Уздзенскі гісторыка-краязнаўчы музей

Уздзенскі гісторыка-краязнаўчы музей — комплексны музей у г. Узда Мінскай вобласці. Размешчаны ў будынку па адрасе вул. Школьная, 4а.

Уздзенскі гісторыка-краязнаўчы музей
Заснаваны	6 лютага 1981
Месцазнаходжанне	Узда
Памеры фонду	6825
Адрас	223400, Мінская вобласць, г.п. Узда, вул. Школьная, 4а
Адкрыты	9.00-17.00, акрамя панядзелка
uzda.museum.by/be
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Заснаваны 6 лютага 1981 г. паводле пастановы ЦК КПБ. Падпарадкаваны аддзелу культуры Уздзенскага райвыканкама.

Вітраж у музеі

Экспазіцыя

Пастаянная экспазіцыя музея распавядае пра гісторыю і этнаграфію Уздзеншчыны. Станам на 2001 год колькасць прадметаў асноўнага фонду складала 6825 адзінак. Агульная плошча музейных будынкаў складае 1156 м², экспазіцыйна-выставачная плошча — 745 м², плошча пад захаванне фондаў — 78 м².

У галерэі музея сістэматычна ладзяцца выстаўкі жывапісных твораў землякоў і членаў Саюза мастакоў Беларусі У. Ткачова, М. Рагалевіча, Ю. Пучынскага, І. Салаўя і інш., разнастайныя выстаўкі з фондаў музея, прыватных калекцый, іншых музеяў^[1].

У музеі праходзіць доўгачасовая выстаўка «Скарбы падводнага свету, фарфор, антыкварная мэбля» з асабістага збору Лолія Махмутавіча Македонскага, на якой прадстаўлена велізарная калекцыю ракавін, каралаў і іншых незвычайных жыхароў мораў і акіянаў, а таксама антыкварная мэбля і прадметы інтэр’ера сярэдзіны ХІХ стагоддзя, калекцыя багемскага шкла і фарфоравых вырабаў^[2].

Сялянская сядзіба XIX стагоддзя

У экспазіцыя «Сялянская сядзіба XIX стагоддзя» ўзноўлена сялянская хата канца XIX — пачатку XX стагоддзяў. Тут прадстаўлены прадметы хатняга ўжытку, адзенне, мэбля, прылады працы, гаспадарчыя пабудовы — усё тое, што атачала селяніна ў паўсядзённым жыцці. Распавядаецца пра тое, як будавалася хата, з якога матэрыялу, чаму пад ніжнія вянкі клалі збожжа, манеткі, поўсць, чаму жораны з млына адпужвалі д’яблаў, навошта ўсе кажухі выварочвалі шэрсцю вонкі, дзе размяшчаліся спальныя месцы^[3].

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Уздзеншчына са старажытнасці да пачатку Вялікай Айчыннай вайны

У экспазіцыі прадстаўлены матэрыялы па гісторыі першабытнага грамадства. Асаблівую ўвагу прыцягвае збор каменных прыстасаванняў, знойдзеных пры раскопках стаянак і пахаванняў старажытных людзей, а таксама выпадкова знойдзеных на палях і берагах вадаёмаў. У музейным зборы маецца багаты матэрыял, які характарызуе побыт насельніцтва раёна да пачатку Вялікай Айчыннай вайны, рамесную, мануфактурную вытворчасць, асвету, культуру таго часу.

Уздзеншчына ў гады Вялікай Айчыннай вайны

У экспазіцыі прадстаўлены шматлікія матэрыялы музея звязаны з ваеннай тэматыкай: улёткі, дакументы, зброя, баявыя ўзнагароды, пісьмы з фронту, асабістыя рэчы кіраўнікоў і радавых удзельнікаў Вялікай Айчыннай вайны. Яны дазваляюць выразна адлюстраваць асноўныя этапы вайны: падпольны, партызанскі рух, вызваленне раёна ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў^[4].

Раздзел экспазіцыі «Афганістан — суровай праўды боль», прысвечаны воінам-афганцам, знайшоў сваё месца ў зале вайны і працягнуў тэму гераічнасці і мужнасці народа^[4].

Прырода Уздзенскага раёна

У экспазіцыі, прысвечанай флоры і фаўне Уздзенскага раёна, экспануюцца асобныя тыпавыя віды расліннага і жывёльнага свету, у тым ліку мядзведзь, ваўкі, бабёр, андатра, разнастайныя віды птушак^[5].

Заслужаныя дзеячы літаратуры, навукі і мастацтва

Экспазіцыя прысвечана жыццю і творчасці знакамітых выхадцаў уздзенскай зямлі. Тут прадстаўлены колбы і рарытэтныя здымкі навукоўцаў-хімікаў, залатыя медалі і кубкі выдатных спартсменаў, арыгіналы літаратурных твораў і рукапісы пісьменнікаў. Дзякуючы цеснаму супрацоўніцтву з архівамі, мясцовым насельніцтвам, знакамітымі людзьмі, навукова-даследчай працы ў музеі назапашаны багаты матэрыял пра дзейнасць 10-ці акадэмікаў, 30-ці дактароў навук, 22-х пісьменніках, 12-ці мастакоў і іншых вядомых людзях Уздзенскага раёна^[6].

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Бібліяграфія

• Булат М. Паслухайце, што мы вам скажам… // Белорусская нива. — 1994. — 26 июля.
• Бяржынскі А. Калі ажывае спадчына // Белорусская нива. — 1995. — 13 сент.
• Кісялёў У. Уздзенскі гісторыка-краязнаўчы // Помнікі гісторыі і культуры. — 1987. — № 2. — С. 33.
• Михед С. С. любовью к землякам // Сельская газета. — 1987. — 18 янв.
• Ляшчынскі В. Ды такога, як ва Уздзе, вы не знойдзеце нідзе // Мінская праўда. — 1999. — 20 ліп.

Літаратура

• Уздзенскі гісторыка-краязнаўчы музей // Музеі Беларусі=Мuseums Belarus: Інфармацыя аб музеях сістэмы Мін-ва культуры Рэсп. Беларусь / Склад. А.Б. Сташкевіч і інш.; Пер. з бел. мовы А.Б. Сташкевіч, В.У. Мірончык.. — Мн.: Беларусь, 2001. — 272 с. — 1 000 экз. — ISBN 985-01-0308-6.

Спасылкі

• Афіцыйны сайт Архівавана 19 сакавіка 2022.

1. Экспозиция. Выставочная галерея (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 19 сакавіка 2022. Праверана 19 сакавіка 2022.
2. Экспозиция. Выставочный зал долговременной выставки из частной коллекции жителя Узды Л. М. Македонского(недаступная спасылка)
3. Экспозиция. Крестьянская усадьба XIX столетия (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 19 сакавіка 2022. Праверана 19 сакавіка 2022.
4. Экспозиция Узденщина с древности до начала Великой Отечественной войны (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 19 сакавіка 2022. Праверана 19 сакавіка 2022.
5. Экспозиция Природа Узденского района (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 19 сакавіка 2022. Праверана 19 сакавіка 2022.
6. Экспозиция Заслуженные деятели литературы, науки и искусства (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 19 сакавіка 2022. Праверана 19 сакавіка 2022.