Старажытнаяўрэйская мова

Старажытнаяўрэйская мова або святая мова (іўр: לְשׁוֹן הַקֹּדֶשׁ), сустракаецца таксама біблейскі іўрыт або іўрыт Бібліі — першая мова яўрэяў, распаўсюджаная ў Старажытным Ізраілі (Ханаан, (стар.-яўр.: אֶרֶץ כְּנַעַן — краіна Ханаанская; стар.-яўр.: אֶרֶץ יִשְׂרָאֵל — краіна Ізраільская). На працягу 1-га тысячагоддзя да н.э. была як у вусным, так і ў пісьмовым ужытку, выйдучы пасля з вуснага ўжывання^[1]. Асноўным помнікам старажытнаяўрэйскай мовы з’яўляецца яўрэйскае Свяшчэннае Пісанне (Танах, Стары Запавет), акрамя яго захаваліся нешматлікія эпіграфічныя тэксты і фрагменты Кнігі Прамудрасці Ісуса, сына Сірахава^[2].

Старажытнаяўрэйская мова
Саманазва	ŝəpat kənáʕan, yəhudit, ʕibrit
Краіны	Эрэц-Ісраэль, дыяспара
Статус	мова набажэнства
Вымерла	з II стагоддзя н.э. перастала быць гутарковай
Класіфікацыя
Катэгорыя	Мовы Еўразіі
Афразійская макрасям'я Семіцкая сям'я Заходнесеміцкая галіна Ханаанейская група
Пісьменнасць	яўрэйскае пісьмо
Моўныя коды
ISO 639-1	—
ISO 639-2	—
ISO 639-3	hbo
Ethnologue	hbo
LINGUIST List	hbo
IETF	hbo
Glottolog	anci1244
Вікіпедыя на гэтай мове

Сучасны іўрыт з’яўляецца штучна адроджанай формай старажытнаяўрэйскай мовы^[3].

Пісьменнасць

Алфавітам старажытнаяўрэйскай мовы служыла палеаяўрэйскае пісьмо, вельмі блізкае да фінікійскага, найстаражытнейшага алфавітнага пісьма ў свеце. Палеаяўрэйскае пісьмо выкарыстоўваўся да апошніх стагоддзяў 1-га тыс. да н.э., калі было выцеснена т.зв. «квадратным», ці «асірыйскім», пісьмом, якое ўжо ўжывалася да гэтага часу для арамейскіх моў. Іменна гэта пісьмо вядома цяпер як яўрэйскае пісьмо.

Уласна ж палеаяўрэйскае пісьмо захавалася ў некалькі перайначанай форме ў самарыцян, якія выкарыстоўваюць гэта т.зв. самарыцянскае пісьмо выключна для сакральных мэт.

Гл. таксама

• Яўрэйскія мовы
• Іўрыт

Зноскі

1. Дакладны час, калі старажытнаяўрэйская мова перастала ўжывацца ў якасці паўсядзённай, застаецца прадметам дыскусіі.
2. Ламбдин 2003: 21.
3. Коган, Лезов 2009: 296.

Літаратура

• Arnorld B.T., Choi J.H., A Guide to Biblical Hebrew Syntax, Cambridge, 2003.
• Bauer H., Leander P. Historische Grammatik der hebräischen Sprache des Alten Testaments. Halle, 1922.
• Bergsträsser G. Hebräische Grammatik. Leipzig, 1918—1929.
• Blau J. A Grammar of Biblical Hebrew. Wiesbaden, 1976.
• Ewald H.G.A. Kritische Grammatik der hebräischen Sprache. Leipzig, 1827.
• Ewald H.G.A. Ausführliches Lehrbuch der hebräischen Sprache. Leipzig, 1870.
• Gesenius W., Kautzsch E., Cowley A.E. Gesenius’ Hebrew Grammar. Oxford, 1910.
• Hetzron R. Hebrew // The World’s Major Languages / Ed. by B. Comrie. New York; Oxford, 1987.
• Jouon P., Muraoka T. A Grammar of Biblical Hebrew. Roma, 1991.
• Kautzsch E. (ed.) Gesenius' Hebrew Grammar. Eng. ed. A. E. Cowley. Oxford: Clarendon Press, 1910.
• Lambert M. Traité de grammaire hébraique. Paris, 1946.
• Schneider W. Grammatik des Biblischen Hebräisch. München, 1974.
• Steiner R. Ancient Hebrew // The Semitic Languages / Ed. by R. Hetzron. London, 1997.
• Würthwein E. The Text of the Old Testament (trans. Erroll F. Rhodes) Grand Rapids: Wm.B.Eardmans Publishing, 1995. ISBN 0-8028-0788-7.

Спасылкі

• History of the Hebrew Language, David Steinberg
• Biblical Hebrew Poetry and Word Play — Reconstructing the Original Oral, Aural and Visual Experience
• Short History of the Hebrew Language, Chaim Rabin