Леапольд Гмелін

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з імем Гмелін.

Леапольд Гмелін (ням.: Leopold Gmelin; 2 жніўня 1788, Гётынген — 13 красавіка 1853, Гайдэльберг) — нямецкі хімік.

Леапольд Гмелін
ням.: Leopold Gmelin
Дата нараджэння	2 жніўня 1788(1788-08-02)[1][2][…]
Месца нараджэння	Гётынген, Браўншвейг-Люнебург, Свяшчэнная Рымская імперыя[3]
Дата смерці	13 красавіка 1853(1853-04-13)[1][2][…] (64 гады)
Месца смерці	Гайдэльберг, Вялікае Герцагства Бадэн, Германскі саюз[3]
Месца пахавання	Бергфрыдгоф[d]
Грамадзянства	Каралеўства Гановер
Бацька	Іаган Фрыдрых Гмелін
Род дзейнасці	хімік, выкладчык універсітэта
Навуковая сфера	хімія
Месца працы	Гайдэльбергскі ўніверсітэт
Альма-матар	Цюбінгенскі ўніверсітэт Гётынгенскі ўніверсітэт Венскі ўніверсітэт
Навуковы кіраўнік	Фрыдрых Штрамеер[d] і Joseph Franz von Jacquin[d][4]
Член у	Леапальдзіна Баварская акадэмія навук Пруская акадэмія навук Парыжская медыцынская акадэмія[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Нямецкі хімік Леапольд Гмелін нарадзіўся ў Гётынгене ў сям’і вядомага хіміка і ўрача Іагана Фрыдрыха Гмеліна. Вучыўся ў Цюбінгенскім і Гётынгенскі універсітэтах; у 1812 атрымаў ступень доктара медыцыны. З 1813 да 1851 працаваў у Гайдэльбергскім універсітэце; з 1817 — прафесар медыцыны і хіміі.

Навуковая дзейнасць

Леапольд Гмелін вядомы перш за ўсё як аўтар даведачнага выдання «Кіраўніцтва па тэарэтычнай хіміі» (ням.: «Handbuch der theoretischen Chemie»), у якім былі выкладзены ўсе вядомыя ў той час вопытныя дадзеныя па арганічнай і неарганічнай хіміі. Першае выданне даведніка (т. 1-2) выйшла ў 1817—1819 гг. Частка гэтага даведніка, прысвечаная неарганічнай хіміі, пасля неаднаразова перавыдавалася. Апошняе — восьмае — выданне, публікацыя першых тамоў якога пачалася ў 1924, з’яўляецца найбольш поўным з усіх даведнікаў па неарганічнай хіміі.

Эксперыментальныя працы Гмеліна адносяцца ў асноўным да неарганічнай хіміі.

У 1818 годзе Гмелін устанавіў, што солі літыя афарбоўваюць бясколернае полымя ў кармінава-чырвоны колер.

У 1822 годзе шляхам акіслення жоўтай крывянай солі хлорам атрымаў чырвоную крывяную соль K₃[Fe(CN)₆]. Раней гэта рэчыва называлі соллю Гмеліна ці чырвонай фарбавальнай соллю. Раствор гэтай солі ў рэакцыі з солямі Fe²⁺ дае рэчыва, афарбаванае ў інтэнсіўны сіні колер, названае турнбулевай сінню.

У 1824 годзе вылучыў з жоўці глікахолевую кіслату, у 1826 годзе сумесна з Ф. Тыдэманам  (руск.) — фермент панкрэатын.

Адным з вучняў Гмеліна ў Гейдэльбергскім універсітэце быў Ф. Вёлер; менавіта Гмелін параіў Вёлеру, які абараніў дысертацыю па медыцыне, заняцца эксперыментальнай хіміяй пад кіраўніцтвам Ё. Берцэліуса.

Зноскі

1. Leopold Gmelin // Who Named It? Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q66683'></a>
2. Leopold Gmelin // Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q18696256'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2664168'></a>
3. Гмелин Леопольд // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135'></a>
4. Матэматычная генеалогія — 1997. Праверана 30 жніўня 2018.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q829984'></a>

Літаратура

• Волков В. А., Вонский Е. В., Кузнецова Г. И. Выдающиеся химики мира. — М.: ВШ, 1991. — 656 с.
• Гмелин Леопольд // Большая советская энциклопедия : ([в 30 т.]) / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд.. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. (руск.)
• Меншуткин Н. А. Очерк развития химических воззрений. — СПб, 1888. — 394 с.