From Wikipedia, the free encyclopedia
Прэзідэнт Чылі (ісп.: Presidente de Chile), афіцыйна вядомы як прэзідэнт Рэспублікі Чылі (ісп.: Presidente de la República de Chile), з’яўляецца кіраўніком дзяржавы і кіраўніком урада Рэспублікі Чылі. Прэзідэнт адказвае як за дзяржаўнае кіраванне[1]. Нягледзячы на тое, што яго роля і значэнне змяніліся з цягам часу, а яго становішча і адносіны з іншымі ўдзельнікамі нацыянальнымі палітычнымі арганізацыямі таксама эвалюцыянавалі, ён застаецца адной з самых вядомых палітычных пасад у краіне. Ён таксама лічыцца адным з ключавых інстытутаў, якія ўтвараюць «гістарычную канстытуцыю Чылі», і мае вырашальнае значэнне для палітычнай стабільнасці краіны.
| Прэзідэнт Чылі | |
|---|---|
| ісп.: Presidente de la República de Chile | |
 | |
 Пасаду займае Габрыэль Борыч з 11 сакавіка 2022 | |
| Узначальвае | |
| Афіцыйная рэзідэнцыя | Палац Ла-Манеда |
| Тэрмін паўнамоцтваў | 4 гады |
| Пасада з’явілася | 9 ліпеня 1826 |
| boricpresidente.cl (ісп.) | |
Згодна з дзеючай канстытуцыяй, прынятай у 1980 годзе, прэзідэнт знаходзіцца на чатырохгадовым тэрміне і не мае права на наступнае пераабранне. Меншы тэрмін (раней ён складаў шэсць гадоў) дазваляе сінхранізаваць парламенцкія і прэзідэнцкія выбары. Афіцыйная рэзідэнцыя прэзідэнта — палац Ла-Манеда ў сталіцы Сант’яга .
Мішэль Бачэлет была першай жанчынай-прэзідэнтам Чылі і займала гэтую пасаду з 2006 па 2010 год і з 2014 па 2018 год[2][3]. З 2022 года дзеючым прэзідэнтам з’яўляецца Габрыэль Борыч, які перамог на ўсеагульных выбарах у Чылі ў 2021 годзе і заступіў на пасаду 11 сакавіка 2022 года[4].
Канстытуцыя 1980 года з папраўкамі 2005 года вызначае патрабаванні да пасады прэзідэнта. Каб мець права абірацца прэзідэнтам, чалавек павінен быць грамадзянінам Чылі па нараджэнні або нарадзіцца за мяжой ад чылійскіх бацькоў або дзядоў. Ён таксама павінен быць не маладзей за 35 гадоў[5] і адпавядаць усім патрабаванням, каб стаць сенатарам.
Акрамя таго, прэзідэнт павінен мець права голасу як паўнапраўны грамадзянін Чылі, якое ўключае ў сябе: быць не маладзей за 18 гадоў, не быў прыгавораны да строгага пакарання, не страціў права голасу з-за вар’яцтва, не быў судзімы або асуджаны за сур’ёзнае злачынства або тэрарыстычныя дзеянні, а таксама не асуджаны Канстытуцыйным судом у адпаведнасці з артыкулам 8 Канстытуцыі Чылі.
Артыкул 26 дэталізуе выбарчыя патрабаванні. Прэзідэнт абіраецца прамым галасаваннем абсалютнай большасцю галасоў, пададзеных законна. Выбары праходзяць у два туры. Каб перамагчы на выбарах у першым туры, партыя кандыдата-пераможцы павінна атрымаць больш за 50 працэнтаў сапраўдных галасоў без уліку пустых і сапсаваных галасоў.
Выбары праводзяцца ў трэцюю нядзелю лістапада года непасрэдна перад заканчэннем паўнамоцтваў прэзідэнта, які ў той час займае пасаду. Калі на выбарах Прэзідэнта ўдзельнічае больш за два кандыдаты, ні адзін з іх не набярэ больш за палову сапраўдных галасоў выбаршчыкаў, праводзяцца новыя выбары. Другія выбары («галасаванне») у парадку, вызначаным законам, праводзяцца ў чацвёртую нядзелю пасля першых выбараў, абмежаваныя двума кандыдатамі з найбольшай адноснай большасцю. Затым прэзідэнтам абіраецца кандыдат, які набраў большасць сапраўдных галасоў у гэтым туры.
Згодна з канстытуцыяй 1828 года, прэзідэнт займаў пасаду на працягу чатырох гадоў без магчымасці неадкладнага перавыбрання яшчэ на адзін тэрмін. У 1833 годзе прэзідэнцкі перыяд быў зменены на пяць гадоў з магчымасцю пераабрання яшчэ на адзін тэрмін, абмежаваны двума тэрмінамі запар. Пасля канстытуцыйнай рэформы 1878 года магчымасць пераабрання была забароненая. Згодна з канстытуцыяй 1925 года, прэзідэнт займаў пасаду на працягу шасці гадоў без магчымасці неадкладнага пераабрання.
У першапачатковым тэксце канстытуцыі 1980 года прэзідэнт займаў васьмігадовы тэрмін без магчымасці неадкладнага пераабрання. Некаторыя часовыя распараджэнні, замацаваныя падчас ваеннай дыктатуры генерала Аўгуста Піначэта, дазволілі выключную магчымасць яго пераабрання на плебісцыце 1988 года . Потым, падчас пераходу да дэмакратыі, на рэферэндуме 1989 года быў устаноўлены першы пераходны чатырохгадовы прэзідэнцкі тэрмін (1990—1994), пасля чаго ішлі звычайныя васьмігадовыя тэрміны без магчымасці неадкладнага пераабрання. Аднак 4 сакавіка 1994 года (за тыдзень да ўступлення на пасаду Эдуарда Фрэй Руіс-Тагле) прэзідэнцкі перыяд быў скарочаны да шасцігадовага тэрміну без неадкладнага пераабрання.
Згодна з канстытуцыйнай рэформай 2005 года, прэзідэнт выконвае свае абавязкі на працягу чатырох гадоў без магчымасці неадкладнага пераабрання яшчэ на адзін тэрмін. Былы прэзідэнт можа балатавацца на пасаду яшчэ раз пасля адбыцця свайго першапачатковага тэрміну, але толькі на выбарах пасля яго пераемніка, паколькі ён не мае права балатавацца на наступныя тэрміны. Няма абмежаванняў на тое, колькі разоў чалавек можа вылучацца кандыдатам, калі ён раней не займаў пасаду прэзідэнта.
Адпаведныя паўнамоцтвы дзейнага прэзідэнта, згодна з канстытуцыяй, завяршаюцца 11 сакавіка наступнага года пасля выбараў. Абраны прэзідэнт уступае на пасаду ў той жа дзень.
У выпадку, калі прэзідэнт не можа выконваць свае абавязкі, яго паўнамоцтвы звычайна часова перадаюцца міністру ўнутраных спраў у тытуле «віцэ-прэзідэнта»; аднак гэта не сапраўдная пасада віцэ-прэзідэнта, а хутчэй пасада прызначанага выконваючага абавязкі прэзідэнта. Калі прэзідэнт і міністр унутраных спраў часова адсутнічаюць, наступны міністр урада ў парадку чарговасці становіцца «віцэ-прэзідэнтам».
Прэзідэнцкі пояс, які першапачаткова выкарыстоўваў Бернарда О’Хігінсам, стаў сімвалам улады першага прэзідэнта пасля заступлення на пасаду прэзідэнта Хасэ Хаакіна Прыета ў 1831 годзе. Ён складаецца з трох палос з колерамі чылійскага сцяга, ён пашыты ўручную і мае памер прыкладна 75 см у даўжыню і 13 см у шырыню.
З дзевятнаццатага стагоддзя захоўваўся толькі адзін пояс, які перадаваўся ад прэзідэнта да прэзідэнта да 1915 года з-за розніцы ў вышыні паміж сыходзячым Рамонам Барасам Лукой і абраным Хуанам Луісам Санфуэнтэсам, таму трэба было распрацаваць новы пояс. З гэтага часу ў кожнага прэзідэнта з’яўлсяўся свой уласны прэзідэнцкі пояс, які выкарыстоўваецца толькі ў афіцыйных цырымоніях.
О’Хігінс Піёчэ — лічыцца сімвалам прэзідэнцкай улады і размешчаны ўнізе прэзідэнцкага пояса, уяўляе сабой пяціканечную чырвоную зорку 7 см у дыяметры. Ён узыходзіць да заслуг медалёў Легіёна і заставаўся некранутым да дзяржаўнага перавароту 1973 года, калі знік падчас бамбёжкі палаца Ла-Манеда. Падчас ваеннага рэжыму Аўгуста Піначэта была створана копія Піёчэ на аснове фатаграфій арыгінала. Выкарыстоўваецца толькі разам з прэзідэнцкім поясам.
Прэзідэнт Чылі традыцыйна выкарыстоўваў для ўрачыстых мерапрыемстваў элегантную карэту «Бандэха», запрэжаную конямі, прывезеную з Францыі прэзідэнтам Хасэ Мануэлем Бальмаседай, пакуль прэзідэнт Сальвадор Альендэ не выкарыстаў чорны Ford Galaxie XL 1966 года выпуску. Кабрыялет, набыты ў 1968 годзе для візіту каралевы Лізаветы II у Чылі ў якасці афіцыйнага аўтамабіля з нумарным знакам (EL-2801)[6].
І карэта, і Galaxie з тых часоў абслугоўваюцца дзяржавай і цяпер выкарыстоўваюцца толькі для афіцыйных цырымоній, такіх як дзяржаўныя візіты і нацыянальныя святы 21 мая і 19 верасня, а таксама інаўгурацыі прэзідэнта, якія адбываюцца 11 сакавіка кожныя чатыры гады[7][8].
.jpg)
.jpg)
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
