Армянская сакрэтная армія вызвалення Арменіі

Армянская сакрэтная армія вызвалення Арменіі (АСАЛА) (англ.: Armenian Secret Army for the Liberation of Armenia (ASALA), арм.: Հայաստանի Ազատագրութեան Հայ Գաղտնի Բանակ, ՀԱՀԳԲ) — армянская ваенізаваная арганізацыя, што існавала з 1975 года^[4] да пачатку 1990-х^[5].

Армянская сакрэтная армія вызвалення Арменіі (АСАЛА)
арм.: Հայաստանի ազատագրության հայ գաղտնի բանակ
Ідэалогія	Марксізм-ленінізм
Этнічная прыналежнасць	Армяне
Дэвіз	«Узброенае змаганне і слушная палітычная лінія — шлях да Арменіі» і «Жыве рэвалюцыйная салідарнасць прыгнечаных народаў»[1].
Лідары	Акоп Акапян, Геворк Ачэмян
Штаб-кватэра	Бейрут, Ліван
Актыўная ў	Еўропа, Блізкі Усход
Сфарміравана	1975[2]
Расфарміравана	1988
Саюзнікі	Падазраваліся ў сувязях з палестынскай групоўкай Абу Нідаля, курдскімі сепаратыстамі і Сірыяй[3]
Колькасць членаў	Хаваецца
Буйныя акцыі	Аперацыя ВАН, выбух у аэрапорце Арлі, іншыя…

У некаторых крыніцах завецца тэрарыстычнай^{[6][7][8][9][10][11][12][13][14][15][16][17][18]}, у іншых — партызанскай^{[19][20][21][22]} або ўзброенай^[23] арганізацыяй. АСЕЛА была ўлучана ў спіс тэрарыстычных арганізацый дзярждэпартаментам ЗША ў 1980-х, але пасля са спіса была выключана^[24].

У выніку нападаў і забойстваў АСАЛА загінула 46 і было паранена 299 чалавек. Заяўленыя мэты АСАЛА былі «вымусіць урад Турцыі публічна прызнаць сваю адказнасць за гібель 1,5 мільёна армян, выплаціць рэпарацыі і саступіць тэрыторыі гістарычнай Арменіі»^[25]. Асноўнай мэтай было аднаўленне гістарычнай Арменіі, якая ўлучала б у сябе тэрыторыі ўсходняй Турцыі і Армянскай ССР^[26]. Гэтыя землі, Вільсанаўскую Арменію, абяцаў армянам у 1920 годзе прэзідэнт ЗША Вудра Вільсан па нератыфікаванаму Сеўрскаму мірнаму дагавору^[27]. Група дэкларавала марксісцка-ленінскія пагляды, кіраўніком групы быў Акоп Акапян (Аруцюн Тагушан), які быў забіты на парозе ўласнага дома ў Афінах у 1988 годзе.

Крыніцы

1. газета «Азг» (Ереван), 20 янв., 2005
2. https://www.trackingterrorism.org/group/armenian-secret-army-liberation-armenia-asala Праверана 23 верасня 2021.
3. Terrorist Group Profiles. DIANE Publishing, 1989. ISBN 1-56806-864-6, 9781568068640, стр. 32
4. Hunsicker (2006). Understanding International Counter Terrorism. Universal-Publishers. p. 431. ISBN 1-58112-905-X.
5. Roy, Olivier. Turkey Today: A European Nation? p. 170. Roy suggests that the Orly incident led to «dissension end[ing] in the settling of scores in which ASALA militants killed each other in their camp at Bekaa (Al-Biqa, Lebanon)… (It) practically disappeared. It resurfaced once again, however, to assassinate important members of the Lebanese section of the Dashnak Party (March 1985 — May 1986).»
6. John E. Jessup. An encyclopedic dictionary of conflict and conflict resolution, 1945—1996. Greenwood Publishing Group, 1998. ISBN 0-313-28112-2, ISBN 978-0-313-28112-9, p. 39
7. Michel Wieviorka, David Gordon White. The making of terrorism. University of Chicago Press, 1993. ISBN 0-226-89650-1, ISBN 978-0-226-89650-2, p. 256
8. Bruce Hoffman. Inside terrorism. Columbia University Press, 2006. ISBN 0-231-12699-9, ISBN 978-0-231-12699-1, p. 71
9. Arthur E. Gerringer. Terrorism: From One Millennium to the Next. — 2002. — С. 239. — 548 с. — ISBN 0595242863, 9780595242863.

   ASALA is an ethnic terrorist organization founded in 1975 on Marxist-Leninist ideology and has generated associations with leftist and separatists groups worldwide, to include the Abu Nidal Organization and the Red Army Faction

10. Rouben Paul Adalian. Historical Dictionary of Armenia. — Scarecrow Press, 2010. — С. 169. — 750 с. — ISBN 9780810874503.

    Armenian Secret Army for the Liberation of Armenia (ASALA). Clandestine terrorist organization.

11. Terrorist Group Profiles. — DIANE Publishing, 1989. — С. 32. — 131 с. — ISBN 9781568068640.
12. Gérard Chaliand and Arnaud Blin. The History of Terrorism from Antiquity to Al Qaeda. — University of California Press, 2007. — С. 38. — ISBN 978-0-520-24533-4.
13. Harvey W. Kushner. Encyclopedia of Terrorism. — Sage Publications, 2003. — С. 46. — ISBN 0-7619-2408-6.
14. Sean K. Anderson, Stephen Sloan. Historical Dictionary of Terrorism. — The Scarecrow Press, Inc., 2009. — С. 48. — ISBN 978-0-8108-5764-3, 978-0-8108-6311-8.
15. Thomas de Waal. Great Catastrophe: Armenians and Turks in the Shadow of Genocide. — Oxford University Press. — С. 265.
16. Laura Dugana, Julie Y.Huang, Gary LaFree, Clark McCauley. Sudden desistance from terrorism: The Armenian Secret Army for the Liberation of Armenia and the Justice Commandos of the Armenian Genocide. — Taylor & Francis, 2008. — С. 231-249.
17. Bonnie Cordes, Bruce Hoffman, Brian M. Jenkins, Konrad Kellen, Sue Moran, William Sater. Trends in International Terrorism, 1982 and 1983. — RAND, 1984. — С. 5.
18. Anthony Kellett, Bruce Beanlands, James Deacon. Terrorism in Canada 1960-1989. — С. 65-66. — ISBN 0-662-18303-7.
19. Political dissent: an international guide to dissident, extra-parliamentary, guerrilla, and illegal political movements, by Henry W. Degenhardt, Alan John Day, Gale Research Company, 1983, p. 489
20. Remembring with Vengeance, by Pico Iyer // Time magazine, № 32, 8 Aug, 1983
21. The Caucasus: an introduction, by Frederik Coene, 2009—238 pages, p. 221
22. The history of Turkey, by Douglas Arthur Howard — 2001—241 pages, p. 161
23. Untold Histories of the Middle East, by Amy Singer, Christoph Neumann, Selcuk Somel — 2010—240 pages, p. 27
24. United States Department of State. Patterns of Global Terrorism Report: 1989 Архівавана 19 лютага 2014., p 57
25. U.S. Department of State. "Appendix B". Patterns of Global Terrorism Report - 1996 . {{cite book}}: |access-date= патрабуе |url= (даведка)
26. Terrorist Group Profiles. DIANE Publishing, 1989. p. 32
27. Pitman, Paul M. Turkey: A Country Study. Washington, D.C.: The Federal Research Division of the Library of Congress, 283, 354—355

Спасылкі

• Организация азатамартиков и бывших политзаключенных (АСАЛА) «Ухт Арарати» Архівавана 19 кастрычніка 2019.
• Армянская секретная армия освобождения Армении (ASALA) Архівавана 15 ліпеня 2015.