Паўстанне 1863 года на Пружаншчыне
From Wikipedia, the free encyclopedia
Паўста́нне 1863 года на Пружа́ншчыне — ваенныя дзеянні паўстанцкіх аддзелаў з Царства Польскага, а пасля таксама ўласных фарміраванняў і аддзелаў з суседніх паветаў Гродзенскай губерні, у склад якой уваходзіў Пружанскі павет. На той час ягоная тэрыторыя займала землі сучасных Пружанскага, часткі Бярозаўскага і Камянецкага раёнаў Брэсцкай вобласці, а таксама Гайнаўскага павета Падляскага ваяводства (Польшча).
Паўстанне 1863 года на Пружаншчыне | |||
---|---|---|---|
Асноўны канфлікт: Паўстанне 1863—1864 гадоў | |||
Дата | зіма — восень 1863 года | ||
Месца | Пружанскі павет, Расійская імперыя | ||
Вынік | перамога расійскага боку | ||
Праціўнікі | |||
|
|||
Камандуючыя | |||
|
|||
Ваенныя дзеянні на тэрыторыі павета распачалі польскія аддзелы Рамана Рагінскага, Станіслава Сангіна і Браніслава Рыльскага, якія яшчэ да выдання маніфеста Літоўскага правінцыйнага камітэта перайшлі мяжу Гродзенскай губерні. Яны імкнуліся такім чынам распаўсюдзіць паўстанне далей на ўсход. Першыя ўласныя аддзелы ў Гродзенскай губерні пачалі стварацца ў сакавіку — красавіку 1863 года. Найбольшую актыўнасць у Пружанскім павеце праявілі аддзелы Урублеўскага. Уласны аддзел сфарміраваў пружанскі памешчык Фелікс Улодак, з якім пазней прыняў удзел у Мілавідскай бітве. Дзейнічалі аддзелы з суседніх Ваўкавыскага, Слонімскага, Гродзенскага паветаў.
Касцяк паўстання склала дробная шляхта і жыхары мястэчак. У Гродзенскай губерні адсотак сялян сярод удзельнікаў паўстання быў большым, чым ва ўсіх іншых беларускіх губернях. Аднак шырокай падтрымкі дабіцца не атрымалася з прычыны перавагі «белых» і антыпольскай прапаганды расійскага ўрада.
На задушэнне паўстання былі кінутыя вялізныя сілы. За карнымі аперацыямі на Гродзеншчыне асабіста сачыў віленскі генерал-губернатар Міхаіл Мураўёў, які за сваю жорсткасць у задушэнні паўстання атрымаў мянушку «вешальнік». У насельніцтва ладзіліся ператрусы ў мэтах пошуку паўстанцкай зброі; за дапамогу паўстанцам або падазраваных ва ўдзеле шляхціцаў высылалі з краю, а іхняя маёмасць секвестравалася.
Да канца 1863 года паўстанне на Пружаншчыне было задушанае. Пасля гэтага распачалася палітычная рэакцыя і татальная русіфікацыя, усталяваўся рэжым выключных законаў.