From Wikipedia, the free encyclopedia
Араторыя (лац.: oratorium, італ.: oratorio) — буйная шматчасткавая кампазіцыя для спевакоў-салістаў (часам чытальніка), хору і сімфанічнага аркестра пераважна эпіка-драматычнага характару, прызначаная для канцэртнага выканання. Мае агульныя рысы з операй (сюжэт, наяўнасць арый, рэчытатываў, ансамбляў, хароў), адрозніваецца ад яе адсутнасцю акцёрскай ігры, дэкарацый (як выключэнне бываюць сцэнічныя араторыі), перавагай апавядальнасці над драматычным дзеяннем. У параўнанні з кантатай мае большыя памеры, ярка выражаную сюжэтную аснову.
| Араторыя | |
|---|---|
| Дата заснавання / стварэння | 1700-я |
 | |
| Краіна паходжання | |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Зарадзілася на мяжы 16—17 стагоддзяў у Італіі. На пачатку араторыі пісалі на біблейскія, евангельскія або антычныя сюжэты. Росквіт жанру ў 18 стагоддзі звязаны з творчасцю Г. Ф. Гендэля, які стварыў класічны тып манументальнай героіка-эпічнай араторыі, і І. С. Баха, пасіёны якога насычаны глыбокім філасофскім зместам. Пад уплывам асаблівасцяў розных нацыянальных культур араторыя мадыфікавалася. Адбывалася яе сімфанізацыя (кампазітары венскай класічнай школы) або лірызацыя (кампазітары-рамантыкі). У 20 стагоддзі адрадзілася цікавасць да араторыі, якая інтэнсіўна збліжаецца з операй, кантатай, сімфоніяй.
У беларускай музыцы першыя араторыі створаны у 1930-я гады (блізкая да араторыі вакальна-сімфанічная паэма «Над ракою Арэсай» М. Аладава, незакончаная араторыя «Вызваленне» Яўгена Цікоцкага).
У 1960-я гады напісаны араторыі «Песня пра Кубу» С. Картэса, «Званы» Я. Глебава, «Мы—беларусы» К. Цесакова, першая камерная араторыя «Песні Хірасімы» (для чытальніка, салістаў — барытона і сапрана) Дзмітрыя Смольскага.
З 1970-х гадоў беларускія араторыі вылучаюцца разнастайнасцю тэматыкі і жанравымі разнавіднасцямі. Сярод найбольш значных — «Мая радзіма» Дз. Смольскага, «Свяці, зара» Я.Глебава, «Зямля Беларусі» У. Дарохіна, «Памяці паэта» С. Картэса, «Памяць Хатыні» В. Войцека, «Хатынь» К. Цесакова.
У 1980-1990-х гадах створаны «Бітва за Беларусь» А. Багатырова, «Лісткі з календара» А. Залётнева, «сказ пра Ігара» і «Іканастас» Л. Шлег, «Зорка паэта» Э. Наско, «Беларускае вяселле» К. Цесакова і інш.
Большасць беларускіх араторый ярка публіцыстычныя, напоўненыя грамадзянскім пафасам. Для іх уласціва апора на беларускую паэзію, прыёмы развіцця, інтанацыйныя і ладавыя асаблівасці беларускага музычнага фальклору, увядзенне нацыянальных інструментаў.
У шэрагу араторый выкарыстаны новыя сродкі выразнасці, у тым ліку прыёмы моўнай дэкламацыі з фіксаванымі гукавышыннай лініяй і рытмам, санорныя эфекты, элементы алеаторыкі, серыйнай тэхнікі, падпарадкаваныя мастацкім мэтам.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
