Няропля (рака)

У гэтага тапоніма ёсць і іншыя значэнні, гл. Няропля.

Няро́пля^[2] — рака ў Бялыніцкім раёне Магілёўскай вобласці Беларусі, левы прыток ракі Друць (басейн Дняпра).

Няропля
Характарыстыка
Даўжыня	30 км
Басейн	200 км²
Вадацёк
Выток
• Месцазнаходжанне	за 1 км на поўдзень ад вёскі Ількавічы
• Каардынаты	54°04′52″ пн. ш. 29°48′18,80″ у. д.HGЯO
Вусце	Друць
• Месцазнаходжанне	за 3 км на паўночны ўсход ад вёскі Каліноўка
• Вышыня	153,2[1] м
• Каардынаты	53°54′29,90″ пн. ш. 29°43′16,40″ у. д.HGЯO
Ухіл ракі	1,6 м/км
Размяшчэнне
Водная сістэма	Друць → Дняпро → Чорнае мора
Краіна	Беларусь
Рэгіён	Магілёўская вобласць
Раён	Бялыніцкі раён
выток вусце
— выток, — вусце
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Назва

Назва Няропля балцкага паходжання, складаецца з дзвюх асноў^[3].

Корань Ner- у літоўскіх рачных назвах тыпу Neris, Nereta, Nerotis^[4], у балцкіх гідронімах на ўсходзе Нярус(с)а (прыток Дзясны), Нерата (возера ля дзвінскай ракі Таропы)^[5], Нераста (рака на Павоччы)^[6].

Варыянт гэтага кораня Nar- у назвах тыпу Нарач, Нароўля, літоўскіх гідронімах Narantis, Narasa, Narutis, Nar-akys, Nar-upis^[7].

Звязана з літоўскім nerti «ныраць», naras «нырок (у ваду)». Далей да індаеўрапейскага ner- «ныраць, пагружацца; нара, логвішча»^[8].

Другая аснова ў назве Няропля звязаная з літоўскім upė, прускім api «рака»^[9], якія ў гідронімах Каспля, Вопь, Упа.

Значэнне назвы Няропля (< Ner-upė) можна перадаць як «Глыбокая рака».

Гідраграфія

Даўжыня ракі 30 (25^[2][10]) км. Плошча вадазбору 200 км². Сярэдні нахіл воднай паверхні 1,6 м/км. Пачынаецца за 1 км на поўдзень ад вёскі Ількавічы, вусце за 3 км на паўночны ўсход ад вёскі Каліноўка. Рэчышча, за выключэннем 2 км у вярхоўі, каналізаванае. Цячэ праз возера Няропля. Вадазбор на поўначы Цэнтральнабярэзінскай раўніны. Асноўны прыток — Запакулка (злева).

Крыніцы

1. Ліст карты N-35-84. Выданне 1982 года. Стан мясцовасці на 1989 год. (руск.)
2. ЭПБ 1985.
3. В. Н. Топоров, О. Н. Трубачев. Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья. — Москва, 1962. — С. 198.
4. A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. — Vilnius, 1981. — С. 228.
5. Р. А. Агеева. Гидронимия Русского Северо-Запада как источник культурно-исторической информации. Москва, 2004. С. 193.
6. Г. П. Смолицкая. Гидронимия бассейна Оки. — Москва, 1976. — С. 137.
7. A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. — Vilnius, 1981. — С. 223.
8. J. Pokorny. Indogermanisches etymologisches Wörterbuch. Bern / München 1959 / 1969. — C. 775—777.
9. K. Būga. Rinktiniai raštai. T. 3. Vinius, 1961. C. 527.
10. Проект организации и ведения лесного хозяйства ГЛХУ «Белыничский лесхоз». — С. 20. Архівавана 2 мая 2017. (руск.)

Літаратура

• Ресурсы поверхностных вод СССР. Описание рек и озёр и расчёты основных характеристик их режима. Т. 5. Белоруссия и Верхнее Поднепровье. Ч. 1–2. – Л., 1971.
• Природа Белоруссии: Попул. энцикл. / БелСЭ; Редкол.: И. П. Шамякин (гл. ред.) и др. — Мн.: БелСЭ, 1986. — 599 с., 40 л. ил. (руск.)
• Блакітная кніга Беларусі : Энцыклапедыя / рэдкал.: Н. А. Дзісько і інш. — Мн.: БелЭн, 1994. — 415 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-85700-133-1.
• Няропля // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 4. Недалька — Стаўраліт / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1985. — С. 37. — 599 с., іл. — 10 000 экз.
• Республика Беларусь. Атлас охотника и рыболова: Могилёвская область / Редактор Г. Г. Науменко. — Мн.: РУП «Белкартография», 2012. — С. 16. — 64 с. — 10 000 экз. — ISBN 978-985-508-173-0. (руск.)
• Ліст карты N-35-72. Выданне 1981 года. (руск.)
• Ліст карты N-35-84. Выданне 1982 года. Стан мясцовасці на 1989 год. (руск.)