![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/00_1363_Cirque_de_Baume_%2528France%2529_-_Baume-les-Messieurs.jpg/640px-00_1363_Cirque_de_Baume_%2528France%2529_-_Baume-les-Messieurs.jpg&w=640&q=50)
Юра (горы)
From Wikipedia, the free encyclopedia
Юра (фр.: Jura, ням.: Jura) — горы ў Швейцарыі і Францыі.
Юра | |
---|---|
фр. Jura | |
![]() Краявід у Францыі | |
Краіны | |
Плошча | 22 686 км² |
Даўжыня | 266 км |
Шырыня | 239 км |
Найвышэйшая вяршыня | Неж |
Найвышэйшы пункт | 1720 м |
![]() |
Юрскія горы размешчаны на ўскраіне маладой Заходне-Еўрапейскай платформы, складзены дэфармаванымі ў альпійскую эпоху тэктагенеза пародамі. Утвараюць дугу даўжынёй каля 250 км паміж Швейцарскім пласкагор’ем і раўнінамі Бургундыі. Вышыня да 1718 м (г. Неж).
Паралельныя хрыбты ўяўляюць сабой перадавыя складкаватыя ланцугі Альпійскай сістэмы. Антыклінальныя хрыбты чаргуюцца з шырокімі сінклінальнымі далінамі. Горныя грабяні складзены пераважна з вапнякоў і мергеляў юрскага ўзросту, якія далі назву юрскай сістэме (перыяду). Выцягнутыя шырокія даліны, запоўнены флішам. Хрыбты перасечаны вузкімі цяснінамі, якія злучаюць даліны між сабой і ствараюць рашотчатую эразійную сетку. Развіты карст.
У будове дугападобных складкавых структур Французскай Юры ўдзельнічаюць юрскія і часткова ніжнемелавыя вапнякі, якія ўтвараюць грабяні, плато і стромыя абрывы. Яна характарызуецца карставымі формамі ў выглядзе замкнёных западзін, леек, маленькіх польеў, сухіх далін, пячор і карставых шахт, сустракаюцца (пераважна на поўдні) кары. Часта знікаюць рэкі, якія затым бурна вырываюцца з-пад зямлі на паверхню. Паўночна-заходняй частцы Юры ўласцівы шырокія закарставаныя камяністыя плато, якія перасякаюцца рэкамі ў вузкіх каньёнападобных далінах. У Швейцарскай Юры таксама распаўсюджаны пячоры, прорвы, паноры, знікаючыя вадацёкі, карставыя крыніцы і азёры, лейкі, месцамі кары. Карставая шахта Нідленлох (ням.) (бел. у раёне Золатурна дасягае 400-метровой глыбіні.
Платападобныя закарставаныя паверхні (плато Юра) ступеньчата паніжаюцца на захад. На ўсходзе горы стромка абрываюцца ўступам вышынёй да 1000 м, які аддзяляе іх ад Швейцарскага пласкагор’я.
У гарах Юры на вапняковых мацярынскіх пародах сфарміраваліся дзярнова-карбанатныя глебы, пашыраны буразёмы і горна-лугавыя глебы. На схілах — букавыя лясы, вышэй (да 1300—1400 м) лясы з елкі і піхты; на вяршынях — субальпійскія лугі. Даліны заселены і апрацаваныя, лугі на вяршынях хрыбтоў служаць летнімі пашамі.