Ачэх (правінцыя)

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Ачэх.

Ачэх (індан.: Nanggroe Aceh Darussalam, نڠغرو اتچيه دارالشلام) — правінцыя Інданезіі, займае паўночны ўскраек вострава Суматра. Адміністрацыйны цэнтр — горад Банда-Ачэх.

Ачэх
індан.: індан.: Nanggroe Aceh Darussalam
Герб[d] Сцяг
Краіна	Інданезія[1]
Уваходзіць у	Інданезія[1]
Адміністрацыйны цэнтр	Банда-Ачех
Дата ўтварэння	7 снежня 1956
Губернатар	Ірвандзі Юсуф
Афіцыйныя мовы	інданезійская мова, ачэх
Насельніцтва	1 685 698 (2 010)
Нацыянальны склад	Ачэх (50 %), Яванцы (16 %), Гаё (12 %), Аласы (4 %), Сінгкілі (3 %), Сімеулу (2 %)[2]
Канфесійны склад	Іслам (97,6 %), Хрысціянства (1,7 %), Індуізм (0,08 %), Будызм (0,55 %)
Плошча	251000 км²
Вышыня над узроўнем мора	125 м
Часавы пояс	UTC+7
Код ISO 3166-2	ID-AC
Паштовыя індэксы	23xxx, 24xxx
Код аўтам. нумароў	BL
Афіцыйны сайт
Дэвіз	Pancacita (Five Goals)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ачэх

Галоўная рэлігія — іслам (суніцкі) (97,6%).

Гісторыя

Султанат Ачэх.

Да пачатку 1904 года існаваў незалежны Султанат Ачэх.

Падчас і пасля перыяду галандскай акупацыі Інданезіі насельніцтва Ачэху змагалася за незалежнасць. 4 снежня 1976 года было абвешчана стварэнне Дзяржавы Ачэх, якая было адразу ж спынена сілай цэнтральнымі інданезійскімі ўладамі.

У снежні 2004 года правінцыя сур'ёзна пацярпела ад цунамі. Эпіцэнтр землятрусу, які выклікаў цунамі, знаходзіўся ў акіяне ў непасрэднай блізкасці ад правінцыі. Паводка затапіла вялікую тэрыторыю, загінула мноства людзей, панесла значныя страты хаты, дарогі, палі, камунікацыі.

Палітыка

Сцяг Руху за Свабодны Ачэх

У жніўні 2005 года ў Хельсінкі было падпісана мірнае пагадненне (Мемарандум аб узаемаразуменні) паміж уладамі краіны і групоўкай «Свабодны Ачэх», якое павінна пакласці канец 30-гадовай грамадзянскай вайне ў правінцыі, падчас якой загінулі каля 15 тыс. чалавек (большасць з іх — мірныя жыхары).

Згодна з дакументам, паўстанцы цалкам адмовіліся ад патрабаванні незалежнасці правінцыі і спынілі ўзброеную барацьбу. Узамен Ачэху дадзены статус «асаблівай аўтаноміі», і ўрад паабяцала вывесці войскі з рэгіёну. Акрамя таго, урад абавязаўся вызваліць усіх паўстанцаў, якія знаходзяцца ў інданезійскіх турмах, і прадаставіў мясцовым уладам большы кантроль над прыроднымі рэсурсамі (прыродны газ, лес і кава).

У сярэдзіне верасня 2005 года ў адпаведнасці з пагадненнем пачалося раззбраенне ачэхскіх сепаратыстаў пад кантролем міжнародных назіральнікаў. Напярэдадні інданезійскі ўрад вывеў з Ачэху каля паўтары тысячы паліцэйскіх. Паводле пагаднення, да канца гэтага года Ачэх павінны пакінуць усё інданезійскія паліцэйскія і ваенныя.

Адміністрацыйны падзел

Правінцыя Ачэх дзеліцца на 18 акруг (kabupaten) і 5 гарадскіх муніцыпалітэтаў (kota):

Адміністрацыйны падзел правінцыі Ачэх

№	Адм. адзінка	Адм. цэнтр	Год утварэння	Тэрыторыя, км²	Насельніцтва, чал. (2010)
1	Сабанг (горад)		1967	153,00	30 647
2	Банда-Ачэх (горад)		1956	61,36	224 209
3	Вялікі Ачэх	Джантха	1956	2969,00	350 225
4	Ачэх-Джая	Чаланг	2002	3817,00	76 892
5	Підзі	Сіглі	1956	2856,52	378 278
6	Підзіджая	Меўрэуду	2007	574,44	132 858
7	Біроэн	Біроэн	1999	1901,22	389 024
8	Паўночны Ачэх	Лхаксукон	1956	3236,86	529 746
9	Лхаксёмаве (горад)		2001	181,06	170 504
10	Бенэрмерыях	Сімпанг Ціга Редэлонг	2003	1457,34	121 870
11	Цэнтральны Ачэх	Такенган	1956	4315,14	175 329
12	Заходні Ачэх	Меулабох	1956	2927,95	172 896
13	Наганрая	Сука Макмуе	2002	3928,00	138 670
14	Паўднёва-Заходні Ачэх	Блангпідзіе	2002	2334,01	125 991
15	Гаёлуэс	Блангкеджэрен	2002	5719,57	79 592
16	Усходні Ачэх	Ідзі Раёк	1956	6040,60	359 280
17	Лангса (горад)		2001	262,41	148 904
18	Ачэх-Таміянг	Каранг Бару	2002	1939,72	250 992
19	Паўднёва-Усходні Ачэх	Кутачане	1974	4189,26	178 852
20	Паўднёвы Ачэх	Тапактуан	1956	3851,69	202 003
21	Субулусалам (горад)		2007	1011,00	67 316
22	Ачэх-Сінкіл (Уваходзіць у Астравы Баніяк)	Сінкіл	1999	2597,00	102 213
23	Сімёлуэ	Сінабанг	1999	2051,48	80 279
	Усяго			58 375,63	4 486 570

Гл. таксама

• Ачэхская вайна
• Ачэхскі канфлікт
• Ачэх, султанат
• Суматра

Зноскі

1. Indonesian Minister of Home Affairs Decree 100.1.1-6117 Of 2022 — С. 31.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q118697978'></a>
2. Indonesia's Population: Ethnicity and Religion in a Changing Political Landscape. Institute of Southeast Asian Studies. 2003.