-SIGN obavljena je korištenjem in vitro ćelija kao što su moDC. Fiziološku ulogu DC-SIGN in vivo teže je utvrditi.

Kancer

Dendritske ćelije obično nisu obilne na mestima tumora, ali njihova povećana gustina povezana je s boljim kliničkim ishodom, što sugerira da ove ćelije mogu učestvovati u kontroli progresije raka^[27][28]. Otkriveno je da karcinom pluća uključuje četiri različita podskupova dendritskih ćelija: tri klasična podskupa i jednu podskupinu dendritskih ćelija plazmacitoida ^[29]. Barem neki od ovih podskupova dendritskih ćelija mogu aktivirati CD4 + pomoćne T-ćelije i CD8 + citotoksične T-ćelije, koje su imunske ćelije koje također mogu suzbiti rast tumora. U eksperimentalnim modelima pokazalo se i dandritske ćelije koje doprinose uspjehu imunoterapije raka, naprimjer, blokatorom imunskog kontrolnog punkta anti-PD-1^[30][31].

Autoimunost

Također je poznato da promijenjena funkcija dendritskih ćelija ima glavnu ili čak ključnu ulogu u alergijama i autoimunskoj bolesti poput lupus eritematozus i upalnim bolestima crijeva (Crohnova bolest i ulcerozni kolitis).^[32][33][34]

Ostale životinje

Gore navedeno se odnosi na ljude. Kod ostali organizama, funkcija dendritskih ćelija može se neznatno razlikovati. Međutim, glavna funkcija tih ćelija, kao što je do sada poznato, je da uvijek djeluju kao imunski sentinel. Istražuju tijelo i prikupljaju informacije relevantne za imunskiki sistem, a zatim su u mogućnosti da ih upute i usmjere prema prilagodljivim produžecima kako bi odgovorili na izazove. Pored toga, identificiran je i neposredni prekursor za mijeloidne i limfoidne dendritske ćelije slezene.^[35] Ovom prekursoru, nazvanom pre-DC, nedostaje površinska ekspresija MHC klase II, a razlikuje se od monocita, koji prvenstveno stvaraju DC u ne-limfoidnim tkivima.

Dendritske ćelije također su pronađene i kod kornjača.^[36]

Galerija

• 
  Dendritska ćelija
• Dobro razrijeđena dendritska ćelija povlači konidiju na udaljenosti do 9 µm. Konidija, međutim, nije ćelija fagocitoze. Posmatranje je vršeno tokom 3 sata sa jednim kadrom na svakih 30 s.
• Jedna dendritska ćelija koja efikasno zauzima najmanje četiri konidije u svojoj blizini

Također pogledajte

• B-ćelija
• Imunost

Reference

1. Mayer, Gene (2006). "Cells of the Immune System and Antigen Recognition" (PDF). Microbiology and Immunology On-Line Textbook. USC School of Medicine. Pristupljeno 2019. Provjerite vrijednost datuma u parametru: |access-date= (pomoć)
2. Langerhans, P (1868). "Ueber die Nerven der menschlichen haut". Haut. Virchows Arch. (Pathol. Anat.) (jezik: njemački). 44: 325. doi:10.1007/BF01959006.
3. Steinman, R. M.; Cohn, Z. A. (1973). "Identification of a Novel Cell Type in Peripheral Lymphoid Organs of Mice : I. Morphology, Quantitation, Tissue Distribution". The Journal of Experimental Medicine. 137 (5): 1142–1162. doi:10.1084/jem.137.5.1142. PMC 2139237. PMID 4573839.
4. Banchereau J, Steinman RM (mart 1998). "Dendritic cells and the control of immunity". Nature. 392 (6673): 245–52. doi:10.1038/32588. PMID 9521319. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link) CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
5. "The Lasker Foundation – 2007 Awards". Pristupljeno 27. 11. 2010.
6. "Nobel Prize in Physiology or Medicine for 2011".
7. Sallusto F, Lanzavecchia A (2002). "The instructive role of dendritic cells on T-cell responses". Arthritis Res. 4 Suppl 3 (Suppl 3): S127–32. doi:10.1186/ar567. PMC 3240143. PMID 12110131.CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
8. McKenna K, Beignon A, Bhardwaj N (2005). "Plasmacytoid Dendritic Cells: Linking Innate and Adaptive Immunity". Journal of Virology. 79 (1): 17–27. doi:10.1128/JVI.79.1.17-27.2005. PMC 538703. PMID 15596797.CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
9. Vanbervliet B, Bendriss-Vermare N, Massacrier C et al. (2003). "The Inducible CXCR3 Ligands Control Plasmacytoid Dendritic Cell Responsiveness to the Constitutive Chemokine Stromal Cell–derived Factor 1 (SDF-1)/CXCL12". J. Exp. Med. 198 (5): 823–30. doi:10.1084/jem.20020437. PMC 2194187. PMID 12953097. Eksplicitna upotreba et al. u: |authors= (pomoć)CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
10. Liu YJ (2005). "IPC: professional type 1 interferon-producing cells and plasmacytoid dendritic cell precursors". Annu. Rev. Immunol. 23 (1): 275–306. doi:10.1146/annurev.immunol.23.021704.115633. PMID 15771572.
11. Dzionek A, Fuchs A, Schmidt P, Cremer S, Zysk M, Miltenyi S, Buck D, Schmitz J (2000). "BDCA-2, BDCA-3, and BDCA-4: three markers for distinct subsets of dendritic cells in human peripheral blood" (PDF). J Immunol. 165 (11): 6037–46. doi:10.4049/jimmunol.165.11.6037. PMID 11086035.CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
12. Ziegler-Heitbrock, L; Ancuta, P; Crowe, S; Dalod, M; Grau, V; Hart, D. N.; Leenen, P. J.; Liu, Y. J.; MacPherson, G; Randolph, G. J.; Scherberich, J; Schmitz, J; Shortman, K; Sozzani, S; Strobl, H; Zembala, M; Austyn, J. M.; Lutz, M. B. (2010). "Nomenclature of monocytes and dendritic cells in blood" (PDF). Blood. 116 (16): e74–80. doi:10.1182/blood-2010-02-258558. PMID 20628149.
13. Ohgimoto K, Ohgimoto S, Ihara T, Mizuta H, Ishido S, Ayata M, Ogura H, Hotta H (2007). "Difference in production of infectious wild-type measles and vaccine viruses in monocyte-derived dendritic cells". Virus Res. 123 (1): 1–8. doi:10.1016/j.virusres.2006.07.006. PMID 16959355.CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
14. Maverakis E, Kim K, Shimoda M, Gershwin M, Patel F, Wilken R, Raychaudhuri S, Ruhaak LR, Lebrilla CB (2015). "Glycans in the immune system and The Altered Glycan Theory of Autoimmunity". J Autoimmun. 57 (6): 1–13. doi:10.1016/j.jaut.2014.12.002. PMC 4340844. PMID 25578468.CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
15. Smith, C. M.; Wilson, N. S.; Waithman, J; Villadangos, J. A.; Carbone, F. R.; Heath, W. R.; Belz, G. T. (2004). "Cognate CD4(+) T cell licensing of dendritic cells in CD8(+) T cell immunity". Nature Immunology. 5 (11): 1143–8. doi:10.1038/ni1129. PMID 15475958.
16. Hoyer, Stefanie; Prommersberger, Sabrina; Pfeiffer, Isabell A.; Schuler-Thurner, Beatrice; Schuler, Gerold; Dörrie, Jan; Schaft, Niels (2014). "Concurrent interaction of DCs with CD4+and CD8+T cells improves secondary CTL expansion: It takes three to tango". European Journal of Immunology. 44 (12): 3543–59. doi:10.1002/eji.201444477. PMID 25211552.
17. Stephens TA, Nikoopour E, Rider BJ, Leon-Ponte M, Chau TA, Mikolajczak S, Chaturvedi P, Lee-Chan E, Flavell RA, Haeryfar SM, Madrenas J, Singh B (2008). "Dendritic cell differentiation induced by a self-peptide derived from apolipoprotein E." (PDF). J Immunol. 181 (10): 6859–71. doi:10.4049/jimmunol.181.10.6859. PMID 18981105.CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
18. Bellemore SM, Nikoopour E, Au BC, Krougly O, Lee-Chan E, Haeryfar SM, Singh B (2014). "Anti-atherogenic peptide Ep1.B derived from Apolipoprotein E induces tolerogenic plasmacytoid dendritic cells". Clin Exp Immunol. 177 (3): 732–42. doi:10.1111/cei.12370. PMC 4137858. PMID 24784480.CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
19. Liu, Kang; Waskow, Claudia; Liu, Xiangtao; Yao, Kaihui; Hoh, Josephine; Nussenzweig, Michel (juni 2007). "Origin of dendritic cells in peripheral lymphoid organs of mice". Nature Immunology. 8 (6): 578–583. doi:10.1038/ni1462. ISSN 1529-2908. PMID 17450143.
20. Reis e Sousa C, Hieny S, Scharton-Kersten T, Jankovic D et al. (1997). "In Vivo Microbial Stimulation Induces Rapid CD40 Ligand–independent Production of Interleukin 12 by Dendritic Cells and their Redistribution to T Cell Areas". J. Exp. Med. 186 (11): 1819–29. doi:10.1084/jem.186.11.1819. PMC 2199158. PMID 9382881. Eksplicitna upotreba et al. u: |authors= (pomoć)CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
21. Siegal FP, Kadowaki N, Shodell M, Fitzgerald-Bocarsly PA et al. (11. 6. 1999). "The nature of the principal type 1 interferon-producing cells in human blood". Science. 284 (5421): 1835–7. doi:10.1126/science.284.5421.1835. PMID 10364556. Eksplicitna upotreba et al. u: |authors= (pomoć)CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
22. Owczarczyk-Saczonek A, Sokołowska-Wojdyło M, Olszewska B, Malek M, Znajewska-Pander A, Kowalczyk A, Biernat W, Poniatowska-Broniek G, Knopińska-Posłuszny W, Kozielec Z, Nowicki R, Placek W (2018). "Clinicopathologic retrospective analysis of blastic plasmacytoid dendritic cell neoplasms". Postepy Dermatologii I Alergologii. 35 (2): 128–138.CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
23. Kim MJ, Nasr A, Kabir B, de Nanassy J, Tang K, Menzies-Toman D, Johnston D, El Demellawy D (oktobar 2017). "Pediatric Blastic Plasmacytoid Dendritic Cell Neoplasm: A Systematic Literature Review". Journal of Pediatric Hematology/Oncology. 39 (7): 528–537. doi:10.1097/MPH.0000000000000964. PMID 28906324.CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
24. Wang S, Wang X, Liu M, Bai O (april 2018). "Blastic plasmacytoid dendritic cell neoplasm: update on therapy especially novel agents". Annals of Hematology. 97 (4): 563–572. doi:10.1007/s00277-018-3259-z. PMID 29455234.CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
25. Cavrois M, Neidleman J, Kreisberg JF, Greene WC (2007). "In Vitro Derived Dendritic Cells trans-Infect CD4 T Cells Primarily with Surface-Bound HIV-1 Virions". PLOS Pathogens. 165 (11): 6037–46. doi:10.4049/jimmunol.165.11.6037. PMID 11086035. Arhivirano s originala, 15. 9. 2014. Pristupljeno 28. 12. 2019.CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
26. Yang, Zhi-Yong; et al. (2004). "pH-Dependent Entry of Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus Is Mediated by the Spike Glycoprotein and Enhanced by Dendritic Cell Transfer through DC-SIGN". J. Virol. 78 (11): 5642–50. doi:10.1128/JVI.78.11.5642-5650.2004. PMC 415834. PMID 15140961.
27. Broz ML, Binnewies M, Boldajipour B, Nelson AE, Pollack JL, Erle DJ, Barczak A, Rosenblum MD, Daud A, Barber DL, Amigorena S, Van't Veer LJ, Sperling AI, Wolf DM, Krummel MF (2014). "Dissecting the tumor myeloid compartment reveals rare activating antigen-presenting cells critical for T cell immunity". Cancer Cell. 10 (26): 638–52. doi:10.1016/j.ccell.2014.09.007. PMID 25446897.CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
28. Binnewies M, Mujal AM, Pollack JL, Combes AJ, Hardison EA, Barry KC, Tsui J, Ruhland MK, Kersten K, Abushawish MA, Spasic M, Giurintano JP, Chan V, Daud AI, Ha P, Ye CJ, Roberts EW, Krummel MF (2019). "Unleashing Type-2 Dendritic Cells to Drive Protective Antitumor CD4+ T Cell Immunity". Cell. 177 (3): 556–571. doi:10.1016/j.cell.2019.02.005.CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
29. Zilionis R, Engblom C, Pfirschke C, Savova V, Zemmour D, Saatcioglu HD, Krishnan I, Maroni G, Meyerovitz CV, Kerwin CM, Choi S, Richards WG, De Rienzo A, Tenen DG, Bueno R, Levantini E, Pittet MJ, Klein AM (2019). "Single-Cell Transcriptomics of Human and Mouse Lung Cancers Reveals Conserved Myeloid Populations across Individuals and Species". Immunity. 50 (5): 1317–1334. doi:10.1016/j.immuni.2019.03.009.CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
30. Moynihan KD, Opel CF, Szeto GL, Tzeng A, Zhu EF, Engreitz JM, Williams RT, Rakhra K, Zhang MH, Rothschilds AM, Kumari S, Kelly RL, Kwan BH, Abraham W, Hu K, Mehta NK, Kauke MJ, Suh H, Cochran JR, Lauffenburger DA, Wittrup KD, Irvine DJ (2016). "Eradication of large established tumors in mice by combination immunotherapy that engages innate and adaptive immune responses". Nat Med. 22 (12): 1402–1410. doi:10.1038/nm.4200.CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
31. Garris CS, Arlauckas SP, Kohler RH, Trefny MP, Garren S, Piot C, Engblom C, Pfirschke C, Siwicki M, Gungabeesoon J, Freeman GJ, Warren SE, Ong S, Browning E, Twitty CG, Pierce RH, Le MH, Algazi AP, Daud AI, Pai SI, Zippelius A, Weissleder R, Pittet MJ (2018). "Successful Anti-PD-1 Cancer Immunotherapy Requires T Cell-Dendritic Cell Crosstalk Involving the Cytokines IFN-γ and IL-12". Immunity. 49 (6): 1148–1161. doi:10.1016/j.immuni.2018.09.024.CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
32. Baumgart DC, Metzke D, Schmitz J, Scheffold A, Sturm A, Wiedenmann B, Dignass AU (2005). "Patients with active inflammatory bowel disease lack immature peripheral blood plasmacytoid and myeloid dendritic cells". Gut. 54 (2): 228–36. doi:10.1136/gut.2004.040360. PMID 15647187.CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
33. Baumgart DC, Thomas S, Przesdzing I, Metzke D, Bielecki C, Lehmann SM, Lehnardt S, Dorffel Y, Sturm A, Scheffold A, Schmitz J, Radbruch A (2009). "Exaggerated inflammatory response of primary human myeloid dendritic cells to lipopolysaccharide in patients with inflammatory bowel disease". Clin Exp Immunol. 157 (3): 423–36. doi:10.1111/j.1365-2249.2009.03981.x. PMC 2745038. PMID 19664152.CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
34. Baumgart DC, Carding SR (2007). "Inflammatory bowel disease: cause and immunobiology". The Lancet. 369 (9573): 1627–40. doi:10.1016/S0140-6736(07)60750-8.CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
35. Naik SH, Metcalf D, van Nieuwenhuijze A et al. (2006). "Intrasplenic steady-state dendritic cell precursors that are distinct from monocytes". Nature Immunology. 7 (6): 663–71. doi:10.1038/ni1340. Eksplicitna upotreba et al. u: |authors= (pomoć)CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
36. Pérez-Torres, A; Millán-Aldaco DA; Rondán-Zárate A (1995). "Epidermal Langerhans cells in the terrestrial turtle, Kinosternum integrum". Developmental and Comparative Immunology. 19 (3): 225–236. doi:10.1016/0145-305X(95)00006-F.

Vanjski linkovi

• Ralf Stejnman:Website of Dr. Ralph M. Steinman at The Rockefeller University Arhivirano 27. 6. 2009. na Wayback Machine
• Cancer 'danger receptor' found, BBC News, 15 February 2009.
• Predavanja iz imunologije Arhivirano 27. 12. 2019. na Wayback Machine
• Imunologija, scribd.com Arhivirano 11. 4. 2016. na Wayback Machine