Прэзідэнт Польшчы

Прэзідэнт Рэспублікі Польшча (польск.: Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej) з'яўляецца вярхоўным прадстаўніком Рэспублікі Польшча і гарантам бесперапыннасці дзяржаўнай улады^[1].

Прэзідэнт Рэспублікі Польшча
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
Прэзідэнцкі штандар
Пасаду займае Анджэй Дуда з 6 жніўня 2015
Узначальвае	Польшча
Форма звароту	Спадар Прэзідэнт[d]
Афіцыйная рэзідэнцыя	Прэзідэнцкі палац у Варшаве Бельведэрскі палац у Варшаве Рэзідэнцыя ў Вісле
Прызначаецца	Абіраецца на прамых выбарах
Тэрмін паўнамоцтваў	5 гадоў
Пасада з’явілася	11 снежня 1922
Першы на пасадзе	Габрыэль Нарутовіч
Сайт	prezydent.pl

Прававы статус Прэзідэнта Польшчы замацаваны ў раздзеле V Канстытуцыі Рэспублікі Польшча ад 2 красавіка 1997 г.

Выбары і паўнамоцтвы

Прэзідэнт Рэспублікі абіраецца народам на пяцігадовы тэрмін шляхам усеагульных, роўных, прамых выбараў і тайнага галасавання. Выбары Прэзідэнта прызначаюцца Маршалам Сойма. У адносінах з галінамі ўлады Прэзідэнт выконвае функцыі арбітра^[2]. Мае права заканадаўчай ініцыятывы і права вета. У выпадках, вызначаных у Канстытуцыі, валодае правам скарачэння паўнамоцтваў Сойма і Сената. Прапаноўвае кандыдатуру Старшыні Савета міністраў, прымае адстаўку Савета Міністраў, адклікае міністра, якому Сойм выказаў вотум недаверу. Выдае акты: распараджэнні, загады, пастановы, якія павінны адпавядаць законам. Для актаў Прэзідэнта, не якія адносяцца да ч 3. арт. 144 Канстытуцыі, прадугледжваецца контрасігнатура^[3].

Спіс прэзідэнтаў Польшчы

† — загінулі на пасадзе

II Рэч Паспалітая (1918—1939)

• Юзаф Пілсудскі / 14 лістапада 1918 — 9 снежня 1922 (Naczelnik Państwa — кіраўнік дзяржавы, фармальна не прэзідэнт)
• Габрыэль Нарутовіч† / 9 снежня 1922 — 16 снежня 1922
• Мацей Ратай / 16 снежня 1922 — 20 снежня 1922 (выконваючы абавязкі, не прэзідэнт)
• Станіслаў Вайцяхоўскі / 20 снежня 1922 — 14 мая 1926
• Мацей Ратай / 15 мая 1926 — 1 чэрвеня 1926 (выконваючы абавязкі, не прэзідэнт)
• Ігнацы Масціцкі / 1 чэрвеня 1926 — 30 верасня 1939

Урад Польшчы ў выгнанні (1939—1990)

• Баляслаў Вянява-Длугашоўскі / 25 верасня 1939 — 26 верасня 1939 (на адзін дзень)
• Уладзіслаў Рачкевіч / 30 верасня 1939 — 6 чэрвеня 1947
• Аўгуст Залескі / 7 чэрвеня 1947 — 7 красавіка 1972
• Станіслаў Астроўскі / 8 красавіка 1972 — 8 красавіка 1979
• Эдвард Рачынскі / 8 красавіка 1979 — 8 красавіка 1986
• Казімеж Сабат† / 8 красавіка 1986 — 19 ліпеня 1989
• Рышард Качароўскі† / 19 ліпеня 1989 — 22 снежня 1990

Польская Народная Рэспубліка (1944—1989)

Толькі Баляслаў Берут (з 1947) і В. Ярузельскі (з ліпеня 1989) тытулаваліся прэзідэнтамі, астатнія — старшыні Дзяржаўнага савета ПНР.

• Баляслаў Берут / 1 студзеня 1944 — 22 ліпеня 1952
• Аляксандр Завадскі / 20 лістапада 1952 — 7 жніўня 1964
• Эдвард Охаб / 12 жніўня 1964 — 8 красавіка 1968
• Марыян Спыхальскі / 11 красавіка 1968 — 23 снежня 1970
• Юзаф Цыранкевіч / 23 снежня 1970 — 28 сакавіка 1972
• Генрык Яблонскі / 28 сакавіка 1972 — 6 лістапада 1985
• Войцех Ярузельскі / 6 лістапада 1985 — 31 снежня 1989

III Рэч Паспалітая (1989 — наш час)

• Войцех Ярузельскі / 31 снежня 1989 — 22 снежня 1990
• Лех Валенса / 22 снежня 1990 — 22 снежня 1995
• Аляксандр Квасьнеўскі / 23 снежня 1995 — 23 снежня 2005
• Лех Качынскі† / 23 снежня 2005 — 10 красавіка 2010
  • Браніслаў Камароўскі (в. а.) 10 красавіка — 8 ліпеня 2010
  • Багдан Барусевіч (в. а.) 8 ліпеня 2010
  • Гжэгаж Схетына (в. а.) 8 ліпеня — 6 жніўня 2010
• Браніслаў Камароўскі / 6 жніўня 2010 — 6 жніўня 2015
• Анджэй Дуда / 6 жніўня 2015 — ...

Крыніцы

1. Афіцыйны тэкст дзеючай Канстытуцыі
2. Страшун 2008, с. 697.
3. Страшун 2008, с. 699.

Літаратура

• Конституционное (государственное) право зарубежных стран. Особенная часть: учебник / отв. ред. Б. А. Страшун. — 3-е изд., пересмотр. и доп. — М.: Норма, 2008. — 1136 с. — ISBN 979-5-468-00214-8

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Прэзідэнт Польшчы
• Афіцыйны сайт прэзідэнта Польшчы (польск.) (англ.)