Фізіка Арыстоцеля
From Wikipedia, the free encyclopedia
Грэчаскі філосаф Арыстоцель (384 да н. э. — 322 да н. э.), вучань Платона, распрацаваў мноства фізічных тэорый і гіпотэз, грунтуючыся на ведах таго часу. Уласна і сам тэрмін «фізіка» быў уведзены Арыстоцелем.
Пісьмовыя працы Арыстоцеля адносіліся да двух відаў: «экзатэрычныя» — складанні для шырокай публікі, якія складаюцца ў асноўным з дыялогаў на розныя тэмы; і «эзатэрычныя» — лекцыйныя курсы і навуковыя трактаты.[1] Уласна да фізікі ставяцца сачыненні, названыя «Фізіка», «Аб небе», «Пра ўзнікненне і знішчэнне», «Метэаралогіка».[1] Філасофскія працы Арыстоцеля, сабраныя і адрэдагаваныя Андронікам Радоскі ў кнізе пад назвай «Метафізіка», звычайна не адносяць да фізікі, тым не менш у іх утрымліваюцца развагі аб прасторы, руху і матэрыі і інш.[1][2]
Яго творы тлумачацца неадназначна: з аднаго боку ў яго школе развіваюцца эмпірычныя ідэі і спецыялізацыя; аднак з іншага боку творы тлумачацца ў моцна платонаўскім духу.[3]
Фізіка Арыстоцеля заснавана на вучэнні аб чатырох элементах (чатырох стыхіях). У працах Арыстоцеля вядзецца гаворка пра адносіны паміж гэтымі стыхіямі, іх развіцці, як яны ўвасабляюцца ў з'явах прыроды і да т.п.
Асноўныя пастулаты фізікі Арыстоцеля:
- Натуральнае месца — кожны элемент імкнецца да свайго натуральнага месцы, нейкім чынам размешчанага адносна цэнтра Зямлі, а значыць і цэнтра Сусвету.
- Гравітацыя/левітацыя — на аб'екты дзейнічае сіла, якая рушыць гэтыя аб'екты да іх натуральнага месца.
- Прамалінейны рух — у адказ на гэтую сілу цела рухаецца па прамой лініі з пастаяннай хуткасцю.
- Залежнасць хуткасці ад шчыльнасці — хуткасць зваротна прапарцыйная шчыльнасці асяроддзя.
- Немагчымасць вакууму — так як хуткасць руху ў вакууме была б бясконца вялікай.
- Усёпранікальны эфір — кожны пункт прасторы запоўнены матэрыяй.
- Канчатковасць сусвету — мір канчатковы, г.зн. завершаны, такім чынам, дасканалы; свет нішто не ахоплівае, з чаго вынікае, што ў свету няма месца («месца — першая мяжа ўсеабдымную цела»).
- Тэорыя кантынууму — паміж атамамі быў бы вакуум, такім чынам матэрыя не можа складацца з атамаў.
- Эфір — аб'екты з надмесяцовага свету зроблены з іншай матэрыі, чым зямныя.
- Нязменны і вечны космас — Сонца і планеты — дасканалыя, нязменлівыя сферы.
- Рух па акружнасці — планеты здзяйсняюць кругавы рух.