Украінцы ў Беларусі

Украінцы ў Беларусі (укр.: Українці в Білорусі) — нацыянальная меншасць у Рэспубліцы Беларусь. Налічвае 158,7 тыс. асоб. Гэта 1,7% ад агульнай колькасці насельніцтва краіны. Украінцаў падзяляюць на аўтахтонных і мігрантаў. Аўтахтонныя ўкраінцы жывуць, галоўным чынам, у Брэсцкай і Гомельскай абласцях.

Украінцы ў Беларусі па выніках перапісу 2019 года

Украінцы ў Беларусі па выніках перапісу 2009 года

Рассяленне

Тэрытарыяльна, болей за ўсё ўкраінцаў жыве ў Брэскай вобласці (40 тыс. асоб, альбо 2,9% ад усяго насельніцтва вобласці). Найбольшая канцэнтрацыя ўкраінцаў — у паўднёва-заходняй частцы вобласці^[1].

Раён	Адсотак
Камянецкі раён	7,4
Маларыцкі раён	7,2
Брэсцкі раён	6,9
Кобрынскі раён	4,5
Жабінкаўскі раён	4,3
Брэст	4,2

Гісторыя

Карэннае насельніцтва Заходняга Палесся расійскія навукоўцы другой паловы XIX ст. лічылі ўкраінскім, якое размаўляла «малороссийским наречием». Паводле вынікаў перапісу 1897 года, у Гродзенскай губерні для 362,5 тыс. людзей роднай мовай пазначана ўкраінская, гэта 22,6% ад усяго насельніцтва губерні. Украінская мова пазначана роднай для большасці насельніцтва ў наступных паветах Заходняга Палесся: у Брэсцкім павеце — 140 561 чалавек (64,4 %), у Кобрынскім павеце — 146 789 чалавек (79,6 %).^[2]

Родная мова насельніцтва Брэсцкага павета[3] (1897)
Мова	Колькасць, чал.	Частка
украінская	140 561	64,4 %
яўрэйская	45 397	20,8 %
руская	17 759	8,1 %
польская	8 515	3.9 %
беларуская	3 997	1,8 %
Агулам	218 432	100 %

Родная мова насельніцтва Кобрынскага павета[4] (1897)
Мова	Колькасць, чал.	Частка
украінская	146 789	79,6 %
яўрэйская	25 307	13,7 %
руская	5 746	3,1 %
польская	4 148	2,2 %
беларуская	1 563	0,8 %
Агулам	184 453	100 %

Украінска-беларускае моўнае памежжа на думку лінгвістаў

Украінска-беларускую мяжу ўздоўж лініі падзелу Польшчы ці зусім побач з ёй вызначалі: Маскоўская дыялекталагічная камісія (лінгвістычная)^[5], беларускі мовазнаўца Яўхім Карскі (лінгваэтнічная)^[6], польскі мовазнаўца Лешак Асоўскі (лінгвістычная)^[7], польскі лінгвіст Уладзіслаў Курашкевіч (лінгвістычны)^[8], чэшскі славіст, археолаг і этнограф Любар Нідэрле (этнічны)^[9], расійскі лінгвіст Аляксей Сабалеўскі (лінгвістычны)^[10], расійскі географ, картограф і этнограф Аляксандр Рыціх (этнічны)^[11], расійскі славіст і лінгвіст Цімафій Фларынскі (лінгвістычны і этнічны)^[12], украінскі географ Сцяпан Рудніцкі (этнічны)^[13], археолаг Юрый Кухарэнка (этнічны)^[14], украінскі бібліёграф Фёдар Максіменка (этнічны)^[15], этнаграфічныя і лінгвістычныя карты Канстанціна Міхальчука, Усевалада Ганцова, Мірона Кордубы, Івана Зілінскага, Уладзіміра Кубіёвіча, Фядота Жылка, «Атлас украінскай мовы», H. Nobert, Sprechenkart Mitteleirop, D. Schefer, E. Engelhardt, A. Доктар Excel, Д. Шлефер^[16].

Мова

У дачыненні мовы, украінцы паступова асімілююцца, але не беларусіфікуюцца, а, галоўным чынам, русіфікуюцца.

Родная мова ўкраінцаў у Беларусі
паводле вынікаў перапісу 2009 года

Вобласць	Украінская	Руская	Беларуская	Іншая/няма звестак
Брэсцкая	39,3%	51,5%	7,9%	1,3%
Віцебская	26,5%	66,7%	5,8%	1,0%
Гомельская	26,7%	62,5%	9,1%	1,7%
Гродзенская	23,4%	64,0%	11,2%	1,4%
Мінск	23,8%	67,9%	5,4%	2,9%
Мінская	28,7%	60,8%	8,8%	1,7%
Магілёўская	26,2%	65,0%	7,5%	1,3%
Беларусь	29,2%	61,2%	7,9%	1,7%

Зноскі

1. https://archive.today/20120523225241/belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/itogi1.php - Перепис 2009 года. Статистичні публікації.
2. http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_lan_97_uezd.php?reg=344 Вынікі перапісу насельніцтва 1897 года. Нацыянальны склад. Гродзенская губерня
3. Насельніцтва Брэсцкага павета (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 22 мая 2011. Праверана 31 сакавіка 2011.
4. Насельніцтва Кобрынскага павета (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 22 мая 2011. Праверана 31 сакавіка 2011.
5. Леонюк 1996, p. 203.
6. Леонюк 1996, p. 149.
7. Леонюк 1996, p. 222.
8. Леонюк 1996, p. 173.
9. Леонюк 1996, p. 211.
10. Леонюк 1996, p. 283.
11. Леонюк 1996, p. 263.
12. Леонюк 1996, p. 315.
13. Леонюк 1996, p. 267.
14. Леонюк 1996, p. 175.
15. Леонюк 1996, p. 191.
16. Леонюк 1996, p. 334.

Літаратура

• Леонюк В. Словник Берестейщини. — Львів : Видавнича фірма «Афіша», 1996. — Т. 1. — 360 с. — ISBN 966-95063-0-1.
• Леонюк В. Словник Берестейщини. — Львів : Видавнича фірма «Афіша», 2010. — Т. 2. — 248 с. — ISBN 978-966-325-135-6.
• Сидорук, Іван. Проблема українсько-білоруської мовної межі = Das Problem der ukrainisch-weißruthenischen Sprachgrenze. — 1948. — 23 с. — (Slavistica. Праці Інституту слов’янознавства УВАН / за ред. Я. Б. Рудницького ; ч. 3).

Спасылкі

• Сяргей Лашчанка. Беларуская Кубань. Як жывуць украінцы на этнічных землях Берасцейшчыны? // «Україна Молода» № 164 за 7 верасня 2010 года
• Інтэрнэт-старонка Украінскага Дому Архівавана 4 студзеня 2012.