Абідас (Гелеспонт)

У гэтага тапоніма ёсць і іншыя значэнні, гл. Абідас (значэнні).

А́бідас (стар.-грэч.: Ἄβῡδος, лац.: Abydus) — старажытнагрэчаскі горад, папярэднік Канстанцінопаля яr гандлёвага моста паміж Еўропай і Азіяй. Размяшчаўся ў Мізіі, на азіяцкім беразе Гелеспонта, дзе яго берагі збліжаюцца да 2 кіламетраў, насупраць горада Сест. Паводле падання, Леандр жыў у Абідасе і плаваў праз Гелеспонт да Геро^[1][2].

Старажытны горад
Абідас
стар.-грэч.: Ἄβῡδος
Абідас на карце
40°11′43″ пн. ш. 26°24′18″ у. д.HGЯO
Краіна	Старажытная Грэцыя
Вобласць	Мізія
Склад насельніцтва	грэкі
Сучасная лакацыя	Турцыя, паўночней Чанакале
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Македонскі залаты статэр, адчаканены ў Абідасе. 323—317 або 297 гг. да н.э.

Краявід праліваў каля Абідаса.

Згадкі пра Абідас сустракаецца ў «Іліядзе»^[3]. Грэчаскае паселішча на месцы фракійскага было заснавана мілетцамі^[4] з ведама лідыйскага цара Гіга прыблізна за 670 гадоў да н.э. У час грэка-персідскіх войнаў Абідас праславіўся будаўніцтвам моста цераз Гелеспонт  (англ.), які навёў ад Абідаса да Сеста цар Ксеркс для пераправы сваёй незлічонай арміі^[5]. Тым часам вядомы тыран Дафніс, які кіраваў як стаўленік персаў.

У 411—394 гадах да н.э. абідасцы былі ў саюзе са Спартай супраць Афін, прычым у 411 годзе да н.э. пры Абідасе афіняне разбілі спартанцаў^[1], затым горад перайшоў у рукі Ахеменідаў. Каля 360 года да н.э. вядомы тыран Іфіяд. У 334 годзе да н.э. Аляксандр Македонскі пераправіўся з Сеста ў Абідас, папярэдне кінуўшы ў бок горада сваю дзіду — як знак будучага заваявання Азіі. У 200 годзе да н.э. абідасцы праславілі сябе геройскім супраціўленнем Філіпу V Македонскаму.

Апошнія звесткі пра горад сустракаюцца ў візантыйскія часы, калі тут збіралі мыта з суднаў, якія праплывалі па Гелеспонце. 13 красавіка 989 года ў бітве каля Абідаса візантыйскі імператар Васілій II разбіў мяцежныя войскі Варды Фокі Малодшага. У гэтай бітве на баку Васілія II браў удзел шасцітысячны корпус русаў, пасланы на дапамогу імператару кіеўскім князем Уладзімірам Святаславічам. У 1024 годзе каля Абідаса з грэкамі ваяваў князь русаў Хрысахір.

Менавіта тут з Еўропы ў Азію перапраўляліся крыжакі^[1].

Зноскі

1. Абидос // Словарь античности = Lexikon der Antike (руск.) / сост. Й. Ирмшер, Р. Йоне ; пер. с нем. В. И. Горбушин, Л. И. Грацианская, И. И. Ковалёва, О. Л. Левинская ; редкол.: [В. И. Кузищин (отв. ред.), С. С. Аверинцев, Т. В. Васильева, М. Л. Гаспаров и др. — М.: Прогресс, 1989. — С. 7. — 704 с. — ISBN 5-01-001588-9.
2. Авідзій. Гераіды. XIX, 1
3. Гамер. Іліяда. II, 836
4. Страбон. Геаграфія. XIII. I.12
5. Герадот. Гісторыя. VII, 33

Літаратура

• Абидос, город в Мизии // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.