Віктарыянская эпоха

Віктарыянская эпоха (1837—1901) — перыяд каралявання Вікторыі, каралевы Вялікабрытаніі і Ірландыі, імператрыцы Індыі.

Каралева Вікторыя

Адметнай рысай гэтай эпохі з’яўляецца адсутнасць значных войн (за выключэннем Крымскай), што дазволіла краіне інтэнсіўна развівацца — у прыватнасці ў сферы развіцця інфраструктуры, будаўніцтва чыгунак.

У вобласці эканомікі ў гэты перыяд працягваліся прамысловая рэвалюцыя і развіццё капіталізму. Для сацыяльнага аблічча эпохі характэрны строгі маральны кодэкс (джэнтльменства), які замацаваў кансерватыўныя каштоўнасці і класавыя адрозненні. У вобласці знешняй палітыкі працягвалася каланіяльная экспансія Брытаніі ў Азіі («Вялікая Гульня») і Афрыцы («бойка за Афрыку»).

Гістарычны агляд эпохі

Вікторыя атрымала ў спадчыну прастол пасля смерці свайго дзядзькі, бяздзетнага Вільгельма IV, 20 чэрвеня 1837 года. Вігійскі кабінет лорда Мельбурна, які каралева заспела пры сваім узыходжанні, абапіраўся ў ніжняй палаце на змяшаную большасць, якае толькі збольшага складалася са старых вігаў. У склад яе ўваходзілі, акрамя таго, радыкалы, якія імкнуліся да пашырэння выбарчага права і да кароткатэрміновых парламентаў, а таксама ірландская партыя, кіруемая О’Конелам. Праціўнікі міністэрства, торы, былі адушаўлёныя цвёрдай рашучасцю процідзейнічаць усякаму далейшаму прасоўванню дэмакратычнага прынцыпу. Новыя выбары, прызначаныя з прычыны змены манарха, узмацнілі кансерватыўную партыю. Вялікія гарады Англіі, Шатландыі і Ірландыі галасавалі пераважна на карысць ліберальных і радыкальных фракцый, але англійскія графствы большай часткай абралі праціўнікаў міністэрства.

Тым часам, палітыка ранейшых гадоў стварыла для ўрада значныя цяжкасці. У Канадзе разлад паміж метраполіяй і мясцовым парламентам прыняў небяспечныя памеры. Міністэрства атрымала дазвол прыпыніць дзеянне канадскай канстытуцыі і адправіла ў Канаду графа Дэргама з шырокімі паўнамоцтвамі. Дэргам дзейнічаў энергічна і па-майстэрску, але апазіцыя абвінаваціла яго ў перавышэнні ўлады, з прычыны чаго ён павінен быў скласці з сябе паўнамоцтвы.

Яшчэ ясней слабасць урада выявілася ў ірландскіх справах. Зацвярджэння ірландскага дзесяціннага біля міністэрства магло дамагчыся няйначай, як пасля абсалютнай ліквідацыі апрапрыяцыёнага параграфа.

Віктарыянскае мастацтва і літаратура

Асноўны артыкул: Літаратура Віктарыянскай эпохі

Тыповымі пісьменнікамі віктарыянскай эпохі з’яўляюцца Чарлз Дыкенс, Уільям Мейкпіс Тэкерэй, Энтані Тролап, сёстры Бронтэ, Конан Дойль і Рэдзьярд Кіплінг; паэтамі — Альфрэд Тэнісан, Роберт Браўнінг і Мэцью Арнальд, мастакамі — прэрафаэліты.

Фармуецца і дасягае свайго росквіту брытанская дзіцячая літаратура з характэрным адыходам ад прамой дыдактыкі ў бок бяссэнсіцы і «шкодных саветаў»: Люіс Кэрал, Эдвард Лір, Уільям Рэндс.

Віктарыянская архітэктура

Асноўны артыкул: Віктарыянская архітэктура

У вобласці архітэктуры віктарыянская эпоха адзначана ўсеагульным распаўсюджваннем эклектычнага рэтраспектывізму, асабліва неаготыкі. У англамоўных краінах для абазначэння перыяду эклектыкі выкарыстоўваецца тэрмін «віктарыянская архітэктура».

Спасылкі

• 1876 Victorian England Revisited (англ.)
• Перыёдыка эпохі на Mostly-Victorian.com Архівавана 17 ліпеня 2013. (англ.)
• The Victorian Dictionary (англ.)
• The Victorian Web (англ.)
• The Twilight City (англ.)
• Victorians на сайце Брытанскай бібліятэкі Архівавана 17 мая 2015. (англ.)