Краіны Восі

Краіны нацысцкага блока, Краіны Восі — ваенны блок паміж Германіяй, Італіяй, Японіяй і іншымі краінамі, якія ўдзельнічалі ў другой сусветнай вайне і процістаялі Антыгітлераўскай кааліцыі.

Краіны «восі»

Узгодненае ў студзені 1942 года Трэцім рэйхам і Японскай імперыяй падзел Еўразіі па 70-й даўгаце

•  Трэці рэйх, з 27 верасня 1940
•  Каралеўства Італія, з 27 верасня 1940 да 8 верасня 1943
• Італьянская сацыяльная рэспубліка, з 23 верасня 1943
•  Японская імперыя, з 27 верасня 1940
• Каралеўства Румынія, з 23 лістапада 1940 да 23 жніўня 1944
• Каралеўства Венгрыя, з 20 лістапада 1940 да 15 кастрычніка 1944
• Венгерская дзяржава (рэжым Салашы), з 17 кастрычніка 1944
•  Балгарыя, з 1 сакавіка 1941 да 9 верасня 1944
•  Каралеўства Югаславія, з 25 сакавіка да 27 сакавіка 1941^{[заўв 1]}
• Першая Славацкая рэспубліка, з 24 лістапада 1940
• Незалежная дзяржава Харватыя, з 15 чэрвеня 1941

Саюзнікі і сатэліты

•  Фінляндыя лічыла сябе самастойным бокам канфлікту; гэта пазіцыя падтрымліваецца некаторымі фінскімі гісторыкамі і сёння^[1][2]. Незалежныя гісторыкі звычайна прылічваюць Фінляндыю да краін «восі»^[3][4][5]. Пасля цяжкіх бітваў улетку 1944 года, Фінляндыя выйшла з вайны і заключыла перамір’е з СССР 6 верасня 1944 года (гл. Савецка-фінская вайна, 1941—1944).
•  Тайланд з 25 студзеня 1942 года па верасень 1945 года.
• Ірак у маі 1941 года падчас кароткачасовай англа-іракскай вайны. Ірак пасля дзяржаўнага перавароту пад кіраўніцтвам Рашыда Алі аль-Гайлані запытаў дапамогі ў Германіі і Італіі. Прыбыўшай германскай і італьянскай авіяцыі апынулася недастаткова, і 31 мая мяцеж быў падушаны. Пасля гэтага іракская армія ўдзельнічала ў баях на Блізкім Усходзе на боку Вялікабрытаніі.
• Французская дзяржава (рэжым Вішы) з ліпеня 1940 года па жнівень 1944 года. Фармальна рэжым Вішы захоўваў нейтралітэт, аднак падтрымліваў з Германіяй эканамічнае і іншае супрацоўніцтва; лаяльныя ўраду Вішы ўзброеныя сілы бралі ўдзел у баявых дзеяннях супраць саюзнікаў на тэрыторыях некаторых калоній (гл. Мадагаскарская аперацыя, Сенегальская аперацыя, Сірыйска-Ліванская аперацыя, Габонская аперацыя). У 1943 годзе пры садзейнічанні Германіі ўрад Вішы сфармаваў французскую міліцыю, якая прыняла ўдзел у супраціўленні высадцы саюзнікаў у Францыю.

Калабарацыянісцкія ўрады і адміністрацыі на акупаваных Германіяй тэрыторыях

• Грэчаская дзяржава з 30 красавіка 1941;
• Недычаўская Сербія — гл. ніжэй;
• Нарвегія (рэжым Квіслінга)
• Нідэрланды (рэжым Мюсерта)
• Беларусь (Беларуская цэнтральная рада)

Марыянетачныя дзяржавы на тэрыторыях, занятых Японіяй

Асноўны артыкул: Вялікая ўсходнеазіяцкая сфера ўзаемнага росквіту

• Маньчжоу-го з 27 верасня 1940 года;
• Мэнцзян (Унутраная Манголія) з 27 верасня 1940 года;
• Цэнтральны ўрад Кітайскай рэспублікі з 29 сакавіка 1941 года;
• Дзяржава Бірма з 1 жніўня 1943 года;
• Філіпіны: з 1942 года;
• В’етнамская імперыя з 11 сакавіка 1945 года да 23 жніўня 1945 года;
• Камбоджа з 9 сакавіка 1945 года да 15 красавіка 1945 года;
• Лаос з 1944 да 1945 года;
• Азад Хінд (1943—1945);

Тэрыторыі, занятыя, анексаваныя Італіяй у яе калоніях і марыянетачных дзяржавах

Італьянская каланіяльная імперыя

• Албанскае каралеўства з 1 лістапада 1936 года да 8 верасня 1943 года анексавана Італіяй;
• Каралеўства Чарнагорыя (рэжым С. Дрлевіча), фармальна з 12 ліпеня 1941 года да 8 верасня 1943 года, фактычна — некалькі тыдняў у 1941 годзе;
• іншыя тэрыторыі Італьянскай каланіяльнай імперыі.

Тэрыторыі, акупаваныя і анексаваныя Трэцім рэйхам

Германія і яе сатэліты ў перыяд іх максімальнай тэрытарыяльнай экспансіі ў Еўропе

• Остмарк (Аўстрыя);
• Вестмарк (Саарская вобласць);
• Польшча:
  • Генерал-губернатарства;
  • Вольны горад Данцыг (Гданьск);
  • Вартэланд (Познань);
  • Дыстрыкт Галіцыя;
• Часткі былой Чэхаславакіі:
  • Пратэктарат Багеміі і Маравіі з 15 сакавіка 1939 года;
  • Судэтэнланд (Судэцкая вобласць);
• Люксембург;
•  Данія;
• Нармандскія астравы;
•  Бельгія (генерал-губернатар Фалькенхаўзен);
• Грэчаская дзяржава з 30 красавіка 1941;
• Францыя (акупаваныя землі, уключаючы Эльзас і Латарынгію);
• Албанія c 8 верасня 1943 года;
• Італьянская сацыяльная рэспубліка з 23 верасня 1943 года;
• Часткі былой Югаславіі:
  •  Сербія (уключаючы Банат) — марыянетачны рэжым Недыча з 1 верасня 1941 года;
  • Ніжняя Карынтыя і Ніжняя Штырыя;
  • Славенскае дамабранства (да 1943 гады падпарадкоўваліся Італіі, затым Германіі);
  • Чарнагорыя — марыянетачны рэжым Вукчавіча з 8 верасня 1943 года
  • Незалежная рэспубліка Македонія з 8 верасня 1944 года;
• Венгерская дзяржава з 16 кастрычніка 1944 года;
• Усходнія рэйхскамісарыяты:
  • Украіна;
  • Остланд (Прыбалтыка і Беларусь);
  • Каўказ;
  • Масковія.

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Гл. таксама

• Антыгітлераўская кааліцыя
• Удзельнікі Другой сусветнай вайны
• Тэрытарыяльна-палітычная экспансія Трэцяга рэйха
• Ваеннапалонныя ў СССР падчас Другой сусветнай вайны

Заўвагі

1. Фармальна да нямецка-італьянскага ўварвання 6 красавіка 1941 года

Крыніцы

1. Mäkinen, Esa [in фінская] (2008-10-19). "Professorit: Suomi oli natsi-Saksan liittolainen". Helsingin Sanomat(фін.). Хельсинки. ISSN 0355-2047. Архівавана з арыгінала 22 кастрычніка 2008. Праверана 2013-01-04. Suomi ei käynyt jatkosodassa erillissotaa vaan oli natsi-Saksan liittolainen. Näin ajattelee enemmistö 28 historian professorista, joilta Helsingin Sanomat kysyi, onko perusteltua puhua erillissodasta.
2. Дерябин Ю.С.. Давний миф наконец-то лопнул (руск.). НГ. Независимое военное обозрение (21 лістапада 2008). — Фінскія гісторыкі прызналі саўдзел Хельсінкі ў гітлераўскай агрэсіі супраць СССР. — «28 з 37 фінскіх прафесараў-гісторыкаў, апытаных нядаўна найбуйнейшай газетай краіны «Хельсінгін Санамат», прыйшлі да высновы, што вайна 1941–1944 гадоў супраць Савецкага Саюза, развязаная тагачаснымі кіраўнікамі Суомі, зусім не была «вайной – працягам» (Зімовай вайны 1939–1940 гадоў) або «асобнай» (ад Гітлера) вайной, як дагэтуль сцвярджала большасць фінскіх гістарыёграфаў і палітыкаў, у тым ліку цяперашні прэзідэнт рэспублікі Тар'я Халанен.»  Архівавана з першакрыніцы 20 студзеня 2013. Праверана 4 студзеня 2013.
3. R. L. DiNardo. Germany and the Axis powers from coalition to collapse. University Press of Kansas, 2005. С. 95.
4. Geir Lundestad. The American non-policy towards eastern Europe, 1943—1947. Universitetsforlaget, 1978. С. 287, 454.
5. Yôrām Dinšṭein. War, aggression and self-defence. Cambridge University Press, 2005. С. 35.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Краіны Восі
• (англ.) The Axis Alliance