Аркада-кіпрскі дыялект старажытнагрэчаскай мовы

Аркада-кіпрскі ці паўднёва-ахейскі — дыялект старажытнагрэчаскай мовы, на якім размаўлялі жыхары Аркадыі (цэнтральны Пелапанес) і Кіпра. Яго падабенства з мікенскай грэчаскай мовай, вядомай па надпісах лінейным пісьмом Б, паказвае, што аркада-кіпрскі дыялект з’яўляецца яго нашчадкам. Меркавана, на прота-аркада-кіпрскім дыялекце (каля 1200 да н.э.) размаўлялі ахейцы Пелапанеса да ўварвання дарыйцаў, таму яго называюць яшчэ паўднёва-ахейскім.

Распаўсюджанне грэчаскіх дыялектаў у класічны перыяд.^[1][2]

Заходняя група:      Дарыйскі      Паўночна-заходні	Цэнтральная група:      Эалійскія      Аркада-кіпрскія	Усходняя група:      Атычны      Іанійскія
Ахейскі (паўночны) дарыйскі(M   Македонскі — класіфікацыя няясная)

Ізаглосы кіпрскага і аркадскага субдыялектаў пацвярджаюць, што ахейцы пасяліліся на Кіпры. Як піша Паўсаній:

Пасля Эхема царом аркадзян стаў Агапенар, сын Анкея і ўнук Лікурга; ён быў правадыром ахеянаў у паходзе на Трою. Калі Іліён быў узяты і калі эліны плылі дамоў, узнялася бура, якой Агапенар і караблі аркадзян былі занесены на Кіпр; там Агапенар стаў будаўніком горада Пафаса і ўзвёў храм Афрадыце ў Палай Пафасе (у Старым Пафасе).[3]

Пафас быў заснаваны да 1100 да н.э. Пасля з’яўлення дарыйцаў на Пелапанесе частка насельніцтва Аркадыі перасялілася на Кіпр, а астатнія былі замкнёныя ў Аркадскіх горах. Пасля крушэння мікенскай цывілізацыі сувязь перарвалася і кіпрскі субдыялект стаў адрознівацца ад аркадскага. Яго пісьмом аж да III стагоддзя да н.э. быў кіпрскі сілабарый^{[4] [5]}

Толькі ў аркадскім пісьме выкарыстоўвалася літара сан, амаль да VI стагоддзя да н.э. Аркада-кіпрскі дыялект захаваў мноства асаблівасцей мікенскага, рана страчаных у атычным і іанічным дыялектах, напр. гук /w/, які пазначаўся літарай дыгама.

Зноскі

1. Roger D. Woodard (2008), «Greek dialects», у: The Ancient Languages of Europe, ed. R. D. Woodard, Cambridge: Cambridge University Press, p. 51.
2. Самі старажытныя адрознівалі чатыры дыялекты: атычны, іанічны, дарыйскі, эалійскі.
3. Паўсаній, «Апісанне Элады», VIII 5, 2. пераклад на рускую мову С. П. Кандрацьева
4. Кіпрскія складовыя пісьменнасці на сайце Ігара Гаршына
5. Фрыдрых Іаганес. Дэшыфроўка забытых пісьменнасцей і моў — у Ліберэі «Новага Герадота»

Літаратура

• Ісіхій Александрыйскі
• A History of Ancient Greek: From the Beginnings to Late Antiquity- Arcado-Cypriot by A.Panayotou
• C. M. Bowra Homeric Words in Arcadian Inscriptions
• Yves Duhoux, Introduction aux Dialectes Grecs Anciens, Cabay, Lounain-la-Neuve 1983 ISBN 2-87077-177-0
• Rüdiger Schmitt, Einführung in die griechischen Dialekte, Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 1977 ISBN 3-534-05672-8