Ладдзя Роспачы (аповесць)

«Ладдзя́ Ро́спачы» — аповесць беларускага пісьменніка Уладзіміра Караткевіча.

Ладдзя Роспачы
альтэрн.: Ладзьдзя Роспачы
Аўтар	Уладзімір Караткевіч
Мова арыгінала	беларуская
Дата першай публікацыі	1968
Апублікаваны ў	Нёман

Гісторыя

Аповесць напісана ў 1964 годзе на беларускай мове, але ўпершыню надрукавана ў часопісе «Нёман» № 2 за 1968 год у перакладзе Васіля Сёмухі на рускую мову. На 23 старонках рукапісу цэнзары зрабілі 296 правак. Толькі ў 1978 годзе выдадзена на беларускай мове.^[1]

У 2010 годзе выйшла непадцэнзурнае выданне, усе раней змененыя і выразаныя фрагменты проста графічна паказаны ў тэксце ў аўтарскім варыянце.

Сюжэт

Аповесць насычана глыбокімі разважаннямі над сэнсам жыцця і лёсам роднай зямлі. У аповесці ўжыта шмат алегарычных сімвалаў. Так, сама Ладдзя Роспачы — Беларусь, якая, пераадольвае змрок забыцця, бяспамяцтва і жахаў, уваскрасае і адраджаецца. Ад смерці і знікнення яе ратуе Гервась Выліваха — жыццялюб, мастак, які не расстаецца з лютняй нават у царстве Смерці, абаронец людзей і шчыры патрыёт роднай зямлі. Уладзімір Караткевіч сцвярджае, што каханне, цярпенне, смех і жартаўлівасць дазволілі беларускаму народу выстаяць у самых неспрыяльных умовах.

Рабі нечаканае, рабі, як не бывае, рабі, як не робіць ніхто, – і тады пераможаш. Нават калі ты слабы, як камар пасярод варожага мора. Таму што толькі дурні разважаюць заўсёды па правілах здаровага сэнсу. Таму што чалавек толькі тады чалавек, калі ён дзёрзка рве панылае наканаванне і плюе на “спрадвечны” закон.

Галоўны герой падання — «небагаты, але добрага роду шляхціч» Гервась Выліваха з места Рагачоўскага, які бавіць час вясёлымі ігрышчамі і ў любоўных прыгодах. Падманутыя мужы абураны Вылівахам, але нічога могуць з ім зрабіць. Урэшце, каралева Бона Сфорца, жонка караля Жыгімонта Старога, аб’язджала ўладанні і завітала ў свой Рагачоўскі замак, абывацелі горада звярнуліся да яе па дапамогу. Пасля сустрэчы Вылівахі з каралевай Бонай да яго прыйшла Смерць і забрала ў падземнае царства.

Экранізацыя

У 1987 годзе на кінастудыі «Беларусьфільм» выйшаў мультыплікацыйны фільм «Ладдзя Роспачы».

Зноскі

1. На 23 старонках рукапісу цэнзары зрабілі Караткевічу 296 правак Архівавана 14 лютага 2021.