Ітсізм

Ітсі́зм (нідэрл.: Ietsisme, ад нідэрл.: Iets — штосьці, што-небудзь, абы-што) — тэрмін, які апісвае веру ў метафізічную сілу. Выраз вынайдзены для пазначэння формы рэлігійнага лібералізму для класіфікацыі веры, калі чалавек, з аднаго боку, падазрае, што хтосьці ці штосьці звышнатуральнае дзесьці ёсць, але, з іншага боку, не прымае і не падтрымлівае ўсталяваную сістэму вераванняў, дактрын, догм і існуючых тлумачэнняў прыроды Бога якой бы то ні было рэлігіі.

Вызначэнні

«…Магчыма, ёсць штосьці нашмат большае, чым тое, што мы можам ведаць».

Магчыма, што першае ўзгадаванне гэтага слова было ў нідэрландскім «Сацыяльна-культурнай справаздачы» 1996 года, (нідэрл.: Sociaal en Cultureel Rapport 1996). У лістападаўскім выданні перыядычнага часопіса філасофіі «Filosofie Magazine» таго ж года ў артыкуле «Вось, ідуць Ітсеры», паведамлялася: «Усё менш людзей праяўляюць цікавасць да царквы. Колькасць вернікаў у „невядомую, вышэйшую сілу“ павялічваецца; пачынаючы з 1991 года, з 2 % да 22 % (паводле дадзеных „Сацыяльна-культурнай справаздачы“ за 1996 рок). Гэта нацыянальная эпідэмія. Тыповы адказ ітсіста на пытанне: „Ці верыце вы ў агульнапрынятага хрысціянскага Бога?“ будзе: „Не, але штосьці мусіць быць…“». Апытанне грамадскай думкі, што праводзілася галандскай штодзённай газетай «Trouw» у кастрычніку 2004 года, паказала, што каля 40 % яе чытачоў адчуваюць сябе менавіта «ітсістамі».

Выраз стаў вядомым у Нідэрландах пасля таго, як палітычны аглядальнік Рональд Пластарк (нідэрл.: Ronald Plasterk; у цяперашні час міністр адукацыі, культуры і навукі Нідэрландаў) выкарыстаў яго як асноўную тэму тэлевізійнай праграмы «Buitenhof». Але, мусіць, слова існавала і да гэтай праграмы.

У адрозненні ад традыцыйных агностыкаў, якія разглядаюць рэчы больш скептычна, «не веруючы ў тое, што невядома», ітсісты лічаць, што, «магчыма, ёсць штосьці нашмат большае, чым тое, што мы можам ведаць». Бог у гэтай форме рэлігійнага лібералізму можа ўяўляцца альбо як нейкая істота, якая існуе па-за светам (падобны пункт гледжання выказваецца і ў іўдаізму, хрысціянстве і ісламе), або як калектыўная духоўная сіла, што існуе ў межах свету (падобна будыйскаму «уяўленню пра свет»).

У кастрычніку 2005 года слова «ітсізм» было далучана да чатырнаццатага выпуску слоўніка «ван Дале» (нідэрл.: Dikke Van Dale)^[1]. У англійскую мову гэты тэрмін трапіў у якасці запазычання з галандскай.

Гл. таксама

• Рэлігія
• Атэізм
• Тэізм
• Ерась

Зноскі

1. ISBN13: 9789066484313, 14-ы выпуск галандскага слоўніку Dikke van Dale.

Спасылкі

• Сайт Архівавана 15 красавіка 2009. (гал.)
• «Buitenhof» (гал.)
• «Trouw» (гал.)