Сафія Валадараўна

Сафія Валадараўна (каля 1140 — 5 мая 1198) — княжна менская, каралева дацкая.

Сафія Валадараўна
Аднаўленне знешнасці каралевы Сафіі па чэрапе.
Нараджэнне	1141
Смерць	5 мая 1198(1198-05-05)
Месца пахавання	царква Святога Бента[d]
Род	Ізяславічы Полацкія
Бацька	Валадар Глебавіч
Маці	Рыкса Баляславаўна
Муж	Вальдэмар I Вялікі[1] і Людвіг III[d]
Дзеці	Кнуд VI, Вальдэмар II Пераможца, Інгеборга Дацкая, Хелена Дацкая[d][2], Рыхеза Вальдэмарсдатэр, Сафія Дацкая[d], Марыя Вальдэмарсдоцір[d][3] і Маргарэт Вальдэмарсдоцір[d][3]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Сабор у Рынгстэдзе, месца пахавання Сафіі.

Біяграфія

Сафія 23 кастрычніка 1157 года ўзяла шлюб з дацкім каралём Вальдэмарам I, запісы пра гэта ёсць у летапісе XII ст. «Славянская хроніка» Арнольда з Любека, а таксама ў Саксона Граматыка. Палітычны кантэкст шлюбу, як і сувязі полацка-менскіх князёў праз Сафію з дынастыямі герцагаў Браўншвейгскіх і ландграфаў Цюрынгскіх, не вывучаны^[4]. Сафія актыўна брала ўдзел у грамадскім жыцці Даніі. Мела двух сыноў і шэсць дачок. Аўдавела ў 1182 годзе. У 1184 годзе выйшла замуж за Людвіга III, ландграфа цюрынгскага, аднак у 1190 годзе развялася з ім і вярнулася ў Данію. Пахавана побач Вальдэмара I у каралеўскай пахавальні Рынгстэда.

У гістарыяграфіі

Рускімі летапісамі не згадваецца, вядома толькі з заходніх крыніц — сачынення Саксона Граматыка^[5], «Сагі пра Кнютлінгаў»^[6], генеалогіі дацкіх каралёў^[7], «Агляду саг пра дацкіх канунгаў»^[8], зводу саг «Прыгожая скура»^[9], дацкіх аналаў^[10]. Некаторыя скандынаўскія крыніцы даюць яе імя скажона — Суфія, Сіфія. Месца нараджэння невядома. Паходжанне княжны было дыскусійным у гістарыяграфіі, традыцыйна лічыцца, што Сафія дачка Валадара Глебавіча і Рыксы, дачкі Баляслава Крывавустага, найболей аргументавана гэта даведзена Я. Галенам^[11]. Баўмгартэн^[12] і Пашута^[13] меркавалі, што Сафія дачка Уладзіміра Усеваладавіча, але ў такім выпадку трэба дапусціць, што Вальдэмар узяў шлюб з пляменніцай^[4]. Падрабязны агляд пунктаў гледжання на паходжанне Сафіі змешчаны ў працах Т. Джаксан^[14].

Ёсць два пазнейшыя партрэты Сафіі (1580, 1757).

У Беларусі асоба дацкай каралевы Сафіі стала шырока вядомай пасля публікацыі «Нашай Нівай» у 2005 годзе артыкула доктара гісторыі Андрэя Катлярчука «Соф’я Валадароўна, каралева Даніі»^[15].

Дзеці

• Кнут VI
• Вальдэмар II
• Хелена
• Рыкса
• Сафія
• Маргарэт
• Марыя
• Інгеборга

Зноскі

1. (unspecified title) Праверана 7 жніўня 2020.
2. Kindred Britain

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q75653886'></a>
3. Lundy D. R. The Peerage

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q67129259'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q21401824'></a>
4. Назаренко А. В. Русско-немецкие связи домонгольского времени (IX — середина XIII в.): Состояние проблемы и перспективы дальнейших исследований // Из истории русской культуры. Т. II. (Киевская и Московская Русь). М.: ЯСК, 2002. ISBN 5-7859-0142-0. С. 266.
5. Saxo. Lib. XIV. Cap. XIX. P. 408;
6. Knýtl. Bls. 242;
7. SmHD. Bd. I. P. 184, 185;
8. Ágr. Dan. Bls. 334;
9. Fask. Bls. 300;
10. SRD. Bd. I. P. 340;
11. Gallén J. Vem var Valdemar den stores drottning Sofia? // Historisk Tidskrift för Finland. 1976. Årg. 61.
12. Баумгартен Н. А. София Русская, королева датская, а затем ландграфиня тюрингенская // Seminarium Kondakovianum. Prague. T.4, 1931. — C. 95—104; Baumgarten N. Généalogies et mariages… Table V, № 45.
13. Пашуто В. Т. Внешняя политика…. C. 421, генеалогич. табл. 2, № 17.
14. Джаксон Т. Н. Исландские королевские саги как источник по истории Древней Руси и ее соседей: X—XIII вв. // ДГ, 1988—1989. — М., 1991. — C. 163; Джаксон Т. Н. Исландские королевские саги о Восточной Европе (середина XI — середина XIII в.). — М., 2000. — С. 180—181.
15. Соф’я Валадароўна, каралева Даніі  (бел.). Наша Ніва (13 мая 2005). Праверана 31 жніўня 2024.

Літаратура

• Birgitte Hammer Sophia — den glemte dronning. — Juli 2015. — 368 s. — ISBN 978-87-93328-30-3 (P-bog), ISBN 978-87-93366-18-3 (E-bog)

Спасылкі

• Дзярновіч А. Соф’я Менская, маці двух каралёў — nashaniva.by, 08.06.2014, 10:26
• Соф’я Валадароўна, каралева Даніі — nashaniva.by, 13.05.2005, 13:00