Carlisle, distaget [ˈkɑrlaɪl] (er vro) ha [kɑrˈlaɪl] (e lec'h all) (Caerliwelydd e kembraeg, bet brezhonekaet e Kêrliouelez[1], ha Cathair Luail e gouezeleg Skos) zo ur gêr e gwalarn Bro-Saoz, e Cumbria, nepell diouzh harzoù Bro-Skos, ha da lesanv dezhi dre-se The Border City (kêr an harzoù) pe The Great Border City (kêr vras an harzoù), brudet hec'h iliz-veur hag he c'hastell.
Ur pennad Carlisle zo ivez.
Douaroniezh
War lez ar stêr Eden emañ Carlisle.
Ardamezioù
 |
|
Anv
- Luguvallium
cf Rivet & Smith[2] :
Luguvallium e oa an anv latin, da lavarout eo moger an doue Lugus, doue Lug ar C'halianed.
- Enskrivadur RIB 2015, un aoter bet dizoloet en Old Wall : ... GENIO (...)VALI.... gouestlet da vMars Cocidius ha d'ar Genius (...)VALI.
- I.A 4672 (Iter II) : LUGUVALLO ; 4741, 4766 (Iter V) : LUGUVALIO.
- Ravenna 10710 : LAGUBALUMI / LAGUBALIUM.
- Beda : Lugubalia.
- Carlisle
cf Ekwall[3] :
Istor
Istor Carlisle a zo pouezus-kenañ en istor Breizh-Veur.
- Luguvallium e oa anv ar c'hreñvlec'h pouezusañ, dre ma oa savet en amzer Moger Hadrian, en tu all d'ar stêr Ituna (hiriv Eden river).
Amzer Carvetii
Istor Carlisle a zo liammet gant keoded nevez Carvetii, disrannet diouzh ar Vriganted, war dro fin IIIvet kvt.
Amzer Rheged
Liammet eo Carlisle ouzh rouantelezh Rheged.
Dindan an Normaned
- ASC, bloaz 1092 : "In this year king William went north to Carlisle with a great levies, ans restored the town, and built the castle. He drove out Dolfin who had formely ruled that district, and garrizoned the castle with his men. ..." = "Er bloaz se, ar roue Gwilherm a yeas d'an hanternoz gant meur a strollad-emgann, hag a adsavas kêr, hag a savas ar c'hastell. Lakaat a reas Dolfin war dec'h, hag a oa bet en araok e penn ar bann se, hag e stalias e dud er c'hastell ..."[4]
Eus an istor d'ar vojenn
Luguvalium / Caer Liwelid / Carlisle en em gav e penn pellañ genoù (pe aber, pe loc'h e gouezeleg) ar stêr Eden, ket a-sonn, evel just, mes a-led, e-lec'h en em gav dour dous gant an dour sal.
Ar genoù, pe an aber, a zo lavaret loc'h e gouezeleg (> lac; lennvor).
Hag he-se, tu ez eus da welout kastell Luguvalium / Caer Liwelid / Carlisle dre skeudenn ur c'hastell er foñs ul loc'h, deut da vezañ er vojenn un château au fond du lac (hud evel-just !)
- Carlisle = Carduel (cf Ruth Minory; Ronan Goghlan)[5]
- Earl of Carlisle : http://d.lib.rochester.edu/teams/text/hahn-sir-gawain-sir-gawain-and-the-carle-of-carlisle-introduction
Diwar an anv Carvetii, anv heñvel diouzh kembraeg Carwed, Carwed (-fynydd)[6], e vefe tu da soñjal ouzh emgann Carohaise eus ar vojenn.
Tud
- Sant Padrig a vefe ganet e Bannaven Taberniae (pe Banna Venta Berniae), e-kichen Carlisle, en 385. Gwelout breutadenn gant Rivet & Smith, appendix, p. 511-512
Skeudennoù
Iliz-veur Carlisle
An Old Town Hall 1668-69, brasaet e 1717[7]
Mirdi ar Guildhall, 1407
Gwikadell, 1810
Levrioù talvoudus da lenn
- Eilert Ekwall : The Concise Oxford Dictionary of English Place-Names. Clarendon Press. Oxford. 1936 ... 1980
- A.L.F. Rivet & Colin Smith : The Place-Names of Roman Britain. B.T. Batsford Ltd. London. 1979 - 1982
Liammoù diavaez
Notennoù ha daveoù
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
