Букса

Букса (ад ням.: Büchse — скрынка, першапачаткова з самшытавая) — сталёвая або чыгунная скрынка, усярэдзіне якой размешчаны падшыпнік слізгацення, ўкладыш, змазачных матэрыял і прылада для падачы змазачнага матэрыялу да шыйцы восі, альбо падшыпнік качэння і змазачны матэрыял^[1].

Букса, 1913 год

Букс за’яўляецца сувязным звяном паміж колавай парай і рамай вагона, лакаматыва або іх каляскай. Для абмежавання перамяшчэння буксуе мае накіроўвалыя, ланцужкі, шпінтоны або жорстка злучаецца з рамай каляскі небудзь колавай парай. Для прадухілення забруджвання змазкі буксуе мае уплотняющее прылада.

• Сківічная букса — калі яна свабодна ўстаўляецца ў спецыяльны выраз у раме каляскі.
• Бяссківічная букса — калі сувязь паміж калыскай і буксай забяспечваюць спецыяльныя ланцужкі з шарнірамі.

Другі спосаб мацавання (бяссківічная букса) добры адсутнасцю дэталяў, схільных да трэння слізгацення, такія буксы надзейней сківічных.

Будова буксы

Букса з падшыпнікам слізгацення

Букса з падшыпнікам слізгацення

Шыйка восі колавай пары верхнім бокам абапіраецца на падшыпнік слізгацення з укладышам з антыфрыкцыйнага матэрыялу (як правіла, бабіт). У ніжнюю частку скрынкі буксы заліваецца змазачнае масла. Да ніжняга баку шыйкі восі колавай пары масла падаецца польстарам. Корпус буксы зачынены вечкам.

Польстар уяўляе сабой падспружыненую паўкруглую металічную пласціну, на якую насунута польстарная шчотка.

Польстарная шчотка — тэкстыльны выраб, апранаецца на польстарную пласціну, тканкавая паверхня яе змазвае шыйку восі. Тэкстыльныя ніткі, якія звісаюць з польстарнай шчоткі, з’яўляюцца кнотам, па якім масла паступае да шыйкі восі.

На чыгуначнай станцыі аглядчык вагонаў абыходзіць састаў, адкрывае вечка кожнай буксы, правярае яе тэхнічны стан, пры неабходнасці далівае масла з палівачкі (масленкі).

Аглядчык вагонаў носіць з сабой малаток з доўгай дзяржальняй, якім ён на слых правярае, ці няма на бандажы вагоннага кола расколіны (б’е малатком па бандажы). Гэтым жа малатком, дзейнічаючы як гакам, ён адкрывае вечка буксы.

У XXI стагоддзі буксы з падшыпнікамі слізгацення можна ўбачыць, бадай, толькі ў музеях, іх выцеснілі буксы з падшыпнікамі качэння.

Букса з падшыпнікам качэння

Каляска чыгуначнай цыстэрны, буксы з падшыпнікамі качэння

Шыйка восі колавай пары круціцца ў ролікавым падшыпніку качэння, змазка — кансістэнтная («ВРА» або «Буксол»). Тэхнічнае абслугоўванне і рэгуляванне ажыццяўляюцца, як правіла, у вагонным дэпо.

Буксы з падшыпнікамі качэння аказваюць меншы супраціў руху, лакаматыву лягчэй везці цягнік.

Гл. таксама

• Кран-букса
• ПАНАБ, сістэма для дыягностыкі вагонных букс

Зноскі

1. Букса // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.

Літаратура

• Фрик Э. Л. Букса // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
• Большая советская энциклопедия : ([в 30 т.]) / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд.. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. (руск.)