Ніжагародскі крэмль — крэпасць у цэнтры Ніжняга Ноўгарада і яго гістарычная найстаражытная частка, галоўны грамадска-палітычны і гісторыка-мастацкі комплекс горада.
| Славутасць | |
| Ніжагародскі Крэмль | |
|---|---|
| руск.: Нижегородский кремль | |
 Ніжагародскі крэмль з вышыні | |
| 56°19′43″ пн. ш. 44°00′10″ у. д.HGЯO | |
| Краіна | |
| Месцазнаходжанне | |
| Архітэктар | Pietro Francesco[d] |
| Дата заснавання | 1508 |
| Статус |
 Аб’ект культурнай спадчыны РФ № 5210024000 |
| Сайт | kremlnn.ru (руск.) |
 |
|
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Афіцыйная рэзідэнцыя губернатара Ніжагародскай вобласці і мэра Ніжняга Ноўгарада.
Знаходзіцца на правым высокім беразе, у месцы зліцця рэк Волгі і Акі. Паўночна-заходняя частка Крамля спускаецца амаль да падножжа схілаў, паўднёва-ўсходняя частка выходзіць на плошчу Мініна і Пажарскага, а паўднёва-заходняя — узвышаецца над глыбокім Пачаінскім ярам і плошчай Народнага адзінства.
Вежы Ніжагародскага Крамля
Да цяперашняга часу захаваліся або былі адноўлены ўсе 13 вежаў крамля. Супраць гадзінны стрэлкі:
- Георгіеўская вежа — названая па суседстве з Пасадскай Георгіеўскай царквой. Квадратная 4-х ярусная вежа, да XVII стагоддзя — з пад’ёмным мостам[1].
- Барысаглебская вежа — названая па імі царквы ў гонар святых Барыса і Глеба, якая стаяла ніжэй крамля, ля берага Волгі. Да 1622 была нанава перабудавана. У выніку пастаянных зрухаў грунта вежа разбурылася, і была канчаткова разабраная ў 1785 годзе. У 1966 годзе былі адкапалі рэшткі Барысаглебскай вежы, а ў 1972 вежа была зноў ўзведзена на першапачатковым месцы.
- Зачацкая вежа — названая па размешчанаму побач Зачацеўскаму манастыру. Часам згадваецца як Жываноснаўская вежа (па царкве і кляштара ў гонар Жываноснай крыніцы) або Белая (па аналогіі з суседняй). Двух’ярусная квадратная вежа з варотамі. Разбурана апоўзнем у XVIII стагоддзі, адноўленая ў 2012 годзе[2].
- Белая вежа — названая па белакаменнай абліцоўцы ніжняй частцы вонкавага фасада. Больш позняя назва XVII—XVIII стагоддзя — Сімяонаўская, па Сімяонаўская манастыру, які знаходзіўся побач з ёй унутры крамля. Круглая 4-х ярусная вежа.
- Іванаўская вежа — па суседстве з Пасадскім царквой Іаана Прадцечы.
- Гадзінная вежа — па ўстаноўленых на ёй у XVI стагоддзі гадзінах.
- Паўночная вежа — па сваім паўночнага становішчу адносна іншых крамлёўскіх веж, таксама была вядомая, як Ільінская з-за знаходжання насупраць Пасадскім царквы Ільі Прарока ў Започаинье.
- Тайніцкая вежа — па «тайным ходам» ў сцяне каля яе да рэчкі Почайны. Называлася таксама Мироносицкой — па царкве жонак-міраносіц на другім баку Почаинского яра, — і на зялёнай — у яры пад вежай быў «зелейный двор» — парахавой завод з вадзяной млыне, таксама Почаинской.
- Коромыслова вежа — па нібыта пахаванай пад ёй легендарнай дзяўчыне з каромыслам.
- Мікольская вежа — па суседстве з Пасадскім царквой Мікалая Цудатворца. У вежу вядзе пешаходны мост над Зяленскі з’ездам, пабудаваны ў 1980-я гг.
- Камора вежа — служыла складскіх месцам. Таксама называлася Круглай, Цейхгаузной (цэйхгауз — ім. Ваенная камора) і Аляксееўскі — побач знаходзілася Аляксееўская царква.
- Дзмітрыеўская вежа — названая па імя вялікага князя ніжагародскага Дзмітрыя Канстанцінавіча. Па іншай версіі, назва звязана з царквой у імя святога велікамучаніка Дзімітрыя Салунскага, пабудаванай князем Дзмітрыем перад вежай у 1378. Упершыню згадваецца ў 1372—1374 гадах, лічачыся самай старой вежай, але сучаснае аблічча атрымала ў 1895 пры прынадзе пад Мастацкі музей (у цяперашні час у ёй размешчаны выставачная зала). На ёй усталяваны герб горада і надвратная абраз кананізаванага заснавальніка горада, князя Юрыя Усеваладавіча.
- Парахавая вежа — выкарыстоўвалася для захоўвання пораху і іншых боепрыпасаў. Пазнейшыя назвы — Спаская (знаходзілася побач са Спаса-Праабражэнскім саборам) і Стралецкая (побач са стралецкай Слабадой). Круглая 4-х ярусная вежа. Франтальных байніц ў ніжніх ярусах няма, то ёсць вежа мае ролю капаніра для вядзення падэшвеннага агню ўздоўж прылеглых прыгонных сцен.
Саборы Ніжагародскага крамля
На тэрыторыі Ніжагародскага крамля знаходзілася мноства храмаў, аднак на сапраўдны момант захаваўся толькі Міхайла-Архангельскі сабор, пабудаваны не пазней сярэдзіны XVI стагоддзя і перабудаваны ў 1628—1631 гг. — Найстаражытнае з якія захаваліся ў крамлі будынкаў. У саборы знаходзіцца магіла Кузьмы Мініна.
Помнікі
- Абеліск Мініну і Пажарскаму
- Помнік князю Юрыю Усеваладавіч і біскупу Сымону Суздальскаму
- Мемарыяльны комплекс у гонар горьковчан, якія загінулі ў Вялікую Айчынную вайну і Вечны агонь
- Мемарыял «Горьковчане — фронту»
Іншыя будынкі
У канцы XVIII стагоддзя ў цэнтры Крамля была разбіта плошча ўрачыстасцяў (пляц-парад). На плошчы былі ўзведзены карпусы прысутных месцаў (1782—1785), палац віцэ-губернатара (1786—1788) і гарнізонны дом (1791—1801).
У 1837—1841 гадах быў пабудаваны дом ваеннага губернатара (цяпер у будынку знаходзіцца Мастацкі музей), у 1840—1843 гадах па загаду Мікалая I быў пабудаваны будынак Арсенала. У сувязі з перабудовай тэрыторыі Крамля толькі ў 1837—1841 гадах з крэпасці была канчаткова вынесена ўся прыватная забудова.
У канцы XIX стагоддзя да Усерасійскай прамысловай і мастацкай выставы (1896) былі пабудаваныя 2 фунікулёры, якія атрымалі назвы Крамлёўскі і Пахвалінскі, у горадзе іх называлі «элеватар».
У 1931 годзе на месцы Спаса-Прэабражэнскага сабора быў пабудаваны Дом Саветаў. Будынак выкананы ў стылі канструктывізму і зверху нагадвае самалёт. Зараз у будынку размяшчаецца Гарадская дума і адміністрацыя Ніжняга Ноўгарада.
У 1965 годзе побач з абеліскам К. Мініну і Д. Пажарскаму быў запалены Вечны агонь і адкрыты мемарыяльны комплекс у гонар гаркаўчан, якія загінулі ў Вялікую Айчынную вайну.
З 1928 па 1968 год на тэрыторыі Крамля ў будынку былога Манежа знаходзілася трамвайнае дэпо.
У 2012 годзе пабудавана Спаская капліца. Яна ўзведзена насупраць будынка адміністрацыі Ніжняга Ноўгарада ў памяць аб разбураным у савецкі час Спаса-Праабражэнскім Крамлёўскім кафедральным саборы Ніжагародскай епархіі[3].
Плошчы і сады Ніжагародскага крамля
- Плошча Мініна і Пажарскага
- Нижневолжская набярэжная
- Мининский сад
- Плошча Народнага адзінства
Страчаныя будынкі і помнікі
- Спаса-Праабражэнскі кафедральны сабор (разбураны ў 1929—1930 гг.)
- Успенская ваенная царква (разбурана; знаходзілася на месцы будынка абкама КПСС)
- Царква святога Сімеона катэдральны (былы Сімяонаўскі манастыр) (разбурана; плануецца рэканструкцыя[4][5])
- Будынак манежа (знаходзіцца ў аварыйным стане; прапанавана рэстаўрацыя[6])
- Георгиевская башня Нижегородского кремля. Пути-дороги.ru.
- Итоги восстановления Зачатьевской башни (ФОТО) Архівавана 18 студзеня 2014.
- Митрополит Георгий совершил чин освящения Спасской часовни в Нижегородском кремле (фото), Нижегородская митрополия, 1 ноября 2012 года
- Одобрен проект строительства храма во имя преподобного Симеона Столпника в Нижегородском кремле, nne.ru, 14 ноября 2008 года
- Храм Симеона Столпника появится в нижегородском Кремле Архівавана 24 верасня 2015.. Газета «Нижегородская правда», 14 ноября 2008 года
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
