Агнястрэльная зброя

Першая згадка пра сумесі серы, салетры і вугалю расліннага паходжання для атрымання хутка палаючага парашка вядома з кітайскага манускрыпта для алхімікаў напісанага каля 808 года нашай эры. Аднак, чорны порах -- адносна слабае выбуховае рэчыва. Пры падпальванні на адкрытым паветры ён не выбухае, а толькі моцна гарыць. Пры падпальванні ў закрытым пасудзіне ён стварае ўмераны ціск. Першапачаткова порах выкарыстоўваўся ў рытуальных мэтах, пазней для стварэння петард і феерверкаў^[1].

Першая агнястрэльная зброя — драўляная «Вогненная дзіда», прататып ручніцы — з’явілася ў Кітаі, хронікі зафіксавалі яе прымяненне ў 1132 годзе^[2], але лічыцца, што агнястрэльная зброя там з’явілася ў X ст.

Не дужа добра даследавана, якое месца ў гісторыі ўзнікнення агнястрэльнай зброі займае грэчаскі агонь, бо, з аднаго боку, ён вядомы са значна даўнейшага часу, але, з іншага боку, няма яснасці ў спосабе яго кідання. Аднак ужо ў «Кнізе агнёў для спальвання ворагаў» (Liber ignium ad comburendos hostes), напісанай каля 1250 года^[3] або ў канцы XIII стагоддзя^[4] Маркам Грэкам, пры апісанні пэўнага складу грэчаскага агню прыводзіцца цалкам пэўнае апісанне спосабу кідання: «1 частка каніфолі, 1 частка серы, 6 частак салетры ў тонка здробненым выглядзе растварыць у ільняным або лаўровым алеі, затым пакласці ў трубу або ў драўляны ствол і запаліць. Зарад адразу ляціць у любым кірунку і ўсё знішчае агнём»^[5]. Відаць, стрэл здзяйсняўся менавіта спосабам, характэрным для агнястрэльнай зброі (за кошт гарэння кідальнага рэчыва), і пры гэтым далёкасць прымянення грэчаскага агню значна перасягала кітайскую вогненную дзіду пры высокай эфектыўнасці.

Афіцыйна лічыцца, што ў Еўропе агнястрэльная зброя з’явілася ў пачатку XIV стагоддзя, калі развіццё тэхнікі дазволіла выкарыстоўваць энергію пораху. Каля 1300 года ў Еўропе з'явілася першая агнястрэльная зброя – гарматы. Самая ранняя вядомая выява гарматы змешчана ў дакуменце 1327 года, а першае зафіксаванае выкарыстанне гарматы ў баі вядома ў бітве пры Крэсі ў 1346 годзе, адной з найважнейшых бітваў Стогадовай вайны паміж Англіяй і Францыяй.

Гэта азначала новую эру ў ваеннай справе — з’яўленне артылерыі, у тым ліку асобнай галіны артылерыі — ручной артылерыі.

Першыя ўзоры ручной агнястрэльнай зброі ўяўлялі сабой параўнальна кароткія жалезныя або бронзавыя трубы, глуха запаяныя з аднаго канца, які часам заканчваўся стрыжнем (стрыжань быў цалкам металічным або пераходзіў у дрэўка). Трубы без стрыжняў прымацоўваліся да ложаў, якія прадстаўлялі сабой груба апрацаваныя драўляныя калоды.

Для зарадкі зброі ў канал засыпаўся зарад пораху, а затым туды ўводзілася жалезная або свінцовая куля. Зброю стралок заціскаў пад пахай або ўпіраў у плячо (зрэшты, часам упорам служыла і зямля). Запал зарада ажыццяўляўся шляхам паднясення кнота, які тлеў да невялікай адтуліны ў сценцы ствала.

Ужо ў першай чвэрці XV стагоддзя ў канструкцыі ручной агнястрэльнай зброі з’явіліся першыя ўдасканаленні — ствалы сталі даўжэйшымі, прыклады выгнутымі, а на самім ствале з’явіліся прыцэльныя прыстасаванні. Такая зброя ў Заходняй Еўропе называлася кулеўрынамі^[ru]. Эфектыўнасць стральбы падобных узораў заставалася даволі нізкай, а працэс зарадкі займаў некалькі хвілін. Вялікую нязручнасць уяўляў сабой спосаб узгарання зарада — тлеючы кнот адцягваў стралка ад прыцэльвання.

Для паляпшэння артыкула пажадана

Агнястрэльная зброя

Гісторыя

Гл. таксама

Крыніцы

Спасылкі

Wikiwand - on