Бертальд Брэхт

Бе́ртальд Брэхт (ням.: Berthold Brecht [ˈbɛɐ̯tɔlt ˈbʁɛçt]; народжаны Ойген Бе́ртальд Фры́дрых Брэхт, ням.: Eugen Berthold Friedrich Brecht; 10 лютага 1898, Аўгсбург, Баварыя, Германія — 14 жніўня 1956, Усходні Берлін, ГДР) — лічыцца найбольш уплывовым нямецкім драматургам і паэтам XX стагоддзя. Брэхту прыпісваецца заснаванне Эпічнага Тэатру («дыялектычнага тэатру»).

Бертальд Брэхт
ням.: Bertolt Brecht
Асабістыя звесткі
Імя пры нараджэнні	ням.: Eugen Berthold Friedrich Brecht
Псеўданімы	Bertolt Brecht і Berthold Larsen[1]
Дата нараджэння	10 лютага 1898(1898-02-10)[2][3][…]
Месца нараджэння	Аўгсбург, Германская імперыя, Каралеўства Баварыя[4]
Дата смерці	14 жніўня 1956(1956-08-14)[5][2][…] (58 гадоў)
Месца смерці	Усходні Берлін, Берлін, ГДР[6]
Пахаванне	Даратэенштацкія могілкі[d][7]
Грамадзянства	Германская імперыя  ГДР  Веймарская рэспубліка  Аўстрыя[8]
Жонка	Марыяна Цоф[d] і Хелена Вайгель[d]
Дзеці	Стэфан Брэхт[d], Ханна Хіоб[d], Барбара Брэхт-Шаль[d], Michel Berlau[d] і Frank Banholzer[d]
Альма-матар	Мюнхенскі ўніверсітэт Людвіга-Максіміліяна (1921)[9]
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	драматург, паэт-песеннік, сцэнарыст, тэатральны рэжысёр, паэт, лібрэтыст, літаратурны крытык, пісьменнік, кінарэжысёр, рэжысёр
Мова твораў	нямецкая
Грамадская дзейнасць
Партыя	Незалежная сацыял-дэмакратычная партыя Германіі
Член у	Берлінская акадэмія мастацтваў Акадэмія мастацтваў ГДР[d]
Узнагароды	star on Playwrights' Sidewalk[d]
Подпіс
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Брэхт жадаў стварыць тэатр, які б прымушаў гледача да роздумаў, а не да суадчування. Дзеля гэтага ён значна «аддаліў» і дэаілюзыяваў (пазбавіў ілюзій) гульню акцёраў, каб зрабіць гульню падобную да звычайнага жыцця (Брэхт называў гэта «эфектам аддаленасці». Акцёры мелі б аналізаваць і сінтэзаваць, то бок, глядзець на ролю звонку, каб, з часам, цалкам свядома дзейнічаць дакладна так, як дзейнічаў пэўны персанаж.

Біяграфія

У 1917—20 гадах слухаў лекцыі па медыцыне, філасофіі, тэатразнаўстве ў Мюнхенскім універсітэце.

Літаратурную дзейнасць пачаў у 1914 годзн антываеннымі вершамі. У 1933—47 у эміграцыі. Заснавальнік і кіраўнік тэатра «Берлінер ансамбль» (1949—51).

У процівагу драматычнаму (арыстоцелеўскаму) стварыў т. зв. «эпічны тэатр» (неарыстоцелеўскі), асноўныя прынцыпы якога — зварот да розуму і аналітычных здольнасцей (а не эмоцый), супрацьпастаўленне гледачоў падзеям на сцэне (а не суперажыванне). Галоўная роля адводзілася «эфекту адчужэння», які дазваляў паказаць вядомае з нечаканага боку і дасягаўся праз мноства прыёмаў: выкарыстанне класічных сюжэтаў, адмаўленне ад падкрэсленай псіхалагізацыі і індывідуалізацыі, часта адсутнасць гістарычнага касцюма, непасрэдная апеляцыя да публікі, пантаміма, зонгі, спрошчаны рэквізіт, уключэнне ў спектаклі кінакадраў і г.д.

З пачатку, Брэхт даў сваёй канцэпцыі назву «эпічны тэатр», але, з часам, прапанаваў выкарыстоўваць называць яго «дыялектычным тэатрам». Дыялектычнасць тэатру Брэхта палягае ў тым, што ён прыводзіць да канфлікту паміж разважаннем і навучаннем, што мае нішчыць «эмацыйную заангажаванасць» у гледачоў, дасягаючы, такім чынам, «эфект аддаленасці».

Аўтар п’ес «Што той салдат, што гэты» (1927), «Трохграшовая опера» (1928), «Маці» (1933), «Жыццё Галілея» (1938—39), «Матухна Кураж і яе дзеці» (1941), «Добры чалавек з Сезуана» (1938—40), раманаў «Трохграшовы раман» (1934), «Справы пана Юлія Цэзара» (не скончаны, 1949), апавяданняў, вершаў, песень (зборнікі «Хатнія казанні Бертальда Брэхта», 1927; «Свэндбаргскія вершы», 1939, і інш.), тэарэтычных прац («Малы арганон для тэатра», 1949, і інш.).

Беларускія пераклады

Яго творы на беларускую мову перакладалі Рыгор Барадулін, Васіль Сёмуха, Лявон Баршчэўскі, Пятро Бітэль, Янка Брыль, Аляксей Зарыцкі, Уладзімір Папковіч, Язэп Семяжон.

• Брэхт, Б. На шалях праўды: Выбр. лірыка / Прадм. і перакл. з ням. Л. Баршчэўскага. — Мн., 1988. («Паэзія народаў свету»).
• Брэхт, Б. Узлёт Артура Уі, які можна было спыніць: трагіфарс / Перакл. з ням. В. Сёмухі, прадм. Л. Баршчэўскага. — Мн., 2019. («Драматургі свету»).
• Брэхт, Б. Выбраныя вершы / перакл. з ням. Л. Баршчэўскага. — Мн., 2023. («Паэты планеты»).

Зноскі

1. Czech National Authority Database Праверана 30 жніўня 2020.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863'></a>
2. Bertolt Brecht // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741'></a>
3. Bertolt Brecht // Internet Broadway Database — 2000. Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q31964'></a>
4. Брехт Бертольт // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135'></a>
5. Брехт Бертольт // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 27 верасня 2015.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135'></a>
6. Brecht-Handbuch / пад рэд. J. Knopf — J.B. Metzler. — Т. 5. — С. 130.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1661918'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1504631'></a>
7. https://www.berlin.de/sehenswuerdigkeiten/3560069-3558930-dorotheenstaedtischer-friedhof.html Праверана 25 студзеня 2022.
8. https://www.bmeia.gv.at/oesterreich-bibliotheken/kaffeehaus-feuilleton/detail/article/zum-50-todestag-von-bert-brecht/
9. https://www.universitaetsarchiv.uni-muenchen.de/monatsstueck/2010/september_2010/index.html Праверана 25 студзеня 2022.

Літаратура

• Е. А. Лявонава. Брэхт // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 3: Беларусы — Варанец / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 3. — 511 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0068-4 (т. 3).

Спасылкі

• Брэхт Бэртальд «Узлёт Артура Уі, які можна было спыніць» у перакладзе Васіля Сёмухі.