Lannarstêr
kumun ar Mor-Bihan From Wikipedia, the free encyclopedia
Lannarstêr a zo ur gumun eus Breizh e kanton Lannarstêr e departamant ar Mor-Bihan e Breizh. Pennlec'h ha kumun nemeti Kanton Lannarstêr eo.
| Lannarstêr | ||
|---|---|---|
 Lannarstêr hag ar pont nevez dreist d'ar Skorf. | ||
 | ||
| Anv gallek (ofisiel) | Lanester | |
| Bro istorel | Bro-Gwened | |
| Melestradurezh | ||
| Departamant | Mor-Bihan | |
| Arondisamant | an Oriant | |
| Kanton | Lannarstêr (pennlec'h) | |
| Kod kumun | 56098 | |
| Kod post | 56600 | |
| Maer Amzer gefridi |
Gilles Carréric 2020-2026 | |
| Etrekumuniezh | Kab an Oriant tolpad-kêrioù | |
| Bro velestradurel | Bro an Oriant | |
| Lec'hienn Web | (fr)www.lanester.com | |
| Poblañsouriezh | ||
| Poblañs | 23 188 ann. (2022)[1] | |
| Stankter | 1 262 ann./km² | |
| Douaroniezh | ||
| Daveennoù lec'hiañ |
||
| Uhelderioù | kreiz-kêr : 5 m bihanañ 0 m — brasañ 51 m | |
| Gorread | 18,37 km² | |
|
||
kemmañ  | ||
Douaroniezh
Ar Skorf e Lannarstêr.
Stêr ar Genkiz.
Ar Blavezh e Lannarstêr.
Ardamezioù
|
En gul hadet gant erminig aour, e vantell en argant karget gant c'hwec'h goudreustell gommek en glazur.[2] • Sturiad : Ensemble et pour tous | |
Istor
VIvet kantved
- Ar manac'h Gwenael vevas eno, el lec'h anvet Sant-Wenael bremañ,
XXvet kantved
1909: krouet ar gumun
Brezel-bed kentañ
- Ur soudard breizhat, bet ganet er gumun moarvat, a voe fuzuilhet d'an 23 a viz Even 1916 e Kalinova (Gres) gant al lu gall.
Niver an dud eus Lannarstêr marvet abalamour d'ar Brezel-bed kentañ
da lâret eo 2,53 % ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911[4].
Eil Brezel-bed
Monumant d'ar re bet lazhet d'ar 25 a viz Even 1940.
An nijerez Bristol Beaufort Mark I, L4474 MW-E 217 kaset d'ar strad p'edo gant ar 217vet Skwadrenn RAF (Royal Air Force- Aerlu ar Rouantelezh-Unanet)St Eval o tagañ An Oriant d'an 20 a viz Kerzu 1940.
Diazlec'h al listri-pluj.
Monumant ar re fuzuilhet d'ar 26 a viz Eost 1944.
Niver an dud eus Lannarstêr marvet abalamour d'an Eil Brezel-bed
Darvoudoù
- Lazhet e voe 25 den nann-soudard gant tarzhadenn ha tangwall ar 25 a viz Even 1940 dre ma oa bet entanet stokoù mazout ar Morlu gall d'an 18 a viz Even 1940 evit miret ouzh an Alamaned kemer anezhe.
- Bombezadegoù ar Re Gevredet
- Distrujoù bras a voe e Lannarstêr gant bombezadegoù ar Rouantelezh-Unanet hag an SUA. Lazhet e voe degadoù a dud nann-soudard.
- Du-Kerzu 1940: tost bemnoz e son ar galv-diwall; bombezet eo an arsanailh d'ar 7 ha d'ar 27 a viz Kerzu, daou garr-nij eus ar Royal Air Force a gouezh er gumun e miz Kerzu.
- 1941: bombezadegoù en-dro d'an 12 a viz Genver ha d'ar 15 a viz Meurzh; meur a di a zo distrujet ha daou zen nann-soudard lazhet en noz etre an 12 hag an 13 a viz Ebrel; en noz etre ar 7 hag an 8 a viz Mae, tro un eur, e kouezh bombezennoù-entanañ war ar c'hamp indezsinaat e Beg ar Men lec'h ma 'z eo lojet tud o labourat evit an Aozadur Todt: 80 labourer da nebeutañ a zo devet ez-vev, an darn vrasañ anezhe o vout Izelvroiz, Belgiz ha Spagnoled; d'ar 4 a viz Gouere eo troc'het an hent-houarn etre Lannarstêr hag Henbont; en noz war-lerc'h e klask an nijourion tizhout ar pont hent-houarn dreist d'ar Skorf, bombezennoù a gouezh en arsanailh; an arsanailh a zo tizhet c'hoazh d'an 23 a viz Du diouzh an noz, ur micherour spagnol a zo lazhet e kamp an Aozadur Todt el Lann Vras, lazhet un den war e leve ivez[5].
- 1942: bombezadegoù stank d'ar 15 a viz Meurzh en-dro, nebeut a zistrujoù; distrujoù dister d'an 13 a viz Ebrel, klask a ra an nijourion distrujañ Pont ar Boulom dreist d'ar Blavezh[6].
- Genver-C'hwevrer 1943: d'ar 14 a viz Genver eo roet urzh gant Winston Churchill distrujañ kement tra a c'hell servijout d'al listri-spluj alaman diazezet e Kerroman, da lâret eo bombezañ stank ha didruez An Oriant, Lannarstêr hag ar c'humunioù tro-war-dro; kerkent, d'ar 14 a viz Genver, e krog ar bombezadegoù, padout a reont betek ar 16 a viz C'hwevrer; 51 den nann-soudard a voe lazhet e Lannarstêr[7].
- Kirri-nij eus ar Royal Air Force (aerlu ar Rouantelezh-Unanet) aet d'ar strad er gumun:
- miz Kerzu 1940: div nijerez a gouezhas e Lannarstêr, ur Beaufort I marilhet L4474 ha kodet MW-E, gant pevar nijour en he bourzh (lazhet e voent holl, douaret int bet e bered ar gumun), d'an 20, hag un Hampden I marilhet X3141 ha kodet VN-? d'an 28, gant pevar nijour en he bourzh ivez; tri anezhe a voe lazhet, douaret e voent e bered ar gumun; 2 000 a dud a zeuas d'o obidoù; an nijour all, ur C'hanadian, a zeuas a-benn da achap, met devet-grevus e oa bet, hag ar vaouez hag en-doa kuzhet anezhañ a rankas e reiñ d'an Alamaned dre hanterouriezh ar Groaz-Ruz;
- miz C'hwevrer 1943: d'ar 7 e kouezhas ur c'harr-nij arall eus ar Royal Air Force, un Halifax marilhet DT701 ha kodet NP-T, mervel a reas e seizh nijour, douaret e voent e Gwidel[8].
- Savet e voe un diazlec'h listri-spluj d'an Alamaned e Lannarstêr.
- Miz Gwengolo 1942: kemeret e voe 1000 Lur en ti-post gant tri ezel eus ar Rezistañs e dibenn ar miz[9].
- Miz Eost 1944: c'hwec'h den nann-soudard eus Kervieg e Kaodan (daou baotr 14 vloaz en o mesk) a voe fuzuilhet e Manebos e Lannarstêr gant an Alamaned d'an 9, tamallet oute bout henchet an tankoù SUAat en tachennoù minet; pemp milour alaman a voe barnet da varv abalamour d'an torfed-mañ, fuzuilhet e voent e miz Ebrel 1946 e Koedlogon; tri den nann-soudard, Joseph Le Saëc hag e zaou vab, Joseph hag Yves, eus Kerroc'h en Henbont a voe fuzuilhet tro 3 eur goude merenn d'an 9 e Kamp Sant-Udeg ivez[10]; eizh den nann-soudard eus Lannarstêr a voe fuzuilhet gant an Alamaned d'an 26[11].
Daou vlockhaus bet savet d'an Alamaned evit difenn Sankenn an Oriant ouzh tu an douaroù.
- E Sankenn an Oriant edo ar gumun. Dieubet e voe d'an 10 miz Mae 1945.
Abaoe an Eil brezel-bed
- Abalamour d'ar brezelioù ha d'an emgannoù didrevadenniñ e varvas pemzek den eus ar gumun er Reter-Pellañ (1945-1954) ha seizh en Afrika an Hanternoz (1954-1962)[4].
Darvoudoù-sport a bep seurt
- 29 a viz Mezheven 1985 : 1añ tennad-hent Tro Bro-C'hall 1985 etre Gwened ha Lannarstêr ; trec'h eo Rudy Matthijs (Belgia).
- 15 a viz Gouere 2002 : 9vet tennad-hent Tro Bro-C'hall 2002 etre Lannarstêr hag An Oriant (a-benn d'an eur) ; trec'h eo Santiago Botero (Kolombia).
Brezhoneg
Ya d'ar brezhoneg
- D’an 13 a viz Gouere 2006 e oa bet votet ar garta Ya d'ar brezhoneg gant kuzul-kêr ar gumun.
- D'ar 26 a viz Meurzh 2010 e oa bet roet d'ar gumun al label Ya d'ar brezhoneg live 1.
- D'ar 17 a viz C'hwevrer 2018 e oa bet roet d'ar gumun al leve 2, ha sinet gant ar gumun an engouestl evit al leve 3.
Deskadurezh
Deskadurezh
Deskadurezh-stad
 |
- Skolioù-mamm
- Kentañ-derez
- Skolajoù:
- Skolaj Jean Lurçat
- Skolaj Henri Wallon, un hentad divyezhek ennañ
 |
- Lise Jean Macé, un hentad divyezhek ennañ.
Monumantoù ha traoù heverk
An tiez-kêr
Ti-kêr kozh Lannarstêr.
An ti-kêr nevez.
Bezioù ar C'hommonwealth e bered ar gumun (Ar C'harrbont, e kreiz-kêr)
 |
| Bro | Niver a soudarded |
|---|---|
 Rouantelezh-Unanet (Royal Air Force) |
7 |
| Hollad | 7 |
Karrnijourion e oant holl. Marvet int e miz Kerzu 1940, e-pad an Eil Brezel Bed: pevar anezhe d'an 20 , an tri arall d'an 28, pa yeas o c'harr-nij d'ar strad [13] [14].
Bered ar bigi
Bered ar bigi war ribl ar Blavezh.
Bered ar bigi ha c'hoarilec'h Kerhervi.
Monumant ha plakennoù ar re varv
Ar monumant.
- Monumant ar re varv.
- Plakennoù ar re varv (1914-1918) en iliz katolik Sant Jozeb ar Genkiz, luc’hskeudenn[15].
Savadurioù relijiel katolik
Iliz katolik Sant Jozeb ar Genkiz.
Chapel Sant Wenael.
Armerzh
Labour-douar ha sevel-loened
Saout en ur park e Lannarstêr.
Traezh-mor
Bern jimbl er Roc'hu.
- Diskarget e vez traezh e Lannarstêr gant kobiri sabr.
Sevel-bigi
Mirlec'h koad ar Morlu Gall, dirak, hag an DCNS er foñs.
An DCNS.
An DCNS.
- Ar sevel-bigi, da gentañ evit Kompagnunezh an Indez, hag evit ar Morlu Gall war-lerc'h, a oa hag a zo chomet a-bouez evit displegañ istor hag armerzh Lannarstêr.
Emdroadur ar boblañs abaoe 1911
Niver a annezidi
[17].
Melestradurezh
Thérèse Thiéry.
- An Intron Thérèse Thiéry, maerez Lannarstêr (2004-2020).
| Mare | Anv | Strollad | Karg | |
|---|---|---|---|---|
| 1909-1919 | Jean-Marie Le Halpert | |||
| 1919-1941 | Pierre Rogel | SFIO | ||
| 1941-1944 | Eugène Morvan | Anvet gant Gouarnamant Vichy | ||
| 1944-1945 | Pierre Rogel | SFIO | ||
| 1945-1953 | Robert Boulay | Strollad Komunour Gall | ||
| 1953-1996 | Jean Maurice | Strollad Komunour Gall | Kuzulier jeneral Kanton Lannarstêr (1982-1998) | |
| 1996-2001 | Jean-Pierre Anfré | Strollad Komunour Gall | ||
| 2001-2004 | Jean-Claude Perron | Tu-kleiz, distrollad (Association Lanester Nouvelle Citoyenneté: LNC) | Kuzulier jeneral | |
| 2004-2020 | Thérèse Thiéry | Tu-kleiz, distrollad (Association Lanester Nouvelle Citoyenneté: LNC) | Kuzulierez jeneral , 1añ Besprezidantez Kab an Oriant | |
| abaoe miz Mae 2020 | Gilles Carréric | Tu-kleiz: LNC, PS, UDB, h.a. | ||
Post[18]
Burev Mauriac.
Burev Jaurès.
- Ti-post, straed François Mauriac.
- Ti-post, straed Jean Jaurès.
Straedoù
- Ur straed Lenin zo.
- Ur straed Stalin a oa, etre 1953 ha 1978. Divadezet e voe gant ar maer PCF. Hiriv eo anvet straed François-Billoux.
Tud
- Robert Boulay, maer,
- Roque Carrion, ezel eus ar Rezistañs,
- Gwenael, bet marvet eno e 590, eil abad abati Landevenneg e oa bet,
- Albert Le Bail ha Jean-Louis Primas, izili eus ar Rezistañs,
- Émile Marcesche, embreger,
- Jean Maurice, maer adalek 1953 betek 1996,
- Benito Mussolini, dispac'hour italian[19].
- Roger Penverne, milour er rejimant "Normandie-Niemen".
Tud bet ganet eno
- Eugène Guégan, ganet d'ar 14 a viz Du 1888 e Kaodan, el lodenn ag ar gumun deuet da vout hini Lannarstêr moarvat, bet fuzuilhet e Kalinova (Gres) gant al lu gall d'an 23 a viz Even 1916, e-pad ar Brezel-bed kentañ[20].
- Loeiz Herrieu, d'ar 27 a viz Genver 1879.
Gevelliñ
Levrlennadur (e galleg)
- (fr)Léone Beaumes, Lanester au fil de notre histoire, Bretagne Graphique Imprimerie, 1985;
- (fr)André et Lucette Leclère, Images et mémoires de Lanester, Édition à compte d’auteur, Lanester, 1999;
- (fr)Dominique Le Guidec, Un arsenal et des hommes, collection "Libre expression", Éditions Liv'Éditions, Le Faouët, 1995;
- (fr)Yann Lukas , Lanester, histoire d’une ville, Éditions Palantines, Quimper, 1999;
- (fr)Mairie de Lanester, Lanester, histoire d’une Libération, Atelier d’Impression Lorientais, Lanester, 1995;
- (fr)Jean-Noël Retière, Identités ouvrières : histoire sociale d’un fief ouvrier en Bretagne 1909-1990, Éditions L’Harmattan, Paris, 1995.
- (fr)Claude Le Colleter, Lanester, rivages d'histoires et de légendes, Éditions Liv' Editions, 2008.
Liammoù diavaez
Dave ha notennoù
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.