Валянцін Навумавіч Рабцэвіч

Валянцін Навумавіч Рабцэвіч (26 лютага 1934 в. Красная, Кіраўскі раён — 29 мая 2008, Мінск) — беларускі гісторык, нумізмат, археолаг. Доктар гістарычных навук (1996), прафесар (1997). Спецыяліст па гісторыі грашовага абарачэння ў ВКЛ і Каралеўстве Польскім. Лічыцца адным з заснавальнікаў беларускай нумізматычнай школы.

Валянцін Рабцэвіч
Валянцін Навумавіч Рабцэвіч
Дата нараджэння	26 лістапада 1934(1934-11-26)
Месца нараджэння	Красная, Кіраўскі раён, Магілёўская вобласць, БССР
Дата смерці	29 мая 2008(2008-05-29) (73 гады)
Месца смерці	Мінск, Беларусь[1]
Грамадзянства	СССР  Беларусь
Род дзейнасці	гісторык, археолаг, нумізмат, калекцыянаванне манет
Навуковая сфера	археалогія, нумізматыка
Месца працы	гістарычны факультэт БДУ
Навуковая ступень	доктар гістарычных навук (1996)
Навуковае званне	прафесар (1997)
Альма-матар	гістарычны факультэт БДУ (1957)
Прэміі	прэмія імя У. І. Пічэты

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Рабцэвіч.

Біяграфія

Скончыў у 1957 годзе гістарычны факультэт БДУ. У 1957—1959 — супрацоўнік арганізацыйнай групы Дзяржаўнага музея БССР. У 1959—1963 гадах вучыўся ў аспірантуры Дзяржаўнага Эрмітажу СССР пад кіраўніцтвам доктара гістарычных навук І. Г. Спаскага.

У 1964 абараніў у Ленінградскім аддзяленні Інстытута археалогіі АН СССР кандыдацкую дысертацыю па тэме «Тапаграфія манетных скарбаў на тэрыторыі Беларусі»^[2].

З 1963 працаваў на гістарычным факультэце БДУ, спачатку выкладчыкам, з 1970 — дацэнтам кафедры гісторыі старажытнага свету і сярэдніх вякоў, з 1973 — кафедры археалогіі, этнаграфіі і дапаможных дысцыплін БДУ, з 1997 — прафесар.

У 1996 годзе абараніў доктарскую дысертацыю па тэме «Расійска-„польскія“ манетныя эмісіі эпохі Пятра I»^[2].

Навуковая дзейнасць

Вывучаў гісторыю грашовага звароту ВКЛ і Кароны, тапаграфію манетных скарбаў на Беларусі. Аўтар класічных манаграфій «О чем рассказывают монеты», «Нумизматика Беларуси», «Российско-польские монетные эмиссии эпохи Петра I», больш 70 навуковых прац і 300 навукова-папулярных артыкулаў у перыёдыцы і энцыклапедычных выданнях.

На аснове ўласнай калекцыі манет стварыў нумізматычны кабінет БДУ. Прадстаўляў Беларусь у Нумізматычнай камісіі Нацыянальнага камітэта гісторыкаў СССР.

Дзякуючы яго намаганням на Беларусі засталася частка ўнікальнага грашова-рэчавага скарбу 15 ст. (сярод рэчаў г.зв. «пояс Вітаўта»).

Археалагічная праца

Удзельнічаў у вывучэнні і раскопках археалагічных помнікаў:

• Ветачка, Рагачоўскі раён
• Гадзілавічы, Рагачоўскі раён
• Каласы, Рагачоўскі раён
• Мадора, Рагачоўскі раён
• Навасёлкі ў межах Мядзела
• Нагаўкі, Мядзельскі раён
• Наўры, Мядзельскі раён
• Цагельня, Рагачоўскі раён
• Юдзічы, Рагачоўскі раён

Узнагароды

Лаўрэат прэміі імя У. І. Пічэты (БДУ). Залаты знак Польскага нумізматычнага таварыства^[2].

Навуковыя артыкулы і кнігі

«Пояс Вітаўта» з в. Літва, Нацыянальны гістарычны музей Рэспублікі Беларусь

• Монетные клады второй четверти 18 в. на территории Чернигово-Северской земли и Восточной Белоруссии // Нумизматика и сфрагистика, вып.1, Киев, 1963;
• Шотландские монеты первой половины 17 века в кладах Белоруссии и соседних районов // Нумизматика и эпиграфика, т.4, Москва, 1963;
• Обращение пражского гроша на западнорусских землях // Государственный Эрмитаж, 1764—1964, Ленинград, 1964;
• Два монетно-вещевых клада 9 века из Витебской области // Нумизматика и эпиграфика, т.5, Москва, 1965;
• Куфические дирхемы на территории Белоруссии // Древности Белоруссии, Минск, 1966;
• Основные итоги нумизматических исследований в БССР // Белорусские древности, Минск, 1967;
• Находки античных монет на территории Белоруссии // Вопросы истории, Минск, 1968;
• Некоторые вопросы обращения медной монеты на территории Польши // 1 Międzynarodowy kongres archeologii słowiańskiej, Wrocław, 1968;
• О чём рассказывают монеты, 1-е выд., Минск, 1968
• Русская монетная медь XVII века в кладах Белоруссии и Украины // Древности Белоруссии, Минск, 1969;
• Нумизматика // Историческое краевединие Белоруссии, Минск, 1970;
• Некоторые вопросы тезаврации сокровищ // Вопросы истории древнего мира и средних веков, Минск, 1972;
• Новые монеты Дегтянского клада // Беларускія старажытнасці, Мінск, 1972;
• Денежное обращение // Очерки по археологии Белоруссии, Минск, 1972 — у суаўтарстве з Г. Штыхавым;
• Раковецкий клад // Науч. сессия, посв. памяти профессора Д. Г. Капанадзе, Тбилиси, 1972;
• Мароськовский клад 17в. // Вопросы истории древнего мира и средних веков, Минск, 1974;
• Коз’янковский клад // АО Москва, 1974
• О чём рассказывают монеты, 2-е выд., Минск, 1978;
• Skarby monet z XVI i XVII wieku na terenie obwodu Brzeskiego I Grodzieńskiego Białoruskiej SRR // Prace i materiały Muzeum frcheologicznego I etnograficznego w Łodzi. Seria numizmatyczna i konserwatorska, № 6, 1986;
• «Бумаги М. Г. Деммени» как источник по истории монетного производства Петровкой эпохи // Краткие тезисы докладов и сообщений научной конференции «Новое в советской нумизматике и нумизматическом музееведении», Ленинград, 1987;
• Тинф Петра І (в поисках прототипа) // Великий Октябрь и зарубежные славянские страны: XI Всесоюзная науч.конф. историков-славистов, Минск, 1988;
• Putywlskie і sewskie czechy // Prace i materiały Muzeum frcheologicznego I etnograficznego w Łodzi. Seria numizmatyczna i konserwatorska, № 8, 1988
• Российско-«польские» монетные эмиссии эпохи Петра І // Славяне: адзінства і мнагастайнасць: тэз. дак. і павед. міжн. канф., Мінск, 1990;
• Археалогія і нумізматыка Беларусі — энцыклапедыя, (частка артыкулаў), Мінск, 1993;
• Нумизматика Беларуси, Минск, 1995;
• Клады: атрибуция, классификация, интерпритации// Банкаўскі веснік, жнів. 2005.

Зноскі

1. https://charter97.org/ru/news/2008/5/29/6970/ Праверана 14 лютага 2017.
2. Марозаў 2022.

Літаратура

• РАБЦЭВІЧ Валянцін Навумавіч // Сучасныя беларускія даследчыкі гісторыі Вялікага Княства Літоўскага : біябібліяграфічны даведнік / С. П. Марозаў. — Гродна-Каўнас: ЮрСаПрынт, 2022. — 290 с. — ISBN 978-985-7257-57-7, 978-609-96340-1-2.

Спасылкі

• Пералік асноўных апублікаваных прац В. Рабцэвіча(недаступная спасылка) (руск.)
• Ваганов С. Загадка Рябцевича // Народная Воля, № 83-84. 6 чэрв. 2008 (руск.)