From Wikipedia, the free encyclopedia
Ружа Цюдараў (англійская ружа, ружа Саюза; англ.: Tudor rose, English rose, Union rose) — традыцыйная геральдычная эмблема Англіі і Хэмпшыра (першапачаткова — у гербе караля Англіі Генрыха VII як сімвал аб’яднання варожых каралеўскіх дынастый Ланкастэраў і Ёркаў). Малюецца ў выглядзе здвоенай ружы[1], выкананай у «натуральных» (англ.: proper) колерах: белая кветка па-над пунсовай, а таксама падзеленай на чатыры пунсовыя і белыя сектары («чвэрці») або на дзве часткі пунсовага і белага колераў вертыкальнай паласой пасярэдзіне («пер пале́»)[2]. Назва і паходжанне эмблемы звязаны з акалічнасцямі ўзнікнення англійскай каралеўскай дынастыі Цюдараў.
Узыходжанне Генрыха Цюдара, які адабраў англійскую карону ў Рычарда III у бітве пры Босварце (1485), спыніла трыццацігадовую вайну паміж каралеўскай дынастыяй Ланкастэраў (чыёй эмблемай была пунсовая ружа) і каралеўскай дынастыяй Ёркаў (чыёй эмблемай была белая ружа). Бацька Генрыха, Эдмунд Цюдар, насіў тытул графа Рычманда; маці, лэдзі Маргарэт Бофарт, паходіза з дому Ланкастэраў. Імкнучыся аб’яднаць усе англійскія каралеўскія дынастыі, Генрых Цюдар ажаніўся са спадчынніцай Ёркаў — дачкой Эдуарда IV Елізаветай. Пасля шлюбу Генрых прыняў новую эмблему, якая спалучыла пунсовую ружу Ланкастэраў і белую ружу Ёркаў.
Падчас свайго кіравання Генрых VIII загадаў пафарбаваць нанова старадаўні круглы стол, які захоўваўся ў Вінчэстэрскім замку і лічыўся сапраўдным Круглым сталом караля Артура[3]. У цэнтры паноўленага стала была намалявана ружа Цюдараў.
Вядомы выявы ружы Цюдараў «са сцяблом і вянком» (англ.: slipped and crowned) — у выглядзе кветкі на зрэзаным сцябле з некалькімі лісткамі, увянчанай каронай (партрэт Елізаветы I працы Нікаласа Хіліярда), а таксама «ў палавінным выглядзе» (англ.: dimidiated) — злучанай з паловай іншай эмблемы. Турнірны спіс Вэстмінстэра (англ.: The Westminster Tournament Roll) утрымлівае эмблему Генрыха VIII і яго першай жонкі Кацярыны Арагонскай: палавінная выява ружы Цюдараў са сцяблом, аб’яднаная з асабістай эмблемай Кацярыны — гранатам[4] (гэту ж эмблему атрымала ў спадчыну іх дачка Марыя Цюдар[5]). Якаў I Англійскі і VI Шатландскі выкарыстоўваў у якасці асабістай эмблемы палавінную ружу Цюдараў, злучаную з чартапалохам і ўвянчаную каралеўскай каронай[6].
Цяпер ружа Цюдараў — традыцыйная нацыянальная эмблема Англіі (падобна да чартапалоху, які выступае ў якасці эмблемы Шатландыі, трылісніку, які сімвалізуе Ірландыю, і геральдычнай валійскай цыбулі-парэю). Ружа — знак адрознення ёменаў-вартавых Таўэра і англійскіх каралеўскіх лейб-гвардзейцаў, дэталь кукарды на галаўных уборах ваеннаслужачых разведвальных войскаў Вялікабрытаніі, элемент лагатыпа Англійскага турыстычнага ўпраўлення[7] і эмблемы брытанскага Вярхоўнага суда (у двух апошніх выпадках — стылізаваная «спрошчаная» версія). Яна ж выбіта на англійскай дваццаціпенсавай манеце, якая выкарыстоўвалася ў 1982—2008 гадах, на каралеўскім гербе Вялікабрытаніі і на дзяржаўным гербе Канады.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
