Свята-Крыжаўзвіжанская царква (Вістычы)

Свята-Крыжаўзвіжанская царква — помнік архітэктуры барока. Знаходзіцца ў цэнтры вёскі Вістычы Брэсцкага раёна Брэсцкай вобласці, на невялікім пагорку.

Славутасць
Свята-Крыжаўзвіжанская царква
52°12′17″ пн. ш. 23°41′08″ у. д.HGЯO
Краіна	Беларусь
Вёска	Вістычы
Канфесія	Беларуская праваслаўная царква
Епархія	Брэсцкая
Архітэктурны стыль	барока
Дата пабудовы	1678 год
Статус	Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 112Г000075шыфр 112Г000075
Медыяфайлы на Вікісховішчы

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Свята-Крыжаўзвіжанская царква.

Гісторыя

Абмерны чарцёж, 1830-я

Пабудаваны ў 1678 годзе з цэглы пры кляштары цыстэрыянцаў  (ням.) (заснаваны ў 1670 годзе).

Храм у 1916 годзе

З дазволу імператара Паўла I быў перададзены айцам-трапістам. У 1832 годзе кляштар скасаваны. У 1864 годзе касцёл капітальна адрамантаваны і ў 1866 годзе пераасвячоны ў Свята-Крыжаўзвіжанскую царкву, якая дзейнічала да Вялікай Айчыннай вайны.

Апісанне

Вырашаны паводле канона 3-нефавай бязвежавай базілікі з паўцыркульнай апсідай і бакавымі сакрысціямі. Пануючая роля сярэдняга нефа, нерасчлянёная прастора якога з'яўляецца кампазіцыйнай асновай будынка, дакладна выяўлена ў плане, складаючы з апсідай адно цэлае. Бакавыя нефы значна вузейшыя і карацейшыя за сярэні. Па абодва бакі ад сярэняга нефа размешчаны 4 прыдзелы: 2 з іх, далучаныя да апсіды, знаходзяцца ў бакавых нефах, а 2, што выходзяць на галоўны фасад, выступаюць з асноўнага аб'ёму амаль на 3 м. Нартэкс выходзіць за габарыты галоўнага фасада і стварае яго шырокую плоскасць, над якой узвышаецца прамавугольны шчыт з 3-вугольным франтонам. Сіметрычны бязвежавы фасад падзелены развітым антаблементам на ніжнюю частку і атыкавы франтон з валютамі. Вось сіметрыі вылучана ўваходным арачным парталам і акном над ім, нішай і люнетай у тымпане франтона. У дэкаратыўным аздабленні фасада выкарыстаны падвойныя паўкалоны, прафіляваныя цягі, плоскія нішы разнастайных форм. Бакавыя фасады апрацаваны падвойнымі пілястрамі, вокны апяразаны паўцыркульнымі архівольтамі.

Сцены асноўнага аб'ёму расчлянёны рэдка расстаўленымі вокнамі і плаўна пераходзяць у глухую сцяну магутнай апсіды. У цэнтры яе 2-га яруса знаходзіцца амбразура закладзенага акна. Сцены бакавых нефаў расчлянёны парнымі пілястрамі, паміж якімі высока ўзнятыя вялікія паўкруглыя люкарны.

Галоўны алтар, першая палова XX ст.

Капліца, першая палова XX ст.

Увядзенне пілястраў узбагачае пластыку бакавых фасадаў, надае ім больш дробны маштаб, падкрэсліваючы іх падпарадкаваную ролю. Кампазіцыя галоўнага фасада, расчлянёнага антаблементам на 2 ярусы, адносіцца да распаўсюджанай у эпоху барока схемы рымскай царквы Іль Джэзу. Рытмічны строй пілястраў і паўкалон, нарастаючы да цэнтра, падкрэслівае асноўную кампазіцыйную вось, якая акцэнтавана арачным парталам, аконнай нішай 2-га яруса з лучковым сандрыкам і авальнай люкарнай на франтоне.

Перад храмам стаіць драўляная 2-ярусная чацверыковая званіца пад пакатым 4-схільным шатром, убаку — паўразбураная каплічка.

Літаратура

• Кулагін А. М. Каталіцкія храмы на Беларусі: Энцыклапедычны даведнік / Маст. І. І. Бокі. — Мн.: БелЭн, 2000. — 216 с.: іл.

Спасылкі

Аб’ект Дзяржаўнага спіса гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь, шыфр 112Г000075

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Свята-Крыжаўзвіжанская царква (Вістычы)
• Свята-Крыжаўзвіжанская царква ў в. Вістычы
• Свята-Крыжаўзвіжанская царква (Вістычы) на сайце «Архіварта»