Сысуны́ (па-лацінску: Mammalia) — кляса хрыбетных жывёлаў, асноўнай адрознай асаблівасьцю якіх зьяўляюцца жывароднасьць (за выняткам інфраклясы кляачных) і ўскормліваньне дзіцянятаў малаком. Супрацьпастаўленымі сысунам клясамі сярод хрыбетных зьяўляюцца птушкі, рыбы, паўзуны і земнаводныя. Сысуны характарызуюцца валоданьнем эндатэрміі, валасоў, наяўнасьцю трох сярэдніх костак вуха, і малочных залозаў. Большасьць сысуноў валодаюць таксама потавымі залозамі й спэцыялізаваным зуб’ем. Самая вялікая група сысуноў, пляцэнтарных, мае пляцэнту, празь якую сілкуе нашчадзтва падчас цяжарнасьці. Мозг сысуноў, з характэрнай наяўнасьцю новай кары, рэгулюецца эндатэрмічнай і крывяноснай сыстэмамі, а наяўнасьць чатырохкамэрнага сэрца спрыяе вельмі высокай хуткасьці абмену рэчываў. Сысуны маюць розныя памеры, гэтак жывёла віду Suncus etruscus зь сямейства зямлярыйкавых у даўжыню складае толькі 35 мм, у той час як блакітны кіт можа дасягаць 33 мэтраў у даўжыню.
| Сысуны | |
 | |
| Клясыфікацыя | |
|---|---|
| Надцарства | Эўкарыёты |
| Царства | Жывёлы |
| Тып | Хордавыя |
| Падтып | Хрыбетныя |
| Кляса | Сысуны |
| Бінамінальная намэнклятура | |
| Mammalia Linnaeus, 1758 | |
Клясыфікацыя сысуноў адносна стабільна на ўзроўні клясы, аднак на ўзроўні сямейства зьмянялася дамолі часта. Многія апошнія зьмены адлюстроўваюць вынікі клядыстычнага аналізу й малекулярнай генэтыкі. Вынікі малекулярнай генэтыкі, напрыклад, прывялі да прыняцьця новых групаў, як то Afrotheria, і да адмовы ад традыцыйных групаў, як то насякомаедныя. Паводле адных клясыфікацыяў сысуны й зьвяры (па-лацінску: Theria) разглядаюцца як тоесныя, а паводле іншых зьвяры — асобная падкляса ў клясе сысуны (у які, аднак, уваходзіць пераважная большасьць сучасных відаў), які супрацьпастаўляецца падклясе першазьвяры (па-лацінску: Prototheria).
Кляса сысуноў зьмяшчае ≈ 6430 сучасных відаў[1] у 160 сямействах і 28 атрадах[2]. Найбольшая колькасць відаў зьмяшчаецца ў атрадах грызуноў (Rodentia) — 2594 відаў і рукакрылых (Chiroptera) — 1440 відаў[1].
Сысуны
- Сысуны
- падкляса першазьвяры (Prototheria)
- атрад Аднапраходныя
- падкляса зьвяры (Theria)
- інфракляса сумчатыя (Marsupialia)
- надатрад Ameridelphia
- атрады Didelphimorphia, Paucituberculata
- надатрад Australidelphia
- атрады Microbiotheria, Dasyuromorphia, Peramelemorphia, Notoryctemorphia, Diprotodontia
- надатрад Ameridelphia
- інфракляса пляцэнтарныя (Placentalia)
- надатрад Afrotheria
- атрады Afrosoricida, скакунчыкі (Macroscelidea), Tubulidentata, даманы (Hyracoidea), хобатныя (Proboscidea), сырэны (Sirenia)
- надатрад Xenarthra
- атрады Cingulata, Pilosa
- надатрад Euarchontoglires
- атрады вавёрачнікі (Scandentia), Dermoptera, прыматы (Primates), зайцападобныя (Lagomorpha), грызуны (Rodentia)
- надатрад Laurasiatheria
- атрады мошкаедныя (Eulipotyphla), рукакрылыя (Chiroptera), парнакапытныя (Artiodactyla), няпарнакапытныя (Perissodactyla), пангаліны (Pholidota), драпежныя (Carnivora)
- надатрад Afrotheria
- інфракляса сумчатыя (Marsupialia)
- падкляса першазьвяры (Prototheria)
Крыніцы
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
